Βγαλμένα από τους άυπνους μηχανισμούς της μνήμης και της καταγραφής της ατομικής και συλλογικής ιστορίας, με τις τραυματικές της εμπειρίες, παράλληλα εικαστικά τοπία αλλαγής, διαχωρισμού και απώλειας ξεπροβάλλουν από ένα βιβλίο.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο σύγχρονο ελληνικό κράτος, η έκθεση της εικαστικού Κλίτσας Αντωνίου, με τίτλο «Παραλληλοτοπία», εγκαινιάζεται σήμερα, Παρασκευή 30 Νοεμβρίου, στις 7.30 το απόγευμα, στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, με έργα που δημιουργήθηκαν για αυτήν την επέτειο, αλλά και για το ίδιο το κτίριο, η ιστορία του οποίου είναι συνυφασμένη με τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της πόλης στις αρχές του 20ου αιώνα.
Με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, πυρήνα της έκθεσης αποτελεί το βιβλίο του Ορχάν Παμούκ, «Ιστανμπούλ – Πόλη και αναμνήσεις», το οποίο αποτυπώνει μνήμες από την Κωνσταντινούπολη -κατά τη μετάβαση από την οθωμανική στη μετα-οθωμανική πραγματικότητα, την αλλαγή του χαρακτήρα της και την απώλεια της πολυπολιτισμικότητάς της- άρρηκτα δεμένες με τη Θεσσαλονίκη και πολλές πόλεις της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Ενα βιβλίο – πολλοί καλλιτέχνες
Η Κλίτσα Αντωνίου αναδεικνύει τις διαφορετικές οπτικές στην κατασκευή της αφήγησης της ιστορίας και στη διαδικασία της ανάκλησης τραυματικών εμπειριών που επηρεάζουν το σύνολο, αλλά και το άτομο μέσα σε αυτό, δίνοντας το βιβλίο σε ένα πλήθος καλλιτεχνών, για να το χρησιμοποιήσουν ως δομικό στοιχείο των εικαστικών τους εγκαταστάσεων.
Οι εγκαταστάσεις «Παράλληλες αφηγήσεις», «Η γραμμή του ορίζοντα», «Ταξίδι μετ' επιστροφής 2» και το βίντεο «Ο ήχος του χρόνου δεν είναι τικ-τακ» καλούν τον επισκέπτη να συμμετάσχει σε αυτό που ξεκίνησε ο συγγραφέας, με στόχο να δημιουργήσουν μια νέα σχέση μεταξύ αναγνώστη και κειμένου και να ανακαλέσουν τις όμορφες, αλλά και τραυματικές μνήμες.
Πράξη αποδόμησης
Ο επιμελητής της έκθεσης, Γαβριήλ Κουρέας, εξηγεί: «Πρόκειται για μια πράξη αποδόμησης, που εξελίσσει αυτό που ο ίδιος ο Παμούκ ξεκίνησε στο βιβλίο, εντάσσοντας σε αυτό 200 περίπου φωτογραφίες του Aρμένιου φωτογράφου Ara Güler, αποκαλυπτικές του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του κενού, που άφησε η πτώση της.
Για τον Παμούκ, οι φωτογραφίες αυτές λειτουργούν ως προβολή των αναμνήσεών του επάνω σε μια οθόνη, δήλωση που παραπέμπει στη θεωρία του Φρόυντ γύρω από την προβολή αναμνήσεων (screen memories), που, ουσιαστικά, δεν αποτελούν παιδικές αναμνήσεις, αλλά αναμνήσεις σχετικά με την παιδική ηλικία. Δεν συγκρατεί κανείς σημαντικά γεγονότα, αλλά μετατοπίζει τη σημασία τους σε λεπτομέρειες, στενά συνδεδεμένες με αυτά, όμως λιγότερο σημαντικές. Για τον Φρόυντ, η εικονιστική αναπαράσταση των αναμνήσεων αυτών αντιστοιχεί σε σύμβολα και εικόνες της μνήμης.
Η αποδόμηση, στην οποία προχωρά η Κλίτσα Αντωνίου μέσα από την εγκατάστασή της, φέρνει τον επισκέπτη αντιμέτωπο με μια τέτοιου είδους αναπαράσταση. Μέσα από αυτήν, αποκαλύπτεται και η πολυεπίπεδη ιστορία της Θεσσαλονίκης, παράλληλα με αυτήν της Κωνσταντινούπολης και άλλων πόλεων της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ιδωμένη μάλιστα μέσα από το πρίσμα του χώρου που φιλοξενεί την έκθεση, της Βίλας Καπαντζή, που είναι δεμένη με την ιστορία της πόλης.
Ο επισκέπτης μετατρέπεται σε «αρχαιολόγο», που θα ανασύρει τα απομεινάρια της ιστορίας αυτής, για να αποκαλύψει τους παράλληλους χώρους και την προσωρινότητά τους, και, τελικά, τα ίχνη αναμνήσεων που, συχνά, συνδέονται με τραυματικά ιστορικά γεγονότα».
Πληροφορίες
Πολιτιστικό Κέντρο Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης - Βίλα Καπαντζή, Λεωφ. Βασιλίσσης Όλγας 108 – Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 295170-1 (καθημερινές 9.00 – 14.30), 2310 295149 (ώρες λειτουργίας της έκθεσης). Διάρκεια έκθεσης: 1 Δεκεμβρίου 2012 - 27 Ιανουαρίου 2013. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη: 9.00 - 16.00, Τετάρτη και Πέμπτη: 14.00 - 21.00, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή: 10.00 - 18.00, Δευτέρα: κλειστά (στις 25 και 26 Δεκεμβρίου 2012 και στις 1 και 6 Ιανουαρίου 2013 η έκθεση θα είναι κλειστή).
