Πρόκειται για το τελευταίο εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς η συλλογική ευφυΐα των πρόθυμων πολιτών - επιστημόνων μπορεί να αξιοποιηθεί στο όνομα της επιστημονικής προόδου: χιλιάδες παίκτες του δικτυακού παιχνιδιού Foldit βοήθησαν από το σπίτι τους ομάδα ερευνητών να επιτύχει την αναδίπλωση - ή αναδιοργάνωση της τρισδιάστατης δομής- μιας πρωτεΐνης.
Το εν λόγω παιχνίδι, που σχεδιάστηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ, επιτρέπει στους παίκτες να συμβάλουν στην αναδίπλωση πρωτεϊνών μέσω του ηλεκτρονικού τους υπολογιστή. Οι επιστήμονες αναθέτουν στους παίκτες εργασίες υπό τη μορφή αινιγμάτων, τα οποία αυτοί καλούνται να λύσουν και στη συνέχεια οι καλύτεροι συνδυασμοί δοκιμάζονται σε συνθήκες εργαστηρίου. Παρότι και στο παρελθόν έχουν καταγραφεί επιτυχίες, πιστεύεται πως η δημιουργία του ενζύμου - με δραστηριότητα 18πλάσια από την αρχική πρωτεΐνη- είναι η πρώτη συλλογική νίκη στο πεδίο του σχεδιασμού πρωτεϊνών.
«Εργαζόμουν επί δύο χρόνια για να βελτιώσω αυτά τα ένζυμα και δεν τα κατάφερνα», παραδέχεται ο ερευνητής Τζάστιν Ζίγκελ. «Οι παίκτες του Foldit έκαναν ένα μεγάλο άλμα και εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω πλήρως πώς το έκαναν.»
Το πρόγραμμα άλλωστε δεν ξεκίνησε με τόσο φιλόδοξους στόχους. Αρχικά, οι χρήστες καλούνταν απλώς να δωρίσουν λίγη από την επεξεργαστική ισχύ του υπολογιστή τους για τις έρευνες πάνω στη δομή πρωτεϊνών. Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να προβλέψουν οι ίδιοι δομές, ενώ πλέον βρίσκονται στο στάδιο που μετέχουν ενεργά στις μελέτες σχεδιάζοντας πρωτεΐνες.
Η τελευταία προσπάθεια, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύονται στην επιθεώρηση Nature Biotechnology, αφορούσε ένζυμο-καταλύτη στις αντιδράσεις Diels-Alder, που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία για τη σύνθεση φαρμάκων και παρασιτοκτόνων μεταξύ άλλων. Εδώ και χρόνια η ομάδα του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ επιχειρούσε να δημιουργήσει από το μηδέν βελτιωμένα ένζυμα-καταλύτες και το 2010 έφθασε κοντά στο στόχο της για να αποδειχθεί όμως ότι «το ένζυμο δεν ήταν και τόσο καλό», όπως λέει ο ερευνητής Ντέιβιντ Μπέικερ.
Οι επιστήμονες αποφάσισαν να στραφούν στο Foldit, το οποίο έχει 240.000 εγγεγραμμένους χρήστες, καλώντας τους παίκτες να λύσουν μια σειρά από αινίγματα σχετικά με το ένζυμο που επιχειρούσαν να δημιουργήσουν. Μόνο για ένα από αυτά πήραν 110.000 απαντήσεις και με βάση τους καλύτερους συνδυασμούς συνέθεσαν αρκετά ένζυμα πριν καταλήξουν σε αυτό που εξαρχής αναζητούσαν.
