Αστρονόμοι έγιναν για πρώτη φορά μάρτυρες της καταστροφής και της «κατάποσης» ενός άστρου από μαύρη τρύπα, την οποία προσέγγισε. Σε δύο εκθέσεις που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση Nature, οι επιστήμονες, που μέχρι σήμερα είχαν δει μόνο τα αποτελέσματα τέτοιων συμβάντων, περιγράφουν πανίσχυρες εκρήξεις, η λάμψη και η συμπεριφορά των οποίων μπορεί, όπως λένε, να ερμηνευθεί μόνο από την καταστροφή ενός άστρου στο μέγεθος του Ηλίου από τις βαρυτικές δυνάμεις μιας μαύρης τρύπας.

«Αυτή ήταν η πρώτη φορά που είδαμε μία από αυτές τις μεγάλες μαύρες τρύπες, από ήρεμη να γίνεται θορυβώδης, να παράγει πολύ φως και ακτινοβολία», εξηγεί με αφοπλιστική απλότητα ο αστροφυσικός του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας Νταβίντε Λατσάτι, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Όλα συνέβησαν στις 28 Μαρτίου, όταν ένας ανιχνευτής του παρατηρητηρίου Σουίφτ, το οποίο βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη, «είδε» μια ξαφνική έκρηξη ακτινοβολίας προερχόμενη από τον αστερισμό του Δράκοντα που απέχει 4,5 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τον πλανήτη μας. Μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου, ο παρατηρητής έστρεψε προς εκείνη την κατεύθυνση ειδικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ, με το οποίο είναι εξοπλισμένος, και αυτομάτως ενημέρωσε με γραπτό μήνυμα εκατοντάδες αστρονόμους, ανάμεσά τους και τον επικεφαλής της ομάδας που διαχειρίζεται το τηλεσκόπιο, τον Ντέιβιντ Μπάροουζ από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια.

Το Swift σχεδιάστηκε για να «βλέπει» γρήγορα εκλάμψεις ακτίνων γ και να ανιχνεύει τις ακτίνες Χ που τις ακολουθούν. Πρόκειται για φαινόμενο που συνδέεται συνήθως με την καταστροφή άστρων σε εκρήξεις supernova, η οποία εκδηλώνεται με την έκλαμψη ακτινοβολίας και εν συνεχεία με μια μικρότερη, «επιθανάτια» λάμψη.

Μάλιστα πριν ακόμη οι επιστήμονες αφήσουν ξανά στην άκρη τα κινητά τους τηλέφωνο, έλαβαν δεύτερο μήνυμα από το Swift, καθώς στο ίδιο ακριβώς σημείο, είχε γίνει και δεύτερη έκρηξη ακτινοβολίας. Μέσα στις επόμενες ώρες, ακολούθησαν άλλες δύο! Τότε ήταν που οι ερευνητές συνειδητοποίησαν ότι το φαινόμενο που έβλεπαν «σε απευθείας σύνδεση», χάρη στον παρατηρητή, παραήταν... λαμπερό για να οφείλεται σε ένα άστρο που πεθαίνει.

«Ήταν τρελό! Δεν το πίστευα», λέει η Άσλεϊ Ζόντερερ, η αστρονόμος του Κέντρου Αστροφυσικής Σμιθσόνιαν του Χάρβαρντ, η οποία συνέταξε τη δεύτερη έκθεση, με θέμα την εκπομπή ραδιοκυμάτων. «Ήταν ένας συνάδελφος δίπλα και του ζήτησα να με διαβεβαιώσει ότι δεν κάνω λάθος.»

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ισχύς αυτού που παρατήρησαν, αλλά και το γεγονός ότι επαναλήφθηκε, μπορούσε να αποδοθεί μόνο στην καταστροφή ενός άστρου από μια τεράστια μαύρη τρύπα και στη δημιουργία ενός πίδακα ακτινοβολίας κατά τη διάρκεια του φαινομένου, ο οποίος πιθανότατα ευθύνεται για τη μυστηριώδη λάμψη που τους εξέπληξε τόσο.