Του Μάρτιν Χάτσινσον
Νέα παγκόσμια εμπόδια ορθώνονται στην πορεία των δυνάμεων της παγκοσμιοποίησης κατά την τρέχουσα οικονομική κρίση. Το 2011 η διαδικασία απο-παγκοσμιοποίησης μπορεί ακόμα και να επιταχυνθεί αν οι τιμές των εμπορευμάτων συνεχίσουν να αυξάνονται ή αν υπάρξει και νέα χρηματοπιστωτική κρίση.
Η παγκοσμιοποίηση των τελευταίων 20 ετών οφειλόταν εν μέρει στην τεχνολογία. Το Ίντερνετ και τα κινητά τηλέφωνα επέτρεψαν στις επιχειρήσεις να δημιουργήσουν παγκόσμια δίκτυα παραγωγής και διανομής. Η Κίνα, η Ινδία και άλλες αναδυόμενες αγορές ενσωματώθηκαν στην παγκόσμια οικονομία, μειώνοντας το κόστος για τους καταναλωτές και τροφοδοτώντας νέα ζήτηση. Από τότε που δημιουργήθηκε η Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών (NAFTA) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου το 1994 και το 1995, η ρύθμιση έχει παίξει μόνο μικρό ρόλο στη διευκόλυνση της διαδικασίας. Αντίθετα, η χαλαρή νομισματική πολιτική – που έχει μείωση το πριμ κινδύνου για το χρέος των αναδυόμενων αγορών και έχει δημιουργήσει αποθέματα μετοχικού κεφαλαίου που αναζητά το ρίσκο – είχε καθοριστική σημασία.
Ο παράγοντας τεχνολογία δεν πρόκειται να πάψει να υφίσταται, παρόλο που το συγκριτικό πλεονέκτημα κόστους της παγκόσμιας κατανομής παραγωγής μειώνεται καθώς οι μισθοί στις αναδυόμενες αγορές αυξάνονται. Αλλά η πρόσφατη κρίση έχει προκαλέσει άνοδο του αντι-ντάμπινγκ και άλλων εμποδίων στο εμπόριο. Παράλληλα, οι αναταραχές από τη συνεχιζόμενη υψηλή παγκόσμια ρευστότητα έχουν οδηγήσει σε χειραγώγηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας από την Κίνα, φορολόγηση των εισερχόμενων κεφαλαίων στη Βραζιλία και την Ταϊλάνδη και μία γενική μείωση στην παγκόσμια οικονομική συνεργασία, με την σημαντική εξαίρεση της Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Κορέας.
Μπορεί το ναδίρ της κρίσης να ανήκει στο παρελθόν. Ωστόσο οι πολιτικές πιέσεις στις χώρες της Δύσης που ταλανίζονται από επίμονα υψηλή ανεργία αναμένεται να οδηγήσουν σε συνέχιση αυτών των τάσεων το 2011, ως αντίβαρο στην ώθηση που δίνει στην παγκοσμιοποίηση η τεχνολογία.
Υπάρχει και ένας ακόμα κίνδυνος. Μία νέα χρηματοπιστωτική κρίση ή μία άνοδος του πληθωρισμού μπορεί να οδηγήσει σε απότομη άνοδο των πραγματικών επιτοκίων, μειώνοντας τα κεφάλαια που είναι διαθέσιμα για επενδύσεις στις αναδυόμενες αγορές και αυξάνοντας το πριμ κινδύνου. Η Κίνα και άλλες χώρες της ανατολικής Ασίας με υψηλά ποσοστά αποταμίευσης μπορεί να αντιμετωπίσουν ελάχιστες δυσκολίες σε μια τέτοια περίπτωση αλλά η Ινδία, με μέτρια ποσοστά αποταμίευσης και υπερβολικό δημοσιονομικό έλλειμμα, μπορεί να πληγούν από την περιορισμένη διαθεσιμότητα κεφαλαίου. Για όσο διαρκέσει η περίοδος περιορισμένης ρευστότητας, η παγκοσμιοποίηση μπορεί να σταματήσει να προχωράει ή και ακόμα χειρότερα.
Η παγκοσμιοποίηση έχει πολλά οικονομικά πλεονεκτήματα, αλλά δεν είναι σε καμία περίπτωση αναπόφευκτη. Τα επόμενα χρόνια μπορεί ακόμα και να υποχωρήσει.
