Η αποστολή EUCLID, που θα ερευνήσει τη «σκοτεινή πλευρά» του σύμπαντος, τη λεγόμενη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια, εγκρίθηκε σήμερα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), και προχωράει προς κατασκευή.
Το ΕUCLID, που ονομάστηκε προς τιμή του Έλληνα μαθηματικού Ευκλείδη της Αλεξάνδρειας, θα προσπαθήσει να απαντήσει σε ένα πρόβλημα της κοσμολογίας που απασχολεί τους αστρονόμους από το 1998, όταν και το ανακάλυψαν. Το Σύμπαν, φαίνεται πως όχι μόνο διαστέλλεται, κάτι που γνωρίζαμε πολλές δεκαετίες πριν από τις παρατηρήσεις του Edwin Hubble, αλλά και διαστέλλεται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Αυτή τη δύναμη που το «σπρώχνει προς τα έξω» ονόμασαν οι επιστήμονες σκοτεινή ενέργεια, μη μπορώντας να την εξηγήσουν με τις σημερινές θεωρίες. Παρόλο που αυτό το φαινόμενο φαίνεται να κυβερνά την εξέλιξη του Σύμπαντος, δε γνωρίζουμε τίποτα για την προέλευσή του.
Πέρα όμως από τη σκοτεινή ενέργεια, το γεγονός πως οι γαλαξίες περιστρέφονται με διαφορετικό τρόπο από αυτό που θα περίμεναν οι επιστήμονες στηριζόμενοι στη σημερινή θεωρία για τη βαρύτητα οδήγησε και στην ιδέα της σκοτεινής ύλης, μιας άγνωστης και αόρατης, υποθετικής για την ώρα ύλης που βρίσκεται στις παρυφές του κάθε γαλαξία, και επηρεάζει την περιστροφή των άστρων γύρω από το κέντρο του. Αν και μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει με κάποιο άμεσο τρόπο τη σκοτεινή ύλη και ενέργεια, οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν γενικά με την ύπαρξη τους, και υπολογίζουν πως μόνο το 4% του Σύμπαντος αποτελείται από την κοινή ύλη που παρατηρούμε, το 23% είναι σκοτεινή ύλη και το υπόλοιπο 73% σκοτεινή ενέργεια.
Βασικός στόχος για το τηλεσκόπιο, είναι να φτιάξει ένα χάρτη της κατανομής της σκοτεινής ύλης, παρατηρώντας πως η ύλη αυτή κάμπτει τις ακτίνες φωτός γύρω της, ένα φαινόμενο που γνωρίζουμε από τη γενική θεωρία της σχετικότητας και ονομάζεται βαρυτικός φακός. Παρατηρώντας επίσης πως αυξάνονται οι αποστάσεις μεταξύ των γαλαξιών, θα εξάγει και στοιχεία σχετικά με τη διαστολή του Σύμπαντος, και συνεπώς για τη σκοτεινή ενέργεια. Παρόμοιες έρευνες είχαν γίνει και στο παρελθόν από άλλα τηλεσκόπιο όπως το Hubble, σε πολύ μικρό όμως μέρος του ουρανού. Το EUCLID θα συλλέξει στοιχεία από περισσότερους από 2 δισεκατομμύρια γαλαξίες, σε αποστάσεις έως και 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη.
Δεκατρείς ευρωπαϊκές χώρες, 1000 επιστήμονες και 100 περίπου ινστιτούτα κι εργαστήρια συμμετέχουν στην αποστολή. Το συνολικό κόστος του τηλεσκοπίου αναμένεται να ξεπεράσει τα 800 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το κόστος της υπέρυθρης κάμερας θα χρηματοδοτήσει και η NASA, γεγονός που σηματοδοτεί και μια ευρύτερη συνεργασία μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών επιστημόνων. Η αποστολή αυτή αναμένεται να δώσει προβάδισμα στην έρευνα για την αστροφυσική στην Ευρώπη, καθώς η NASA κάνει μεγάλες περικοπές στο επιστημονικό της πρόγραμμα στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
