Ένα βήμα πριν από τον αφανισμό βρίσκεται πλέον ο λεμούριος, το ζώο που έγινε γνωστό σε όλους μέσα από την ταινία «Μαδαγασκάρη», όπου ενδημεί. Σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγηση της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN), το τριχωτό πρωτεύον θηλαστικό είναι το πλέον απειλούμενο από όλα τα σπονδυλωτά στον κόσμο.
Η έκθεσή της δείχνει ότι από τα 103 είδη λεμουρίων της νησιωτικής χώρας, το 91% συγκαταλέγονται στη γνωστή Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών. 23 από αυτά θεωρούνται «κρισίμως απειλούμενα», 52 «απειλούμενα» και τα υπόλοιπα 19 χαρακτηρίζονται «ευάλωτα». Για να χαρακτηριστεί ένα είδος «κρισίμως απειλούμενο», ο πληθυσμός του θα πρέπει να έχει συρρικνωθεί κατά τουλάχιστον 80% την τελευταία δεκαετία ή να περιλαμβάνει κάτω από 50 ενήλικα μέλη.
Ενδεικτικά, μετά από την προηγούμενη αξιολόγηση, μόνο 14 είδη λεμουρίων είχαν ενταχθεί στη λίστα των «κρισίμως απειλούμενων». Οικολογικές οργανώσεις αποδίδουν τη νέα δραματική εξέλιξη στο γεγονός ότι από το 2009 και το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε τον πρόεδρο της χώρας, η αποψίλωση και η λαθροθηρία έχουν βγει εκτός ελέγχου. «Πολύ απλά, η κυβέρνηση δεν μπορεί να επιβληθεί, συνεπώς τα δάση καταπατώνται για την ξυλεία και, αναπόφευκτα, αυτό οδηγεί και σε έξαρση της λαθροθηρίας», εξηγεί στο BBC ο Ρας Μιτερμάιερ από το Διεθνή Οργανισμό Προστασίας του Περιβάλλοντος.
Η νέα αξιολόγηση πάντως επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι υπάρχουν περισσότερα είδη λεμουρίων απ' όσα πίστευαν έως σήμερα οι επιστήμονες. Λεπτομερής παρατήρηση και γενετικές αναλύσεις αποκάλυψαν ότι πληθυσμοί που μέχρι σήμερα θεωρείτο ότι ανήκαν σε ένα είδος, είναι στην πραγματικότητα διαφορετικά είδη.
Αυτό ωστόσο δεν αλλάζει τη δυσάρεστη διαπίστωση ότι οι οικότοποί τους όλο και συρρικνώνονται, ενώ οι επιστήμονες κατέγραψαν και πολλά περιστατικά λαθροθηρίας, που τους οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το φαινόμενο είναι πιο εκτεταμένο απ' όσο νόμιζαν.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που αναφέρει ο Κρίστοφ Σβίτσερ, επικεφαλής έρευνας στο Ζωολογικό Κήπο του Μπρίστολ, που εργάζεται για την προστασία ενός συγκεκριμένου είδους μαύρων λεμουρίων με γαλάζια μάτια, το οποίο συγκαταλέγεται στα κρισίμως απειλούμενα. «Ήμουν πολύ αισιόδοξος, πίστευα ότι το πρότζεκτ βρισκόταν σε καλό δρόμο και πως οι τοπικές κοινότητες ήταν στο πλευρό μας», εξομολογείται. «Από το 2009 και έπειτα όμως, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί αισθητά. Τώρα βλέπουμε ντόπιους να κυνηγούν τους λεμουρίους με τα γαλάζια μάτια και ένα άλλο είδος, το οποίο δεν είχαμε ξαναδεί».
Περίπου το 90% των δασών της Μαδαγασκάρης έχουν χαθεί, αφήνοντας όχι μόνο τους λεμουρίους, αλλά πολλά ενδημικά είδη να παλεύουν να επιβιώσουν στα τμήματα που απομένουν. Πριν από λίγα χρόνια, περιβαλλοντικές οργανώσεις βρήκαν έπιπλα από ξύλο Μαδαγασκάρης να πωλούνται στην Ασία σε αστρονομικές τιμές, όταν οι περισσότεροι ντόπιοι ζουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα.
