Οι βομβιστικές επιθέσεις στη Βοστώνη αποτέλεσαν μία σημαντική «δοκιμή» πάνω στις δυνατότητες και τις προοπτικές χρήσης των social media για αστυνομικές έρευνες. Λίγο μετά τις εκρήξεις, μεγάλος αριθμός ιντερνετικών επίδοξων «τιμωρών/ντετέκτιβ» ανέλαβαν να αναλύσουν με κάθε λεπτομέρεια το υλικό που είχε δημοσιευθεί στα social media, αναζητώντας τους δράστες.
Η συγκεκριμένη ιδιαίτερη πρωτοβουλία «αυτοδικίας» μέσω του Ίντερνετ αποδείχτηκε τουλάχιστον αμφιλεγόμενη: δεκάδες αθώοι (όπως ο φοιτητής Σουνίλ Τριπάθι) στοχοποιήθηκαν, καθώς για διάφορους λόγους (ενίοτε ρατσιστικού χαρακτήρα, όπως το χρώμα του δέρματος) θεωρήθηκαν ύποπτοι από τη «συλλογικότητα» των «πολιτών-αστυνομικών», παρασύροντας μαζί στην «κούρσα», σε κάποιες περιπτώσεις, και ΜΜΕ. Οι αδελφοί Τσαρνάεφ εντοπίστηκαν τελικά με «συμβατικές» μεθόδους, εξέτασης φωτογραφιών και βίντεο από τις αρχές, καθώς και μία μαρτυρία ενός τραυματισμένου θεατή, χωρίς να χρειαστεί η συνδρομή του διαδικτυακού κοινού.
Ωστόσο, το «crowdsourcing» στην αστυνομική έρευνα εξακολουθεί να παρουσιάζει ενδιαφέρον για πολλούς, καθώς πολλά νέα «εργαλεία» δοκιμάζονται, τα οποία θα χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό χρήσιμων, έγκυρων στοιχείων εν μέσω του τεράστιου όγκου δεδομένων που διακινείται στα κοινωνικά δίκτυα. Από τη στιγμή που ένα από τα βασικά προβλήματα των φημολογιών/ θεωριών που κυκλοφορούν «viral» στα social media είναι ότι διαδίδονται επειδή είναι «δημοφιλείς» (και όχι απαραίτητα έγκυρες), εργαλεία όπως το Verily, του QCRI (Qatar Computing Research Institute) στη Ντόχα, θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα, καθώς δίνει τη δυνατότητα σε ένα χρήστη να υποβάλει αιτήματα επιβεβαίωσης πάνω σε πληροφορίες που τον ενδιαφέρουν. Κάθε τέτοιο αίτημα ξεκινά μία έρευνα σχετικά με την εγκυρότητα, παραθέτοντας στον χρήστη τα στοιχεία «υπέρ» και «κατά».
Ένα τέτοιο εργαλείο θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο στο Reddit, που φάνηκε να «πρωταγωνιστεί» στην περίπτωση του διαδικτυακού «ανθρωποκυνηγητού» της Βοστώνης. Σε συνδυασμό με τη χρήση «έξυπνων» αλγορίθμων, που θα είναι σε θέση να ξεχωρίζουν τον αριθμό των «αρνητικών» σχολίων που λαμβάνουν πολύ συχνά ψευδείς/ αβάσιμες φήμες, ενδεχομένως το Verily κάποια στιγμή να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό εργαλείο «διασταύρωσης» για τις φήμες που κυκλοφορούν στα social media.
Σε λιγότερο εξελιγμένο επίπεδο, η βοήθεια που μπορεί να προσφέρει το κοινό στην αστυνομία μέσω των κοινωνικών δικτύων, υπό τη μορφή της κλασικής «έκκλησης προς το κοινό για βοήθεια» παραμένει σημαντική. Σε δημοσίευμα του New Scientist γίνεται λόγος για το περσινό Tag Challenge του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στο πλαίσιο του οποίου αναζητήθηκαν πέντε «ύποπτοι», σε ισάριθμες πόλεις του κόσμου (Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Ουάσινγκτον, Στοκχόλμη, Μπρατισλάβα), από άτομα που είχαν δώδεκα ώρες για να τους βρουν, χρησιμοποιώντας μόνο κοινωνικά δίκτυα.
Στο πλαίσιό του, η ομάδα του Ιγιάντ Ραχβάν (Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Επιστήμης Μασντάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα) εντόπισε τρεις από τους πέντε «υπόπτους», επικεντρώνοντας τα μηνύματά της σε κατοίκους των πόλεων όπου αναζητούνταν οι «στόχοι». Ωστόσο, ο Ραχβάν επισημαίνει ότι ένα τέτοιου είδους πρόγραμμα (που βρίσκει τους πλέον «αρμοδίους» και εν δυνάμει «χρήσιμους» χρήστες, και τους συντονίζει με σκοπό τον εντοπισμό ενός ατόμου) θα μπορούσε να καταστεί εξαιρετικά επικίνδυνο, καθώς μία λ.χ τεχνητή νοημοσύνη που θα μπορούσε να κατευθύνει/ συντονίσει μεγάλο αριθμό ανθρώπων για έναν τέτοιο σκοπό, θα μπορούσε ενδεχομένως να κάνει το ίδιο και με άλλους, «σκοτεινότερους» στόχους.
SHUTTERSTOCK
Στην περίπτωση των βομβιστικών επιθέσεων στη Βοστώνη, ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: οι χρήστες δικτύων και υπηρεσιών όπως το Twitter, το Reddit και το 4Chan βοήθησαν ή δυσκόλεψαν το έργο του εντοπισμού των υπόπτων; Η επικρατούσα άποψη στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι συνέβη μάλλον το δεύτερο. Παρά τις αναμφισβήτητα «καλές προθέσεις», αυτό που συνέβη τελικά χαρακτηρίστηκε από το Wired ως «κυνήγι μαγισσών», για το οποίο μάλιστα οι ιδρυτές του Reddit ζήτησαν συγνώμη.
Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε και το online streaming των αστυνομικών scanner των τμημάτων της Βοστώνης, που έδινε τη δυνατότητα σε κάθε χρήστη του Ίντερνετ στον κόσμο να παρακολουθεί τις συνομιλίες των αστυνομικών, κάνοντας την αστυνομία της Βοστώνης να στείλει μέσω του Twitter μήνυμα-έκκληση για τη μη μετάδοση πληροφοριών για τις θέσεις των σπιτιών που διερευνώνται, για την ασφάλεια των αστυνομικών.
Σύμφωνα με την Washington Post, η οποία επικαλείται πηγές του FBI, η σημαντικότερη συνεισφορά των «online ντετέκτιβ»ήταν η γρήγορη δημοσίευση των φωτογραφιών των αδελφών Τσαρνάεφ- η οποία έγινε σε μεγάλο βαθμό για να μειωθεί η ζημιά που είχε προκληθεί από τη φημολογία περί άσχετων υπόπτων.
Επί της παρούσης, μετά τα γεγονότα της Βοστώνης, η φήμη των social media ως μέσου διαλεύκανσης εγκλημάτων και των «online ντετέκτιβ» έχει πέσει-δικαιολογημένα- πολύ χαμηλά. Ωστόσο, δεν θα έπρεπε να παραβλεφθούν δύο σημαντικοί παράγοντες: ότι τα social media δεν δημιουργήθηκαν για τέτοιες δραστηριότητες, καθώς και το ότι η ανταπόκριση του κοινού ήταν τεράστια, με μεγάλους αριθμούς πολιτών να δείχνουν καλή θέληση και να δαπανούν το χρόνο τους για να βοηθήσουν στον εντοπισμό των υπόπτων.
Είναι σχεδόν σίγουρο ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα επαναληφθούν τέτοιου είδους περιστατικά. Η πρόκληση της υπόθεσης, στην ουσία, είναι να γίνει αντιληπτό το πού βρίσκεται η λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της, κάποιες φορές, «συλλογικής σοφίας» του κοινού, και της συμπεριφοράς όχλου.
