Μόνο δύο σταθμοί παραγωγής πυρηνικής ενέργειας άρχισαν να ανεγείρονται σε ολόκληρο τον κόσμο, την περίοδο 2011-2012, όταν την τριετία 2008-2010 είχαν μπει τα θεμέλια για... 38 νέους σταθμούς! Η δραματική αυτή μείωση δεν θα μπορούσε παρά να συνδεθεί άμεσα με το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα, το χειρότερο μετά από αυτό στο Τσερνόμπιλ, το οποίο ανάγκασε αρκετές χώρες να αναθεωρήσουν την ενεργειακή πολιτική τους.
Η τάση αυτή ερμηνεύεται από ορισμένους ως μειωμένο ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια, μετά από το συμβάν στην Ιαπωνία, που ναι μεν δεν προκάλεσε ανθρώπινες απώλειες, αλλά άλλαξε τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων που εκτοπίστηκαν και ενδέχεται να μην επιστρέψουν ποτέ στον τόπο τους. Μια δεύτερη ανάγνωση ωστόσο είναι πως πρόκειται για μια μικρή παύση στην «πυρηνική αναγέννηση».
«Αποτύχαμε να πάρουμε ένα μάθημα από το Τσερνόμπιλ. Αν είχε γίνει κάτι τέτοιο, η Φουκουσίμα δεν θα είχε συμβεί ποτέ», λέει η Ρεμπέκα Χαρμς, πρόεδρος της ομάδας των Πρασίνων/Ελεύθερη Ευρωπαϊκή Συμμαχία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ζητώντας από τις χώρες να εγκαταλείψουν τις πυρηνικές τους φιλοδοξίες. Την έκκλησή της επανέλαβε, κατά τη διάρκεια μικρής διαδήλωσης στις Βρυξέλλες, και ένας πρώην κυβερνήτης της περιφέρειας της Φουκουσίμα. «Ζούμε στη σκιά της εκκένωσης και πιστεύουμε ότι δεν πρέπει άλλοι άνθρωποι να ζήσουν το ίδιο.»
Γύρισαν την πλάτη στα πυρηνικά
Στην Ευρώπη, η Γερμανία αποφάσισε πριν από λίγους μήνες να κλείσει σταδιακά όλους τους πυρηνικούς της αντιδραστήρες, ενώ Ιταλία και Ελβετία επίσης ψήφισαν κατά των πυρηνικών. Και εκτός Ευρώπης όμως, μετά το ατύχημα της Φουκουσίμα, το Κουβέιτ έσκισε τα συμβόλαια για το χτίσιμο τεσσάρων αντιδραστήρων, η Βενεζουέλα πάγωσε όλα τα προγραμματισμένα πρότζεκτ, ενώ και το Μεξικό αποφάσισε να μην κατασκευάσει τελικά 10 νέους αντιδραστήρες.
«Η Φουκουσίμα ήταν η σπίθα που άναψε τη συζήτηση και οι σοκαρισμένοι Γερμανοί ανάγκασαν την Καγκελάριο Μέρκελ είτε να αποσύρει σταδιακά τα πυρηνικά είτε να αποσυρθεί η ίδια», λέει ο Τομπίας Μυνχμάιερ του γερμανικού παραρτήματος της Greenpeace. «Όταν η κυβέρνηση ανέστειλε τη λειτουργία οκτώ αντιδραστήρων, πολλοί εξεπλάγησαν που δεν είχαμε μπλακ άουτ και μεγάλες αυξήσεις στα τιμολόγια.»
Στην Ινδία, όπου η κεντρική κυβέρνηση θέλει έως το 2030 να παράγει από πυρηνικά το 25% του ηλεκτρισμού, πολύνεκρες διαδηλώσεις και απεργίες πείνας ανάγκασαν τις αρχές να ματαιώσουν ή να αναβάλουν την κατασκευή 8 αντιδραστήρων. Άγνωστο παραμένει τι θα κάνει η Κίνα, όπου τα σχέδια για ανέγερση σταθμών σε αρκετές επαρχίες επηρεάστηκαν από διαδηλώσεις με αιχμή την ασφάλεια και το γεγονός ότι οι ντόπιοι δεν είχαν ενημερωθεί σχετικά.
Κατά της πυρηνικής ενέργειας 6 στους 10
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας, 45 χώρες ετοιμάζονται να μπουν στο «κλαμπ» των πυρηνικών. Τουρκία, Λευκορωσία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μεταξύ άλλων, θα το κάνουν φέτος, ενώ το 2013 θα ακολουθήσουν Σαουδική Αραβία και Ιορδανία.
Σε επίπεδο Κοινής Γνώμης, τα αποτελέσματα διεθνούς δημοσκόπησης που διενεργήθηκε τρεις μήνες μετά από το ατύχημα στην Ιαπωνία κατέδειξε ότι το 62% των πολιτών 24 χωρών αντιτίθενται στην πυρηνική ενέργεια. Ινδία, Ηνωμένες Πολιτείες και Πολωνία ήταν οι μόνες χώρες, όπου η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι τάσσονται υπέρ. Κίνα, Ρωσία και Γαλλία ξεχώριζαν μεταξύ των χωρών, όπου οι πολίτες τάσσονται σαφώς κατά, ενώ σε Ιταλία, Γερμανία και Μεξικό, το «όχι» στα πυρηνικά συγκέντρωνε περίπου 80%!
Φόβοι για αύξηση των εκπομπών CO2
Τι γίνεται όμως αφότου μια χώρα γυρίσει την πλάτη στα πυρηνικά; Μία από τις συνέπειες που λίγο έχουν επισημανθεί είναι αυτή που αφορά στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Δύο από τους μεγαλύτερους ρυπαντές στον κόσμο -η Γερμανία και η Ιαπωνία- διακόπτουν τη λειτουργία των πυρηνικών σταθμών τους, τουλάχιστον προσωρινά στην περίπτωση της δεύτερης. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να καλύψουν από αλλού τις ενεργειακές τους ανάγκες.
Το ενεργειακό κενό της Γερμανίας θεωρείται μάλλον απίθανο να μπορέσει να καλυφθεί από τις ανανεώσιμες πηγές, παρά τη συνεχή επέκτασή τους. Άλλες επιλογές είναι να αρχίσει να καίει περισσότερο άνθρακα και να εισάγει περισσότερο φυσικό αέριο ή ηλεκτρισμό από το εξωτερικό. Από αυτές τις επιλογές, η καύση μεγαλύτερης ποσότητας άνθρακα, που είναι διαθέσιμος στη Γερμανία, είναι η φθηνότερη.
Αναλυτές εκτιμούν ότι εάν οι Γερμανοί προχωρήσουν τελικά σε κλείσιμο των πυρηνικών σταθμών τους, η παραγωγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στη χώρα θα αυξηθεί κατά περίπου 6%, ποσοστό που μεταφράζεται σε 40 εκ. έως 60 εκ. τόνους το χρόνο, ανάλογα με το τι θα αντικαταστήσει τους αντιδραστήρες. Στην Ιαπωνία, αντίστοιχες αναλύσεις κάνουν λόγο για αύξηση κατά τουλάχιστον 5% ή 60 εκ. τόνους εκπομπών το χρόνο.
