Από τον Ούγκο Ντίξον*
Ο μόνος τον οποίο μπορεί να κατηγορήσει η Ευρώπη για το χάος που έχουν προκαλέσει οι οίκοι αξιολόγησης είναι ίδιος της ο εαυτός. Εξέχουσες προσωπικότητες της ΕΕ, όπως ο πρόεδρος της Κομισιόν Μανουέλ Μπαρόζο και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφανγκ Σόιμπλε, εκφράστηκαν επικριτικά τη Δευτέρα για την απόφαση της Moody's να υποβαθμίσει την Πορτογαλία. Η Ευρώπη, όμως, έχει χάσει πολλές ευκαιρίες να εξουδετερώσει την ισχύ των διεθνών οίκων. Αντιθέτως, επέλεξε να την ενισχύσει. Ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην κρίση χρέους της Ελλάδας.
Εδώ και χρόνια είναι προφανές ότι ο χρηματοοικονομικός κλάδος δίνει υπερβολική σημασία στους τρεις οίκους αξιολόγησης, τη Moody's, τη Standard & Poor's και τη Fitch, ενώ θα έπρεπε να τυγχάνουν της ίδιας αντιμετώπισης με όλους τους υπόλοιπους παράγοντες της αγοράς που εκφέρουν γνώμη. Με την ιδιότητα που έχουν, όμως, μπορούν να προκαλέσουν χάος στην αγορά. Δεν είναι μόνο οι επενδυτές που «κρέμονται από τα χείλη» τους, αλλά και ότι οι εν λόγω οίκοι έχουν πλέον ενσωματωθεί στο σύστημα εποπτείας των τραπεζών και των επίσημων μηχανισμών αυτών. Παρ' όλα αυτά, οι διεθνείς οίκοι έχουν αποδειχθεί πολλές φορές ανίκανοι να εντοπίσουν εγκαίρως το πρόβλημα, με αποτέλεσμα οι δανειστές να συσσωρεύουν ανενόχλητοι υπέρογκα χρέη. Και όταν αποφασίσουν να αλλάξουν γνώμη, δημιουργείται πανικός.
Θα περίμενε κανείς οι αρμόδιοι χάραξης πολιτικής να πάρουν το μήνυμα, όταν έσκασε η φούσκα του κλάδου «dot com» το 2000 προκαλώντας την κρίση εταιρικού χρέους. Αλλά δεν το πήραν. Και θα περίμενε κανείς να πιάσουν το νόημα μετά την πιστωτική συρρίκνωση. Αλλά δεν το έκαναν. Σίγουρα, είναι δύσκολο να απαιτήσει κανείς από τους ιδιώτες επενδυτές να μην δίνουν τόση σημασία στους οίκους αξιολόγησης. Αλλά οι κεντρικές τράπεζες και οι εποπτικές αρχές του τραπεζικού τομέα θα μπορούσαν να τους παραμερίσουν. Παρά τις μαραθώνιες συζητήσεις και κάποιες ημιτελείς μεταρρυθμίσεις, κανένας φορέας άσκησης εξουσίας δεν πήρε ποτέ τη ριζοσπαστική απόφαση να αντιμετωπίζει τους οίκους αξιολόγησης ως οποιονδήποτε αναλυτή -πολλές φορές μάλιστα ως κακό αναλυτή.
Το πιο κραυγαλέο λάθος ήταν η απόφαση της ΕΚΤ να συνδέσει την επίλυση της ελληνικής κρίσης -και κατά συνέπεια το μέλλον της Ευρώπης- με τις εκτιμήσεις των διεθνών οίκων. Η ΕΚΤ έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να δεχθεί ομόλογα του ελληνικού δημοσίου ως εξασφάλιση εάν οι οίκοι αξιολόγησης αποφανθούν ότι η Αθήνα έχει πτωχεύσει. Μια τέτοια απειλή, εάν πραγματοποιηθεί, μπορεί να παρασύρει σε κατάρρευση το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο στηρίζεται στη χρηματοδότηση της ΕΚΤ. Το αποτέλεσμα θα ήταν να προκληθεί χάος σε ολόκληρη την υπόλοιπη ευρωζώνη.
Η ΕΚΤ δεν θα έπρεπε να περιμένει από τους οίκους αξιολόγησης να της πουν εάν η Ελλάδα έχει πτωχεύσει -θα περίμενε κανείς να έχει διαμορφώσει τη δική της γνώμη. Μετά από αυτή την αποποίηση ευθυνών, δεν είναι παράξενο που όλοι οι υπόλοιποι υποκλίνονται μπροστά σε ψεύτικους ημίθεους. Και η Ευρώπη το μόνο που κάνει είναι να διαμαρτύρεται. Αυτή η δυσφορία της έρχεται σε αντίθεση με τις πράξεις της και κάθε άλλο παρά πειστική είναι.
REUTERS BREAKINGVIEWS
