Εάν νομίζετε ότι ο αμερικανικός χρηματοπιστωτικός τομέας δέχθηκε αρκετή αρνητική δημοσιότητα, μάλλον θα πρέπει να το ξανασκεφθείτε. Η δίκη για κατάχρηση εσωτερικής πληροφόρησης (insider trading) του Ρατζ Ρατζαρατνάμ, δισεκατομμυριούχου διαχειριστή αντισταθμιστικού ταμείου (hedge-fund), έχει μόλις αρχίσει.
Και πιθανότατα να αποτελέσει ένα ακόμη «μακάβριο» παράδειγμα της διαφθοράς που κυριαρχεί σε κρυφά σημεία του χρηματοοικονομικού κόσμου.
Η δίκη Ρατζαρατνάμ είναι αξιοσημείωτη για πολλούς λόγους. Πρώτον, είναι μια από τις ελάχιστες υποθέσεις insider trading εναντίον επαγγελματία διαχειριστή αντισταθμιστικών ταμείων.
Συνήθως, τόσο οι κρατικές όσο και οι ομοσπονδιακές εισαγγελικές αρχές προτιμούν να ασκήσουν δίωξη εναντίον «περιστασιακών» traders, η απάτη των οποίων ξεχωρίζει πολύ εύκολα.
Για παράδειγμα, όταν μια μικρή ιταλική τράπεζα έλαβε από κάποιον που ποτέ πριν δεν είχε κάνει συναλλαγές μια μεγάλη εντολή για μετοχές της US Shoe -λίγο πριν την εξαγορά της εταιρείας από την ιταλική εταιρεία οπτικών Luxottica- δεν ήταν δύσκολο να «μυριστεί» κανείς την απάτη.
Περιστασιακοί traders και παράνομες πληροφορίες
Με άλλα λόγια, και ακριβώς επειδή οι περιστασιακοί traders συναλλάσσονται σπάνια, είναι πολύ πιο εύκολο να αποδείξει κανείς την αιτιατή σχέση μεταξύ των συναλλαγών τους και μιας παράνομης πληροφορίας. Στον αντίποδα, είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπισθεί ένα πρόβλημα όταν κάποιος προβαίνει σε εκατοντάδες συναλλαγές την ημέρα.
Η δίκη για την υπόθεση του Ρατζ Ρατζαρατνάμ
Στην υπόθεση Ρατζαρατνάμ, η πιθανότητα να συνδεθούν τέτοια στοιχεία μεταξύ τους πραγματοποιήθηκε μέσω τηλεφωνικής παρακολούθησης. Και αυτή είναι η δεύτερη σημαντική «πτυχή» αυτής της δίκης: Είναι η πρώτη υπόθεση insider-trading που βασίζεται σε ένα εργαλείο, που συνήθως χρησιμοποιείται για τη δίωξη ναρκωτικών ή σε υποθέσεις μαφίας. Όταν τα περιεχόμενα αυτών των συζητήσεων αποκαλυφθούν στο δικαστήριο, δεν θα περιορίσουν την ήδη σημαντική δυσπιστία του κοινού απέναντι στις πρακτικές του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Όμως η σημαντικότερη πτυχή της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι το επίπεδο των εμπλεκομένων ανθρώπων. Στις προηγούμενες υποθέσεις για κατάχρηση εσωτερικής πληροφόρησης πέραν των περιστασιακών traders απαγγέλλονταν κατηγορίες εναντίον διεφθαρμένων επενδυτών, όπως ο Ιβάν Μπέσκι στη δεκαετία του '80.
Αυτή τη φορά, μιλάμε για την «καρδιά» του επιχειρηματικού κόσμου της Αμερικής. Ένας γενικός διευθυντής της McKinsey, ο Ανίλ Κουμάρ, έχει ήδη παραδεχθεί την ενοχή του ότι έδινε εσωτερικές πληροφορίες στον Ρατζαρατνάμ, με αντάλλαγμα αμοιβές σε μετρητά, ύψους τουλάχιστον 17,5 εκατ. δολαρίων. Ο Ρατζά Γκούπτα, ανώτατο διευθυντικό στέλεχος στην McKinsey επί εννέα έτη, κατηγορείται ότι είναι ένας και των συνωμοτών, όπως και ο Ρατζίβ Γκοέλ, διευθυντικό στέλεχος στην Intel.
Είναι τόσο δύσκολο να φαντασθεί κανείς ότι επιτυχημένα στελέχη θα έβαζαν σε κίνδυνο την καριέρα τους και τη φήμη τους με τέτοιον τρόπο, που πολλοί από εμάς πιθανότατα θα ήλπιζαν ότι οι κατηγορίες θα αποδειχθούν αβάσιμες.
Όμως η πρόσφατη ακαδημαϊκή έρευνα -από τους Λορεν Κοέν, Αντρέα Φρατσίνι και Κρίστοφερ Μαλόι- καταδεικνύει ότι δεν είναι παρατραβηγμένο ένα σενάριο που θέλει παλαιούς φίλους από το πανεπιστήμιο, όπως οι Κουμάρ, Γκοέλ και Ρατζαρατνάμ, να συναντώνται και να μοιράζονται εμπιστευτικές πληροφορίες.
Στοιχήματα σε εταιρείες με παλιούς γνώριμους
Σύμφωνα με την έρευνα, οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων τοποθετούν μεγαλύτερα στοιχήματα σε εταιρείες που έχουν στο διοικητικό συμβούλιο φίλους από το κολέγιο ή άλλου είδους γνωριμίες, εξασφαλίζοντας 8% μεγαλύτερες ετήσιες αποδόσεις.
Μια πρώτη, χωρίς προκατάληψη ερμηνεία αυτών των αποτελεσμάτων είναι ότι οι παλαιοί γνώριμοι από το κολέγιο γνωρίζουν καλύτερα ο ένας τον άλλον. Γι' αυτό, ένας διαχειριστής χαρτοφυλακίου διαθέτει πλεονέκτημα στο να κρίνει την ποιότητα ενός διευθύνοντος συμβούλου εάν έχει συναναστραφεί μαζί του/ή μαζί της στα χρόνια του κολεγίου.
Όμως αυτή η αφελής ερμηνεία είναι δύσκολο να εναρμονισθεί με το εύρημα ότι αυτές οι θετικές αποδόσεις εστιάζονται γύρω από ανακοινώσεις που αφορούν εταιρικές εξελίξεις.
Έπειτα από δέκα εβδομάδες μιας δίκης σαν και αυτή, θα είναι εύκολο για το κοινό να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι όλα τα αντισταθμιστικά ταμεία είναι απάτη και ότι το σύστημα είναι ευάλωτο απέναντι στους «παρείσακτους». Ευτυχώς, δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα.
Τα «μαύρα πρόβατα» των αντισταθμιστικών ταμείων
Παρόλο που υπάρχουν ορισμένα «μαύρα πρόβατα» στη βιομηχανία αντισταθμιστικών ταμείων, η πλειονότητα των traders συμπεριφέρεται σωστά και η σύννομη έρευνά τους συμβάλλει σε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της αγοράς.
Παρ' όλα αυτά, θα είναι δύσκολο για τους νομοταγείς διαχειριστές αντισταθμιστικών ταμείων να απομακρύνουν τη «ρετσινιά» που οι διεφθαρμένοι traders έχουν κολλήσει στο σύνολο του κλάδου. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι να προλαμβάνουν τις δύσκολες καταστάσεις με τη δημοσίευση περισσότερων πληροφοριών. Τα αντισταθμιστικά ταμεία θα πρέπει να ανακοινώνουν δημοσίως όλες τις προηγούμενες συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν τουλάχιστον τα δύο τελευταία χρόνια. Τέτοια καθυστερημένη κοινοποίηση στοιχείων δεν θα αποδυναμώσει την ανταγωνιστικότητά τους, από τη στιγμή που η χρονική διάρκεια των περισσότερων συναλλακτικών τους στρατηγικών είναι πολύ σύντομη, θα τους προσέδιδε όμως την αξιοπιστία που συνεπάγεται το να μην έχουν τίποτε να κρύψουν.
Η εθελοντική δημόσια κοινοποίηση από τα αντισταθμιστικά ταμεία θα μπορούσε επίσης να αποτρέψει μια αυστηρότερη παρέμβαση των ρυθμιστικών αρχών που, ειδάλλως, θα εστίαζε στα ανησυχητικά πρωτοσέλιδα από τη δίκη Ρατζαρατνάμ.
Αρθρο του LUIGI ZINGALES*
Ο Luigi Zingales είναι καθηγητής επιχειρηματικότητας και οικονομικών στη Μεταπτυχιακή Σχολή Επιχειρήσεων του Σικάγου και συγγραφέας, μαζί με τον Raghuram G. Rajan, του συγγράμματος με τίτλο: «Saving Capitalism from the Capitalists» (σώζοντας τον καπιταλισμό από τους καπιταλιστές).
Copyright: Project Syndicate, 2011
www.project-syndicate.org
