Ο Νιλ Αρμστρονγκ, ο αστροναύτης που άφησε το στίγμα του σε μια ολόκληρη εποχή ως ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στο φεγγάρι, άφησε την τελευταία του πνοή το περασμένο Σάββατο, 25 Αυγούστου, στο Σινσινάτι των Ηνωμένων Πολιτειών. Είχε υποβληθεί σε εγχείρηση μπαϊ - πας μόλις λίγες εβδομάδες πριν, και σύμφωνα με την οικογένειά του, ο θάνατός του οφείλεται σε επιπλοκές από την επέμβαση.
Τα πρώτα χρόνια
Ο Αρμστρονγκ γεννήθηκε στις 5 Αυγούστου του 1930, στην αγροτική πόλη Wapakoneta του Οχάιο. Ήταν μόλις έξι χρονών όταν μαζί με τον πατέρα του πέταξε για πρώτη φορά με ένα τρικινητήριο Φορντ, μια εμπειρία που τον σημάδεψε για όλη του τη ζωή. Πήρε την άδεια πιλότου σε ηλικία 16 χρόνων, και η οδήγηση αεροπλάνων έγινε από τότε το μεγάλο του πάθος.
Αφού παρακολούθησε για κάποια εξάμηνα μαθήματα στο πανεπιστήμιο Purdue, το 1949 διέκοψε τις σπουδές του και γράφτηκε στην πολεμική Αεροπορία, όπου και έγινε ο νεότερος πιλότος στο αεροπλανοφόρο USS Essex. Πέταξε σε 78 πολεμικές αποστολές στον πόλεμο της Κορέας, σε μία από τις οποίες το αεροπλάνο του κατέπεσε από εχθρικά πυρά, ενώ του απονεμήθηκαν και τρία παράσημα. Έπειτα από αυτήν του την εμπειρία, γύρισε στις σπουδές του, όπου και πήρε το πτυχίο αεροναυπηγικής το 1955. Την ίδια χρονιά ξεκίνησε και η συνεργασία του με τη NACA, την εθνική επιτροπή αεροναυτικής η οποία το 1958 μετονομάστηκε σε NASA, κατά την οποία έγινε πιλότος δοκιμών, φτάνοντας πολλές φορές στα όρια της στρατόσφαιρας, σε ύψος 63 χιλιομέτρων και με ταχύτητες που έφταναν τα 5.000 χιλιόμετρα την ώρα με το πειραματικό πυραυλοκίνητο σκάφος Χ-15.
Ενταξη στη NASA
Στη φωτογραφία ο Αρμστρονγκ με τον πιλότο Ντέιβιντ Ρ. Σκοτ, πρίν την αποστολή του Gemini 8.
Το 1959, η NASA ξεκίνησε το πρόγραμμα Mercury με στόχο να στείλει τον πρώτο Αμερικανό στο διάστημα, και ο Νιλ Αρμστρονγκ δεν ήταν ένας από τους πρώτους 7 αστροναύτες του προγράμματος καθώς αρχικά δεν ήταν πολύ ενθουσιώδης με το εγχείρημα. Το 1962 όμως, ο χαμός της κόρης του, σε ηλικία μόλις δύο χρόνων, τον ωθεί σύμφωνα με δηλώσεις της αδερφής του, να επενδύσει την ενέργειά του σε κάτι πολύ θετικό, το οποίο και σηματοδοτεί την ενασχόλησή του με το διαστημικό πρόγραμμα. Λίγο αργότερα, ανάμεσα σε 250 υποψήφιους πιλότους, ήταν ένας από τους εννέα που επελέγησαν για το πρόγραμμα Gemini, το οποίο είχε σκοπό να δοκιμάσει τις τεχνολογίες που θα χρειάζονταν για το μεγάλο στόχο του Apollo.
O Αρμστρονγκ πέταξε με το Gemini 8, το Μάρτη το 1966, μία αποστολή απέτυχε εξαιτίας μιας βλάβης στο προωθητικό σύστημα. Λίγες ώρες μόλις μετά την απογείωση, η αποστολή που είχε κανονική διάρκεια τριών ημερών διεκόπη αναγκαστικά όταν το σκάφος άρχισε να περιστρέφεται εκτός ελέγχου, με κίνδυνο οι δύο πιλότοι να χάσουν τις αισθήσεις τους. Οι αξιωματικοί της NASA εντυπωσιάστηκαν με τις ικανότητες του Αρμστρονγκ και το χειρισμό της κρίσης, κάτι που έπαιξε ρόλο στο να του εναποθέσουν τον έλεγχο της μέγιστης αποστολής, τρία χρόνια αργότερα.
Απόλλο 11
O Αρμστρονγκ έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε το πόδι του σε άλλη επιφάνεια από αυτή της Γης, λέγοντας τη φράση που πλέον ανήκει στην ιστορία, πως ήταν ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, αλλά ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα.
Ήταν η πτήση των 195 ωρών προς το φεγγάρι όμως που του έδωσε μια ειδική θέση στην Ιστορία, όταν στις 16 Ιουλίου του 1969, απογειωνόταν ο θηριώδης πύραυλος Saturn V, μεταφέροντας τον Άρμστρονγκ, τον Εντ Όλντριν και τον Μάικλ Κόλλινς σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη.
Σύμφωνα με τον ίδιο τον Αρμστρονγκ, το πιο δύσκολο σημείο της αποστολής ήταν η διαδικασία της προσελήνωσης. Ο Μάικλ Κόλινς έμεινε σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι στο σκάφος που θα χρησιμοποιούσαν αργότερα για την επιστροφή τους στη Γη, και ο Αρμστρονγκ με τον Όλντριν επιβιβάστηκαν στη σεληνάκατο, η οποία είχε το όνομα Eagle (Aϊτός) με σκοπό την προσεδάφισή τους στη Θάλασσα της Ηρεμίας. Ίσως στο πιο δύσκολο πιλοτάρισμα που χρειάστηκε να κάνει ποτέ, ο Αρμστρονγκ τα πήγε περίφημα.
Ο υπολογιστής του Αϊτού είχε αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της προσέγγισης, όμως όταν κοίταξε από το παράθυρο ο Αρμστρονγκ συνειδητοποίησε πως ο υπολογιστής είχε οδηγήσει το σκάφος εκτός της περιοχής που είχαν αρχικά επιλέξει, και όδευαν προς ένα κρατήρα γεμάτο απειλητικά βράχια. Σύμφωνα με τις διαδικασίες, ο Αρμστρονγκ ανέλαβε το χειροκίνητο έλεγχο του Αϊτού, όταν ήταν ακόμη σε ύψος 200 περίπου μέτρων και οδήγησε το σκάφος εκτός του κρατήρα, ψάχνοντας ταυτόχρονα για ένα ασφαλές σημείο προσελήνωσης.
Σύντομα και σε ύψος 30 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης, άναψε το προειδοποιητικό φως για τα καύσιμα, το οποίο σήμαινε πως είχαν ακόμη δύο λεπτά διαθέσιμα για να ολοκληρώσουν τον ελιγμό. Αν δεν τα κατάφερναν είχαν δύο επιλογές: ή να ακυρώσουν την προσελήνωση επιστρέφοντας πίσω και έχοντας αποτύχει στην αποστολή, η να αφήσουν τη βαρύτητα της Σελήνης να τους τραβήξει προς τα κάτω ελπίζοντας η σύγκρουση να μην κατέστρεφε τη σεληνάκατο.
Ευτυχώς, ο Αρμστρονγκ κατέφερε να ακουμπήσει μαλακά τον Αϊτό στη Σελήνη, μόλις 50 δευτερόλεπτα πριν εξαντληθούν τα καύσιμα. Η φράση «Χιούστον, εδώ βάση στην Ηρεμία. Ο Αϊτός προσεδαφίστηκε» ήρθε σα λύτρωση στο κέντρο ελέγχου στη Γη. Η διαδικασία των 12 λεπτών της προσέγγισης της Σελήνης είχε αφήσει τους πάντες άφωνους και τον ίδιο το Αρμστρονγκ να καρδιοχτυπά με τους διπλάσιους παλμούς από το κανονικό. Περίπου έξι ώρες αργότερα, ο Αρμστρονγκ έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε το πόδι του σε άλλη επιφάνεια από αυτή της Γης, λέγοντας τη φράση που πλέον ανήκει στην ιστορία, πως ήταν ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, αλλά ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα.
Υπάρχει μια μεγάλη φιλολογία γύρω από το γιατί επέλεξαν τον Αρμστρονγκ να είναι ο πρώτος που θα πατήσει το πόδι του στο έδαφος της Σελήνης και όχι ο Όλντριν. Η επίσημη εκδοχή την εποχή εκείνη ήταν πως αυτό οφειλόταν στη διάταξη της Σεληνακάτου, όπου ο πιλότος ήταν πιο κοντά στην πόρτα. Το 2001 όμως, ένας αξιωματούχος της NASA, o Christopher Kraft ανέφερε τον πραγματικό λόγο στην αυτοβιογραφία του: Ήταν ο χαρακτήρας του Αρμστρονγκ, οι χαμηλοί του τόνοι και ο ηρωισμός του. Ο Όλντριν είχε αφήσει να εννοηθεί πως θα ήθελε πολύ να ήταν εκείνος πρώτος. Ο Αρμστρονγκ από την άλλη επέμενε πως το πιο κρίσιμο σημείο της αποστολής ήταν η προσέγγιση στη Σελήνη, και του αρκούσε πως θα ήταν εκείνος αυτός που οδηγούσε. Αργότερα είχε πει: «Οι πιλότοι δε χαίρονται ιδιαίτερα με το περπάτημα. Στους πιλότους αρέσει το πιλοτάρισμα». Έτσι, οι υπεύθυνοι της NASA έκριναν πως ενσάρκωνε καλύτερα τα αμερικάνικα ιδανικά και πως αυτός ήταν ο άνθρωπος που θα προτιμούσαν να μετατρέψουν σε σύμβολο. Και η πορεία του τις επόμενες δεκαετίες τους δικαίωσε.
Ο Αρμστρονγκ, πέρα από σύμβολο αποτέλεσε και παράδειγμα προς τις επόμενες γενιές, με το μέτρο και τη σύνεση με την οποία διαχειρίστηκε τη φήμη του. Ίσως, αυτό που πρέπει να μας μείνει ως δίδαγμα, είναι η παρακάτω ρήση του: «Πιστεύω πως η καρδιά κάθε ανθρώπου έχει ορισμένους μόνο χτύπους. Και δε σκοπεύω να ξοδέψω άσκοπα τους δικούς μου», και μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως δεν έχασε κανέναν.
