Τις προηγούμενες ημέρες, ευρωπαϊκοί δορυφόροι «είδαν» ότι το καλοκαίρι, με το λιώσιμο των πάγων, δύο σημαντικά ναυτικά περάσματα της Αρκτικής - ένα στον Καναδά και ένα στη Ρωσία - άνοιξαν και μάλιστα ταυτόχρονα. Οι επιστήμονες που διαχειρίζονται τα δεδομένα έλεγαν μάλιστα ότι το φετινό καλοκαίρι είναι πιθανό να καταρρίψει το αρνητικό ρεκόρ του 2007 για τη μικρότερη περιοχή που καλύπτεται από πάγο.

Ήδη ναυτιλιακές εταιρείες και πετρελαϊκοί όμιλοι παρακολουθούν με ενδιαφέρον τα περάσματα αυτά, καθώς εάν παραμείνουν ανοιχτά, ανοίγονται και σε αυτούς νέες θαλάσσιες - και υποθαλάσσιες - οδοί. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, η ExxonMobil συμφώνησε με τη Rosneft να επενδύσει 3,2 δισ. δολάρια στην εξερεύνηση αυτής της "terra incognita" που πιστεύεται ότι περιέχει έως και 160 δισ. βαρέλια πετρελαίου - ποσότητα που ισοδυναμεί με το εν τέταρτο των εκτιμώμενων αποθεμάτων, τα οποία δεν έχουν ανακαλυφθεί.

Τώρα, επιστήμονες προειδοποιούν ότι μια σοβαρή πετρελαιοκηλίδα σε αυτό το «νέο σύνορο» για την εξερεύνηση κοιτασμάτων, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ανεξέλεγκτη περιβαλλοντική καταστροφή, που θα προκαλούσε μη αναστρέψιμη βλάβη σε ένα από τα πιο παρθένα οικοσυστήματα του κόσμου.

«Σε περίπτωση σοβαρής διαρροής κάτω από τον πάγο στην Αρκτική, θα είναι πολύ δύσκολο αν όχι ακατόρθωτο, να εμποδίσει κανείς μια περιβαλλοντική καταστροφή», είπε μιλώντας στον Independent ο κορυφαίος καθηγητής ωκεανολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ Πίτερ Ουάνταμς. «Θα είναι πολύ δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί κάτι τέτοιο σε σχέση με μια μεγάλη πετρελαιοκηλίδα στα ανοιχτά».

Πειράματα - σοκ

Όπως εξηγεί, οι πάγοι στην επιφάνεια της θάλασσας θα απορροφούσαν το πετρέλαιο, μεταφέροντάς το σε απόσταση ακόμη και 1.600 χιλιομέτρων, όπως άλλωστε κατέδειξαν και πειράματα που πραγματοποιήθηκαν πριν από 30 χρόνια και κατά τα οποία οι επιστήμονες έχυσαν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου στα παγωμένα νερά για να δουν πώς θα συμπεριφερόταν.

«Το πετρέλαιο παγιδεύεται κάτω από τον πάγο, συνεπώς δεν μπορείς να το καθαρίσεις άμεσα ή να το κάψεις», λέει ο καθηγητής. «Δεν ξέρεις πού ακριβώς βρίσκεται και τότε εγκλωβίζεται σε νέο πάγο, ο οποίος αναπτύσσεται από κάτω [από τον παλιό], οπότε στην ουσία έχεις να αντιμετωπίσεις ένα σάντουιτς πετρελαίου ανάμεσα σε πάγο».

Σε αυτό το σημείο δεν τελειώνουν, αλλά αρχίζουν τα προβλήματα, καθώς όπως λέει ο Ουάνταμς, αυτό το «σάντουιτς» πάγου και πετρελαίου «μεταφέρεται ανά την Αρκτική και δεν διαρρέει παρά την επόμενη άνοιξη, όταν πλέον βρίσκεται σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων από την πηγή της διαρροής, συνεπώς μολύνεται μια τεράστια περιοχή».

Ένα "Deepwater Horizon" στην Αρκτική

Ο Ουάνταμς δεν είναι ο μόνος που ανησυχεί. Δεν είναι δύσκολο άλλωστε να φανταστεί κανείς τι θα γινόταν εάν μια πετρελαιοκηλίδα στο μέγεθος αυτής στον Κόλπο του Μεξικού εμφανιζόταν σε μια περιοχή πολύ απομακρυσμένη και χωρίς τις απαραίτητες υποδομές για τη διαχείριση μιας τέτοιας καταστροφής. Υπενθυμίζεται ότι χρειάστηκαν τρεις μήνες για να τεθεί υπό έλεγχο εκείνη η διαρροή, στην εξέδρα Deepwater Horizon της BP.

«Μια πετρελαιοκηλίδα στην Αρκτική θα έκανε την αντιμετώπιση της καταστροφής του Deepwater Horizon σχεδόν απλή υπόθεση», λέει ο Μπεν Έιλιφ της Greenpeace, αναφέροντας ως βασικά προβλήματα «την ύπαρξη πάγου, τη μεγάλη απόσταση, το σκοτάδι στην Αρκτική, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, το βάθος των υδάτων, την παλίρροια, τις συνθήκες παγετού και τα παγόβουνα». Εκτιμά πως για τους λόγους αυτούς θα ήταν αδύνατο να αντιμετωπιστεί μια πετρελαιοκηλίδα τύπου Deepwater Horizon π.χ. ανοιχτά της Γροιλανδίας.