Τα αποκαλούν ψάρια-Ιούδες και όχι τυχαία: Αμερικανοί επιστήμονες τοποθέτησαν GPS σε πέστροφες - εισβολείς και τις άφησαν ελεύθερες σε ποτάμι με σκοπό να... προδώσουν το είδος τους.

Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Τα αλλόχθονα είδη - ή «εισβολείς»- είναι είδη που εμφανίζονται σε οικοσυστήματα όπου δεν ανήκουν. Και ενώ τα ίδια επιβιώνουν με το να εξελίσσονται και να προσαρμόζονται, ταυτόχρονα μπορούν να διαταράξουν ανεπανόρθωτα τις ισορροπίες των οικοσυστημάτων, στα οποία εισβάλλουν, πυροδοτώντας ακόμη και το μαζικό αφανισμό ειδών.

Στην περίπτωση του Εθνικού Πάρκου Γέλοουστοουν, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν πέστροφες - εισβολείς έκαναν την εμφάνισή τους, οι αρμόδιοι αποφάσισαν να λάβουν δραστικά μέτρα ώστε να μην κινδυνεύσουν τα αυτόχθονα είδη. Στράφηκαν σε επιστήμονες, οι οποίοι... χειρούργησαν τις πέστροφες αυτές για να τους τοποθετήσουν ειδικούς πομπούς. Στη συνέχεια τις απελευθέρωσαν στις λίμνες, όπου είχαν εισβάλει και αναπαραχθεί, πριν τις αιχμαλωτίσουν.

Στόχος τους: ακολουθώντας τα ψάρια, να εντοπίσουν τα αυγά τους και να τα καταστρέψουν πριν γίνει μεγαλύτερη ζημιά. «Έτσι τα αυγά μπορούν να εξουδετερωθούν πριν εκκολαφθούν, ίσως με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος ή απορροφώντας το περιεχόμενό τους», λέει ο Μπομπ Γκρέσουελ, βιολόγος της Γεωλογικής Υπηρεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών και επικεφαλής της ομάδας του «Ιούδα».

Σε κάποιους ίσως ακούγεται τουλάχιστον παράδοξο να δαπανώνται εκατομμύρια δολάρια σε ένα πρόγραμμα με στόχο την εξουδετέρωση ενός ψαριού τόσο γνωστού και... νόστιμου. Χωρίς όμως τη λήψη τέτοιων μέτρων, το είδος πέστροφας που αναπαράγεται στις λίμνες του Γέλοουστοουν - το Oncorhynchus clarkii- θα κινδύνευε με αφανισμό. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι η πέστροφα αυτή αποτελεί βασική τροφή για άλλα είδη που ζουν στο αχανές πάρκο, όπως οι αρκούδες γκρίζλι, οι αετοί, οι ερωδιοί ή τα κουνάβια, κατανοεί πόσο σημαντικές θα ήταν οι συνέπειες της εξαφάνισής της.

Αμφιβολίες

Οι αρμόδιοι προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα εδώ και χρόνια, με πολλά μέσα. Ενθαρρύνουν για παράδειγμα τους επισκέπτες να ψαρεύουν πέστροφες-εισβολείς. Υπάρχει μάλιστα ακόμη και οργάνωση που συγκεντρώνει χρήματα για να συμβάλει στον αγώνα του Γέλοουστοουν εναντίον της... απρόσκλητης πέστροφας, η οποία πιστεύεται ότι εισήχθη στο οικοσύστημα από ψαράδες.

Δεν λείπουν ωστόσο και οι φωνές που αμφισβητούν τη χρησιμότητα προγραμμάτων όπως ο «Ιούδας» και διερωτώνται πόσο φυσικό μπορεί να χαρακτηριστεί ένα οικοσύστημα, όταν ελέγχεται κατ' αυτόν τον τρόπο από τους ανθρώπους. «Μπορεί να πιστεύουμε ότι ξέρουμε τι κάνουμε, όμως το αποτέλεσμα θα είναι απρόβλεπτο σε κάθε περίπτωση», λέει ο Άντερς Χάλβερσον, συγγραφέας βιβλίου με θέμα την εσκεμμένη εισαγωγή ενός συγκεκριμένου είδους πέστροφας σε πολλές χώρες του κόσμου.

Για τους υπεύθυνους του Γέλοουστοουν, το πρόβλημα είναι πλέον τόσο μεγάλο που η επιστράτευση επιστημονικών μεθόδων αποτελούσε μονόδρομο. Οι πρώτες πέστροφες-Ιούδες αφέθηκαν ήδη ελεύθερες στις λίμνες τους και εντός των ημερών εκτιμάται ότι θα έχουν οδηγήσει τους ερευνητές στα υποψήφια θύματά τους.