11 Μαρτίου 2011, 14.46 τοπική ώρα. Σεισμός 9 Ρίχτερ ανοιχτά των ακτών της ανατολικής Ιαπωνίας μετακινεί τμήματα της χώρας έως και 2,5 μέτρα πιο κοντά στη Βόρειο Αμερική, ενώ πυροδοτεί τσουνάμι που σκοτώνει σχεδόν 20.000 ανθρώπους καθώς και το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα μετά από αυτό του Τσερνόμπιλ. Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, έρχονται στο φως συγκλονιστικές αποκαλύψεις για τη διαχείριση της κρίσης από την ιαπωνική κυβέρνηση, η οποία φοβούμενη μία «διαβολική αλυσιδωτή αντίδραση» που θα «αποτελείωνε» το Τόκιο, εξέταζε ακόμη και το ενδεχόμενο εκκένωσης της πρωτεύουσας.

Απειλή για την ύπαρξη του έθνους

Έκθεση 400 σελίδων, την οποία συνέταξε ανεξάρτητη επιτροπή ειδικών, αποκαλύπτει μεταξύ άλλων ότι ο τότε πρωθυπουργός της χώρας ζητούσε από τους εργαζομένους στον πληγέντα πυρηνικό σταθμό Φουκουσίμα Νταϊτσί να παραμείνουν στο πόστο τους. Ο Ναότο Καν και οι συνεργάτες του φοβούνταν ότι η τήξη των πυρήνων στους αντιδραστήρες της Φουκουσίμα θα πυροδοτούσε πυρηνικές εκρήξεις στους σταθμούς ολόκληρης της χώρας, απειλώντας την ίδια την ύπαρξη του ιαπωνικού έθνους. Για το λόγο αυτό, η κυβέρνηση κατάρτιζε σχέδιο μαζικής εκκένωσης της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής του Τόκιο, όπου κατοικούν περίπου 35 εκατομμύρια άνθρωποι.

«Έχω αυτό το δαιμονικό σενάριο στο μυαλό μου», ότι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες θα καταρρεύσουν ο ένας μετά τον άλλο, παραδέχθηκε ενώπιον της επιτροπής που συνέταξε την έκθεση ο τότε γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου Γιούκιο Εντάνο, «πρόσωπο» της κυβέρνησης στο διεθνή Τύπο εκείνη την περίοδο. «Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, το Τόκιο θα αποτελεί παρελθόν».

«Θα συντρίψω την TEPCO»

Περίπου τρεις ημέρες μετά από το σεισμό και ενώ η πυρηνική κρίση βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, η διαχειρίστρια εταιρία του σταθμού της Φουκουσίμα TEPCO, η οποία αρνήθηκε να συνεργαστεί με την ανεξάρτητη επιτροπή, ενημέρωσε το Τόκιο για την πρόθεσή της να αποσύρει τους εργαζομένους της από το σημείο. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Καν παρενέβη αξιώνοντας την παραμονή των εργαζομένων στο σταθμό. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι εάν δεν το είχε πράξει, τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι σήμερα πολύ χειρότερα.

«Την ώρα που το γραφείο του πρωθυπουργού είχε ήδη κατανοήσει τον κίνδυνο η χώρα να μην επιβιώσει, ο πρόεδρος της TEPCO Σιμίζου τηλεφώνησε έξαλλος» λέγοντάς του ότι θέλει να απομακρύνει το προσωπικό, δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο επικεφαλής της επιτροπής Κόιτσι Κιταζάγουα. «Αυτό είναι αδύνατο», φέρεται να είπε ο Καν στο συνομιλητή του, κατά την ίδια πηγή, απειλώντας τον ότι «εάν απομακρύνεις το προσωπικό, η TEPCO θα συντριβεί».

Πολυαναμενόμενη έκθεση

Γνωστοί πανεπιστημιακοί, μηχανικοί και δημοσιογράφοι απαρτίζουν την επιτροπή του Ιδρύματος της Πρωτοβουλίας για την Ανοικοδόμηση της Ιαπωνίας, η οποία συγκροτήθηκε με στόχο την ικανοποίηση του λαϊκού αιτήματος να διαλευκανθούν τα αίτια της πυρηνικής καταστροφής. Η εξαμελής επιτροπή συνομίλησε με περισσότερους από 300 ανθρώπους που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της κρίσης.

Από την έρευνά της προκύπτει ότι, αν και ορισμένες από τις ενέργειες του πρωθυπουργού στον απόηχο της καταστροφής βοήθησαν να αποτραπούν τα χειρότερα, πολλές από τις προσωπικές του παρεμβάσεις έφεραν αποτέλεσμα αντίθετο από το επιθυμητό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: η καθυστέρηση στη χρήση θαλασσινού νερού για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση των αντιδραστήρων. Το γραφείο του πρωθυπουργού επέμενε να χρησιμοποιηθεί πόσιμο νερό...