Επέμενε μέχρι την τελευταία στιγμή ότι είναι αθώος, σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι υπέγραψαν διαδικτυακή επιστολή που ζητούσε την αναστολή της εκτέλεσής του, ενώ ανάμεσα σε αυτούς που ζητούσαν να του δοθεί χάρη ήταν προσωπικότητες όπως ο κάτοχος Νόμπελ ειρήνης Ντέσμοντ Τούτου και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ.

Ωστόσο, είκοσι χρόνια μετά την καταδίκη του στην εσχάτη των ποινών για δολοφονία, ο Τρόι Ντέιβις εκτελέστηκε με θανατηφόρο ένεση στις 21 Σεπτεμβρίου.

Τα τελευταία είκοσι χρόνια που περίμενε την εκτέλεσή του, ο Ντέιβις έγινε σύμβολο της μάχης για την κατάργηση της θανατικής ποινής. Η υπόθεσή του είχε προσελκύσει τεράστιο ενδιαφέρον, τόσο εντός όσο και εκτός των ΗΠΑ, καθώς, τουλάχιστον σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, υπήρχαν σοβαρές αμφιβολίες για την ενοχή του, την οποία εκείνος πάντα αρνείτο.

Στις ΗΠΑ μάλιστα, πολλοί υποστηρικτές του θεωρούν ότι η υπόθεσή του είναι ενδεικτική των φυλετικών αδικιών που εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν το αμερικανικό δικαστικό σύστημα. Ο Ντέιβις ήταν Αφροαμερικανός ενώ το φερόμενο ως θύμα του λευκός αστυνομικός.

Είκοσι χρόνια δικαστικών μαχών

Όλα ξεκίνησαν τη νύχτα της 19ης Αυγούστου 1989, όταν ο 27χρονος Μαρκ ΜακΦέιλ, αστυνομικός εκτός καθήκοντος που βρισκόταν στη δεύτερη δουλειά του ως νυχτοφύλακας σε φαστφουντάδικο Burger King στη Σαβάνα, έπεσε νεκρός από σφαίρες που δέχτηκε στο πρόσωπο και την καρδιά αφού παρενέβη σε καυγά μεταξύ ενός άστεγου ονόματι Λάρι Γιανγκ και ενός άλλου άνδρα, του Σιλβέστερ Κόουλς.

Δύο χρόνια αργότερα, το 1991, ο Ντέιβις καταδικάστηκε για το φόνο του ΜακΦέιλ από σώμα ενόρκων στην Τζόρτζια. Η καταδίκη βασίστηκε σχεδόν αποκλειστικά σε καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων, στοιχεία που θεωρούνται ούτως ή άλλως πολύ αναξιόπιστα, πόσω μάλλον που στην περίπτωση αυτή επτά από τους εννέα μάρτυρες ανακάλεσαν, κάποιοι δήλωσαν ότι δέχτηκαν πιέσεις από την αστυνομία, ενώ άλλοι είπαν αργότερα ότι ο Κόουλς ήταν αυτός που τράβηξε τη σκανδάλη.

Το όπλο του εγκλήματος δεν βρέθηκε ποτέ, ούτε υπήρξε δείγμα DNA που να τον ενοχοποιεί. Αναξιόπιστες φέρονται να είναι και οι βαλλιστικές έρευνες που συνδέουν τους κάλυκες που βρέθηκαν στον τόπο του εγκλήματος με όπλο που χρησιμοποιήθηκε σε ένα πάρτι όπου είχε παραβρεθεί νωρίτερα εκείνη τη νύχτα ο Ντέιβις.

Ο Ντέιβις είχε βρεθεί μία ανάσα πριν την εκτέλεση άλλες δύο φορές. Το 2007 ανεστάλη η εκτέλεσή του, ενώ προετοιμαζόταν για τις τελευταίες του ώρες. Ωστόσο το αίτημά του για νέα δίκη δεν έγινε ποτέ αποδεκτό. Το 2008, περίπου 90 λεπτά πριν την προγραμματισμένη εκτέλεσή του, παρενέβη το Ανώτατο Δικαστήριο αναστέλλοντας την εκτέλεσή του, ωστόσο στη συνέχεια αρνήθηκε να επιδικάσει την υπόθεση.

Το 2009 το Ανώτατο Δικαστήριο επέτρεψε στην υπεράσπιση να παρουσιάσει τα στοιχεία της στη διάρκεια ακρόασης ωστόσο ομοσπονδιακός δικαστής στη Σαβάνα απεφάνθη ότι τα στοιχεία δεν έθεταν υπό αμφισβήτηση την καταδικαστική απόφαση.

Τον περασμένο Μάρτιο το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ απέρριψε την έφεσή του. Στις 20 Σεπτεμβρίου η Επιτροπή Αναστολών της Τζόρτζια απέρριψε το αίτημά του να του δοθεί χάρη.

«Ο Θεός να λυπηθεί τις ψυχές σας»

Λίγο πριν την εκτέλεσή του, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ απέρριψε ακόμα ένα αίτημα της τελευταίας στιγμής να ανασταλεί η ποινή, μετά από συνεδρίαση που διήρκεσε τέσσερις ώρες, ασυνήθιστα μεγάλη σε σύγκριση με παρόμοιες περιπτώσεις.

Στο αίτημα αναστολής της ποινής, ο Μπράιαν Κάμερ, συνήγορος του θανατοποινίτη, είχε πει ότι στοιχεία που ανέκυψαν μετά την καταδίκη του Ντέιβις στην εσχάτη των ποινών αποκάλυψαν πως πολλές από τις πληροφορίες που οδήγησαν στην απόφαση ήταν εσφαλμένες, παραπλανητικές και ανακριβείς, γεγονός που θέτει υπό «θεμελιώδη» αμφισβήτηση «την καταδίκη και την επιβολή της θανατικής ποινής». Ωστόσο, το Ανώτατο Δικαστήρια αρνήθηκε να αναστείλει την εκτέλεση.

Έτσι, ο 42χρονος Τρόι Ντέιβις εισήλθε στις 11 μ.μ. τοπική ώρα στο θάλαμο εκτελέσεων των φυλακών στο Τζάκσον της Τζόρτιζα, όπου του χορηγήθηκε θανατηφόρο ενέσιμο διάλυμα. Η ώρα θανάτου του καταγράφηκε ως 11.08 μ.μ.

Λίγο νωρίτερα, είχε αρνηθεί το τελευταίο του γεύμα, ενώ σύμφωνα με την εκπρόσωπο της Διεθνούς Αμνηστίας Ουέντε Γκόζαν Μπράουν που τον επισκέφθηκε την παραμονή της εκτέλεσής του, είχε ακμαίο ηθικό, προσευχόταν συνεχώς και έλεγε ότι θα αγωνιστεί μέχρι την τελευταία του πνοή.

Σύμφωνα με δημοσιογράφους που παρακολούθησαν την εκτέλεσή του, μέχρι τη τελευταία στιγμή επέμεινε ότι ήταν αθώος. Κοίταξε στα μάτια τα μέλη της οικογένειας του ΜακΦέιλ και τους είπε ότι δεν είναι αυτός ο δράστης.

«Δεν έφταιγα εγώ για το περιστατικό εκείνη τη νύχτα. Δεν είχα όπλο. Δεν σκότωσα εγώ το γιο, πατέρα, αδελφό σας. Το μόνο που μπορώ να σας ζητήσω είναι να κοιτάξετε πιο βαθιά σε αυτή την υπόθεση ώστε να δείτε τελικά την αλήθεια», δήλωσε. Προς τους υποστηρικτές και την οικογένειά του, είπε «διατηρήστε την πίστη σας» και προς το προσωπικό της φυλακής «ο Θεός να λυπηθεί τις ψυχές σας».

Απονομή δικαιοσύνης;

Εκατοντάδες υποστηρικτές του είχαν συγκεντρωθεί έξω από τις φυλακές, φωνάζοντας συνθήματα όπως «Είμαι ο Τρόι Ντέιβις». Μερικοί υποστηρικτές της θανατικής καταδίκης βρίσκονταν επίσης εκεί. «Ήρθα σήμερα εδώ γιατί ήθελα να δω την απονομή της δικαιοσύνης. Είμαι πολύ ευαίσθητη στο θέμα των αστυνομικών που τραυματίζονται την ώρα του καθήκοντος», δήλωσε η Τζάνετ Ράισενβιτς.

Για την οικογένεια του νεκρού αστυνομικού, δύο δεκαετίες δικαστικών μαχών, ακόμα και παρέμβασης του Ανώτατου Δικαστηρίου, ήταν αρκετές. «Ζούμε αυτό το πράγμα εδώ και 22 χρόνια. Είμαστε θύματα. Έχουμε νόμους σε αυτή τη χώρα ώστε να μην υπάρχει χάος», δήλωσε η χήρα του, Τζόαν ΜακΦέιλ.

Υποστηρικτές της θανατικής καταδίκης, όπως ο Κεντ Σέιντεγκερ του Νομικού Ιδρύματος Ποινικού Δικαίου στην Καλιφόρνια είπε ότι το δικαστήριο είχε απορρίψει τα στοιχεία της υπεράσπισης ως παραπλανητικά. «Η μηχανή δημοσίων σχέσεων του Ντέιβις κατάφερε να πυροδοτήσει την οργή του κόσμου. Μεγάλος αριθμός ανθρώπων έχει μία τελείως διαστρεβλωμένη άποψη των γεγονότων σε αυτή την υπόθεση και αυτό δεν είναι καλό», έγραψε ο ίδιος σε μπλογκ.

Στην Ευρώπη, όπου ούτως ή άλλως η πρακτική της θανατικής καταδίκης δεν εφαρμόζεται, ο θάνατος του Ντέιβις ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων. Πολιτικοί, σχολιαστές, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταδίκασαν την εκτέλεση. Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάθριν Αστον εξέφρασε την αντίθεση της ΕΕ στην εσχάτη των ποινών, ενώ έκανε λόγο για «σοβαρές και πειστικές αμφιβολίες» για την ενοχή του Τρόι.

Μια διαφορετική εκτέλεση

Την ίδια νύχτα που εκτελέστηκε ο Ντέιβις, πραγματοποιήθηκε μια πολύ διαφορετική εκτέλεση στο Τέξας. Ο Λόρενς Μπρούερ, μέλος ρατσιστικής συμμορίας, εκτελέστηκε για το φόνο ενός μαύρου που έσυρε με φορτηγό μέχρι θανάτου το 1998.

Οι δύο θάνατοι ανέβασαν το συνολικό αριθμό των εκτελέσεων μέχρι στιγμής φέτος στις ΗΠΑ σε 35. Οι εκτελέσεις και οι θανατικές καταδίκες σημειώνουν σταθερή πτώση τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής Εθνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα των Έγχρωμων (NAACP) και του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης, παρόλο που ο αριθμός λευκών και μαύρων θυμάτων σε δολοφονίες είναι σχεδόν ίσος, οι δολοφονίες λευκών οδηγούν στα τρία τέταρτα όλων των θανατικών ποινών.

Τα ερωτήματα για την ενοχή του Τρόι Ντέιβις παραμένουν. Το ίδιο και τα ερωτήματα σε σχέση με τη δικαιοσύνη της θανατικής ποινής.

ΑΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΗ