Ο θόρυβος από τις μηχανές των πλοίων προκαλεί χρόνιο στρες στις φάλαινες, απέδειξαν για πρώτη φορά ερευνητές έπειτα από πειράματα που πραγματοποίησαν εκμεταλλευόμενοι τη διακοπή των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών μετά από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
«Δείξαμε ότι οι φάλαινες που ζουν σε ωκεανούς με υψηλά επίπεδα θορύβου από πλοία εμφανίζουν χρόνιο στρες», λέει η ερευνήτρια του Ενυδρείου του Νιου Ίνγκλαντ, στη Βοστόνη, Ρόζαλιντ Ρόλαντ, συντάκτρια της έκθεσης, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Proceedings B της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου. «Γνωρίζαμε ότι οι φάλαινες αλλάζουν τη συχνότητα των καλεσμάτων τους για να προσαρμοστούν στο θόρυβο των πλοίων, όμως αυτή η έρευνα δείχνει ότι δεν πρόκειται απλώς για μια ενόχληση, αλλά για κάτι που έχει σωματικές επιπτώσεις».
Η ανακάλυψη έγινε... κατά λάθος. Η Ρόλαντ και οι συνάδελφοί της εξέταζαν περιττώματα των θηλαστικών στο πλαίσιο μελέτης γύρω από την υγεία και την αναπαραγωγή τους. Πολλά χρόνια αργότερα διαπίστωσαν ότι οι πληροφορίες που άντλησαν θα μπορούσαν να συνδυαστούν με δεδομένα γύρω από τα επίπεδα θορύβου των πλοίων προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα για το πώς επηρεάζονται οι φάλαινες.
Με πυξίδα την ακοή
Οι συνέπειες που έχει για τις φάλαινες ο θόρυβος από τις προπέλες, τα στρατιωτικά σόναρ και τις εκρήξεις σε θαλάσσιες περιοχές, όπου πραγματοποιούνται έρευνες για πετρέλαιο και αέριο, αποτελούν αντικείμενο τεταμμένης συζήτησης. Οικολογικές οργανώσεις υποστηρίζουν ότι τα θηλαστικά μπορούν ακόμη και να πεθάνουν εξαιτίας του. Προ ημερών μάλιστα, οργάνωση-ομπρέλα που εκπροσωπεί ιθαγενείς πληθυσμούς της Αμερικής κατέθεσε αγωγή εναντίον της αμερικανικής υπηρεσίας αλιείας «για την αποτυχία της να προστατεύσει χιλιάδες φάλαινες, δελφίνια, φώκιες και θαλάσσιους λέοντες από τις στρατιωτικές ασκήσεις που πραγματοποιεί το Αμερικανικό Ναυτικό κατά μήκος των ακτών της Καλιφόρνια, του Όρεγκον και της Ουάσιγκτον».
Η βασική αίσθηση για τις φάλαινες είναι η ακοή: το κάλεσμά τους τις βοηθά να βρουν τροφή, σύντροφο και προσανατολισμό στην πορεία τους, ενώ πιστεύεται ότι η μεταξύ τους επικοινωνία είναι εφικτή ακόμη και σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων. Οι συχνότητες που χρησιμοποιούν ωστόσο συχνά μπλέκονται με αυτές που παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες και η ένταση των οποίων έχουν πολλαπλασιαστεί τον τελευταίο μισό αιώνα.
Συνέπειες στο ανοσοποιητικό
Η Ρόλαντ παρατήρησε τη συμπεριφορά της απειλούμενης Μαύρης Θάλασσας στον Κόλπο Φάντι, μεταξύ Καναδά και Ηνωμένων Πολιτειών, στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001. Εξαιτίας των επιθέσεων «η ακτοπλοϊκή κίνηση είχε μειωθεί δραματικά εκείνη την ημέρα, ήταν σαν να βρίσκεσαι στον αρχαίο ωκεανό», λέει η ερευνήτρια. Στα περιττώματα που συνέλεξε εκείνη την ημέρα με την ομάδα της, διαπίστωσαν «πολύ σημαντική μείωση» των ορμονών του στρες.
«Η στιγμιαία αντίδραση στο στρες - π.χ. αν τρέχεις να ξεφύγεις από μια τίγρη- μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια», εξηγεί η Ρόλαντ για να προσθέσει όμως ότι «εάν αυτή η κατάσταση γίνει χρόνια, προκαλεί βαθιά κατάπτωση του ανοσοποιητικού συστήματος, καθιστώντας τις φάλαινες ευάλωτες σε ασθένειες, ενώ μειώνει και την αναπαραγωγική τους ικανότητα.» Όπως σημειώνει πάντως, το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί, καθώς οφείλεται κυρίως σε ελαττώματα των μηχανών, τα οποία Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός και Ευρωπαϊκή Ένωση καταβάλλουν προσπάθεια να επιλύσουν.
