Απόλυτα αιφνιδιασμένη από τις ραγδαίες εξελίξεις στον αραβικό κόσμο, δηλώνει η Δρ Κατερίνα Δαλακούρα, λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο London School of Economics, μιλώντας στο naftemporiki.gr.
Εκτιμά ότι δεν διαφαίνεται ο κίνδυνος δημιουργίας μιας θεοκρατίας ιρανικού τύπου στην Αίγυπτο, καθώς η Μουσουλμανική Αδελφότητα είναι ένα «σχετικά αδύναμο κίνημα», αλλά ούτε και ισλαμοποίησης της εξουσίας σε άλλα αραβικά καθεστώτα, αν και αναγνωρίζει ότι η θρησκεία έχει όλο και μεγαλύτερη επιρροή ακόμα και σε κοσμικά καθεστώτα.
Παράλληλα, θεωρεί ότι οι ΗΠΑ και οι άλλες δυτικές δυνάμεις δεν πρόκειται να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση των γεγονότων.
H Δρ Κατερίνα Δαλακούρα, λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο London School of Economics
*Έχουμε δει το τελευταίο διάστημα μεγάλες αναταραχές στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή που ξεκίνησαν από ένα μικρό, τυχαίο περιστατικό, την αυτοπυρπόληση ενός νεαρού στην Τυνησία και εξαπλώθηκαν στην Αίγυπτο και την ευρύτερη περιοχή. Σας αιφνιδίασε αυτό το κύμα αναταραχών;
Εμένα προσωπικά όπως και νομίζω όλους, παρακολουθώντας το χώρο, με αιφνιδίασε τελείως. Ήταν κάτι που κανείς δεν περίμενε και κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει. Θέλω να σας θυμίσω ότι το 2009 υπήρχε ένα μεγάλο κύμα παρόμοιο στο Ιράν, αλλά κατά κάποιο τρόπο ο αραβικός κόσμος θεωρείται ξεχωριστή περίπτωση από το Ιράν και την Τουρκία. Αλλά όσοι παρακολουθούσαν τον αραβικό κόσμο δεν πίστευαν ότι τόσο σύντομα θα γίνονταν αυτές οι αλλαγές, τουλάχιστον στις δύο χώρες που βλέπουμε αυτή τη στιγμή.
*Στην Αίγυπτο τώρα, θεωρείτε ότι οι διαδηλωτές έχουν αρκετά αποθέματα σε δύναμη για να ρίξουν το καθεστώς του Χόσνι Μουμπάρακ; Ποια είναι τα πιθανά σενάρια για εσάς;
Πάντα σε μια τέτοια κατάσταση αυτό που πρέπει να κοιτάξει κανείς είναι ο κόσμος που διαδηλώνει στο δρόμο και να ρωτήσει για τα αποθέματα να συνεχίσουν αυτήν την κατάσταση και να τη διατηρήσουν σε ένα έντονο επίπεδο, αλλά το άλλο μισό της εξίσωσης είναι το καθεστώς και το πώς θα αντιδράσει. Αυτό που βλέπουμε αυτή τη στιγμή είναι ότι το καθεστώς, σε αντίθεση με το καθεστώς στην Τυνησία, έχει τεράστια αποθέματα και είναι αποφασισμένο με κάποιον τρόπο να ελέγξει την κατάσταση, οπότε και να υπάρξει αλλαγή θα είναι υπό τους όρους του καθεστώτος.
*Οπότε οι δύο αυτοί παράγοντες – διαδηλωτές και καθεστώς – είναι οι καθοριστικοί για την έκβαση της εξέγερσης αυτής;
Ναι, αυτά που συμβαίνουν κεκλεισμένων των θυρών στο παρασκήνιο είναι εξίσου σημαντικά με αυτά που βλέπουμε στις οθόνες μας αυτή τη στιγμή. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν ο στρατός πιστεύει ότι ο Χόσνι Μουμπάρακ μπορεί να συνεχίσει στην εξουσία, ή αν βάζοντας τα πράγματα σε μία ζυγαριά, έχει γίνει περισσότερο πρόβλημα παρά θετικό στοιχείο. Ο Μουμπάρακ έχει εξαιρετική ισχύ ακόμα και σε αυτήν την κατάσταση και πάντα κυβερνούσε σε συνεργασία με το στρατό.
*Ποιος είναι ο ρόλος των δυτικών δυνάμεων; Μπορούν να κάνουν κάτι για να δράσουν ως καταλύτης στις εξελίξεις;
Πιστεύω ότι δεν θα είναι καταλυτικός ο ρόλος τους στις εξελίξεις. Δεν πιστεύω ότι οι ΗΠΑ, ο Ομπάμα, έχει τη δυνατότητα να καθορίσει το αποτέλεσμα στην Αίγυπτο. Ξέρω ότι πολλοί νομίζουν ότι έχει αυτή τη δυνατότητα, εγώ διαφωνώ. Παρά τη μεγάλη οικονομική βοήθεια που έχει προσφέρει η Αμερική στην Αίγυπτο και συγκεκριμένα στο στρατό και παρά τη στενή σχέση μεταξύ του καθεστώτος και της Αμερικής τα τελευταία χρόνια, νομίζω ότι είναι απλώς ένας παράγοντας σε ένα πολύ πολύπλοκο παιχνίδι αυτή τη στιγμή. Πιστεύω ότι οι Αμερικανοί θεωρούν ότι ο Μουμπάρακ είτε πρέπει να φύγει είτε πρέπει να επισπεύσει τις διαδικασίες και να παραδώσει ίσως την εξουσία στον αντιπρόεδρο Ομάρ Σουλεϊμάν.
*Ποιες θα μπορούσαν να ήταν οι επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή αν ο Μουμπάρακ τελικά αποχωρήσει από την εξουσία;
Δύσκολο ερώτημα. Όταν ξεκίνησαν τα γεγονότα στην Τυνησία, εγώ πίστευα ότι δεν θα εξαπλωθούν. Βλέπουμε όμως τελικά ότι στην Αίγυπτο έχουμε μία παρόμοια κατάσταση με την Τυνησία. Το πρόβλημα είναι ότι η Μέση Ανατολή και ειδικά ο αραβικός κόσμος αποτελείται από καθεστώτα που είναι πολύ διαφορετικά το ένα από το άλλο. Η Υεμένη για παράδειγμα είναι ένα τελείως διαφορετικό καθεστώς από την Ιορδανία και η μοναρχική Ιορδανία πάλι είναι πολύ διαφορετική από την Αίγυπτο και την Τυνησία. Ο Λίβανος δε, είναι μία τελείως άλλη περίπτωση. Είναι σαφές ήδη ότι ο κόσμος θα ξεσηκωθεί σε ένα βαθμό σε όλες αυτές τις χώρες και ίσως υπάρξουν κάποιες αλλαγές, αλλά δεν πιστεύω ότι αναγκαστικά θα γίνει και σε άλλες χώρες αραβικές χώρες αυτό που έγινε στην Τυνησία και την Αίγυπτο.
*Θεωρείτε πιθανό το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί μία θεοκρατία στο πρότυπο του Ιράν στην Αίγυπτο;
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα υποτίθεται πως είναι και όντως είναι το πιο ισχυρό κόμμα της αντιπολίτευσης στην Αίγυπτο, αυτό είναι μια πραγματικότητα εδώ και πολλά χρόνια. Πιστεύω όμως ότι είναι ουσιαστικά ένα σχετικά αδύναμο κίνημα. Πρώτον, οι αρχηγοί του παρά πολύ συντηρητικοί και πάρα πολύ μεγάλοι στην ηλικία, δηλαδή δεν έχουν να προσφέρουν σε αυτό το νέο κόσμο που είναι ξεσηκωμένος την υπόσχεση για το μέλλον. Επίσης δεν έχουν ανθρώπινο δυναμικό, δηλαδή δεν έχουν ούτε έναν αρχηγό ο οποίος θα φανεί, όπως έχουμε δει είναι ανύπαρκτοι ουσιαστικά τις τελευταίες ημέρες, ούτε έχουν στελέχη τα οποία θα μπορούσαν να οργανώσουν για παράδειγμα ένα πραξικόπημα. Νομίζω ότι ό,τι και να γίνει, η Μουσουλμανική Αδελφότητα θα πρέπει να πάρει μέρος σε ένα παιχνίδι πολιτικό το οποίο θα εξελιχθεί τις επόμενες εβδομάδες, αλλά όχι ότι θα μπορέσουν να έχουν την κατάσταση υπό έλεγχο.
*Αν αυτό το κίνημα εναντίον των αυταρχικών καθεστώτων εξαπλωθεί στην ευρύτερη περιοχή, βλέπετε να υπάρχει ένας γενικότερος κίνδυνος ισλαμοποίησης της εξουσίας σε καθεστώτα που είναι τώρα σε μεγάλο βαθμό κοσμικά;
Είναι κοσμικά τα καθεστώτα, αυτό είναι μία αλήθεια, αλλά από την άλλη μεριά ήδη σε αυτά τα κοσμικά καθεστώτα βλέπουμε εδώ και πολλά χρόνια τώρα την επιρροή της θρησκείας, σιγά-σιγά, χωρίς να έχουν υπάρξει μεγάλες αλλαγές. Αυτό σημαίνει ότι ναι, υπάρχει περίπτωση να γίνουν αλλαγές προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά πιστεύω ότι δεν θα είναι μεγάλες. Δεν νομίζω ότι μιλάμε για ισλαμοποίηση στο μέλλον, ίσως όμως τα ισλαμικά κινήματα ή κόμματα να έχουν μια πιο έντονη παρουσία στην πολιτική ζωή.
AΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΗ
