Ένα ακόμα βήμα για την καλύτερη κατανόηση και την πρόβλεψη των φαινομένων του διαστημικού καιρού αποτελεί η εξήγηση της αινιγματικής έως τώρα εξαφάνισης των ενεργητικών ηλεκτρονίων στην εξωτερική ζώνη ακτινοβολίας «Βαν Αλεν» της Γης.
Οι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων ο ελληνικής καταγωγής καθηγητής του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια - Λος ΑΑντζελες (UCLA) Βασίλης Αγγελόπουλος, χρησιμοποιώντας δεδομένα από δορυφόρους, ανακάλυψαν ότι τα ηλεκτρόνια παρασύρονται μακριά από τον πλανήτη μας εξαιτίας του κύματος σωματιδίων του ηλιακού ανέμου στη διάρκεια των περιόδων αυξημένης δραστηριότητας του ήλιου.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ντριού Τέρνερ, μέλος του Ινστιτούτου Γεωφυσικής και Πλανητικής Φυσικής (IGPP) του UCLA, χαρακτήρισαν την ανακάλυψαν «σημαντικό ορόσημο στην κατανόηση του διαστημικού περιβάλλοντος της Γης».
Στη διάρκεια των ισχυρών φαινομένων στον Ήλιο, όπως οι εκτινάξεις στο διάστημα μάζας από το ηλιακό στέμμα, τμήματα της μαγνητικής εξωτερικής ατμόσφαιρας του Ήλιου φθάνουν μέχρι τον πλανήτη μας και συγκρούονται με το γήινο μαγνητικό πεδίο, δημιουργώντας γεωμαγνητικές καταιγίδες ικανές να πλήξουν τα ηλεκτρονικά συστήματα των δορυφόρων. Παράλληλα, αυτές οι καταιγίδες επιδρούν στη εξωτερική ζώνη ακτινοβολίας της Γης, μια διαστημική περιοχή, η οποία έχει σχήμα στρογγυλού «λουκουμά» και είναι γεμάτη με τόσο ενεργητικά ηλεκτρόνια, που κινούνται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός.
«Στη διάρκεια μιας γεωμαγνητικής καταιγίδας σχεδόν όλα τα ηλεκτρόνια, που βρίσκονται παγιδευμένα μέσα στη ζώνη ακτινοβολίας, εξαφανίζονται, για να επιστρέψουν με ορμή λίγες ώρες αργότερα», σύμφωνα με τον Βασίλη Αγγελόπουλο, ο οποίος είναι ερευνητής του Ινστιτούτου IGPP, καθώς και επικεφαλής ερευνητής της διαστημικής αποστολής «THEMIS» της NASA, μέσω της οποίας συλλέχθηκε ο κύριος όγκος των παρατηρήσεων για τα ηλεκτρόνια.
Το φαινόμενο των χαμένων ηλεκτρονίων προκάλεσε έκπληξη στους επιστήμονες, όταν παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του '60. Το παράξενο είναι ότι τα ηλεκτρόνια χάνονται στο αποκορύφωμα μιας γεωμαγνητικής καταιγίδας, ακριβώς όταν θα περίμενε κανείς το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή η γήινη ζώνη ακτινοβολίας να είναι γεμάτη από ενεργητικά ηλεκτρόνια λόγω του «βομβαρδισμού» της από τον «εισβολέα» ηλιακό άνεμο. Το ερώτημα «μα που πάνε τα ηλεκτρόνια;» παρέμεινε έκτοτε άλυτο.
Η κατανόηση του τι συμβαίνει στις ζώνες ακτινοβολίας του πλανήτη μας είναι κρίσιμη για την προστασία ζωτικής σημασίας δορυφόρων (GPS, επικοινωνιών, μετεωρολογικούς κ.α.). Καθώς πλησιάζει το μέγιστο της ηλιακής δραστηριότητας εντός του 2013, αναμένονται αρκετές γεωμαγνητικές καταιγίδες κάθε μήνα.
Οι ζώνες ακτινοβολίας «Βαν Αλεν» της Γης ανακαλύφθηκαν το 1958 από τον «Explorer 1», τον πρώτο αμερικανικό δορυφόρο που ταξίδεψε στο διάστημα. Ουσιαστικά επρόκειτο για την πρώτη επιστημονική ανακάλυψη της διαστημικής εποχής και μόλις τώρα οι επιστήμονες αποκτούν μεγαλύτερη κατανόηση για αυτές τις ζώνες.
Ο Βασίλης Αγγελόπουλος γεννήθηκε το 1965 και αποφοίτησε από το Φυσικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ πήρε το διδακτορικό του από το UCLA με ειδίκευση στη διαστημική φυσική μετά από υποτροφία του Ιδρύματος Φουλμπράιτ.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
