Τα πλούσια σε βούτυρο αρτοσκευάσματά της είναι γνωστά ανά τον κόσμο σε διάφορες παραλλαγές. Το ίδιο και το γάλα ή τα λουκάνικα που εξάγει. Έτσι, πολλοί εξεπλάγησαν όταν, το Σάββατο, η Δανία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που επιβάλλει «φόρο λίπους» σε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα κορεσμένων λιπαρών.

Συγκεκριμένα, ο φόρος αφορά προϊόντα με ποσοστό κορεσμένων λιπαρών πάνω από 2,3% - βούτυρο, τυρί, πίτσα, κρέας, ακόμη και γάλα- και ανέρχεται σε 2,15 ευρώ ανά κιλό τέτοιων λιπαρών. Ένα πακέτο βούτυρο για παράδειγμα στοιχίζει από σήμερα περίπου 30 λεπτά περισσότερο απ’ ό,τι την Παρασκευή.

Η απερχόμενη κυβέρνηση των Συντηρητικών σχεδίαζε την επιβολή του φόρου με στόχο την αύξηση του προσδόκιμου ζωής των Δανών –που βρίσκεται πάνω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ- κατά τρία χρόνια μέσα στην επόμενη δεκαετία.

«Η επιβολή φόρου στη ζάχαρη, στα λιπαρά και στον καπνό συνιστά ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της αύξησης του προσδόκιμου ζωής στη Δανία», είχε δηλώσει το 2009 ο τότε υπουργός Υγείας Γιάκομπ Άξελ Νίλσεν, προτείνοντας το «φόρο λίπους», τον οποίο τελικά επέβαλε η επόμενη κυβέρνηση. «Τα κορεσμένα λιπαρά μπορούν να προκαλέσουν καρδιαγγειακή νόσο και καρκίνο».

Η σκανδιναβική χώρα δεν είναι η πρώτη που έρχεται στο μυαλό σε μια συζήτηση για την παχυσαρκία. Ένας στους δέκα Δανούς είναι παχύσαρκος, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, όταν στην Ελλάδα, το ποσοστό αγγίζει το 22%, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος διαμορφώνεται στο 15%. Αυτό ίσως οφείλεται εν μέρει και στα μέτρα που έχει ήδη λάβει η Κοπεγχάγη σε αυτήν την κατεύθυνση: από το 2004, απαγορεύεται οποιοδήποτε προϊόν να περιέχει πάνω από 2% τρανς λιπαρά. Το 2010, αύξησε κατά 25% το φόρο στα ζαχαρώδη προϊόντα, ενώ επέβαλε υψηλότερο φόρο σε σχέση με τον ελάχιστο που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση για αναψυκτικά, προϊόντα καπνού και αλκοολούχα ποτά.

«Η Δανία όχι απλώς θα βελτιώσει την υγεία του πληθυσμού της, αλλά θα απαλλάξει από ένα βάρος το εθνικό σύστημα υγείας και θα αυξήσει τους πόρους της σε μια εποχή ύφεσης, κατά την οποία τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες», εκτιμούσε το 2010 η γ.γ. της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Δημόσιας Υγείας Μόνικα Κοζίνσκα.

Φόρος... Μεγάλου Αδελφού;

Για πολλούς Δανούς, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Αισθάνονται ότι ο νέος νόμος αποτελεί μια προσπάθεια χειραγώγησης εκ μέρους της κυβέρνησής τους. «Θεωρητικά, όλα αυτά είναι καλά: καθιστούν τα ανθυγιεινά προϊόντα ακριβά ώστε να μην αγοράζουμε μεγάλες ποσότητες και, συνεπώς, το σύστημα υγείας να μη δαπανά πολλά χρήματα σε ασθενείς που καταναλώνουν πολλά λιπαρά ή καπνίζουν πολύ», λέει η Αλίσα Κλάουζεν από τη νότια Δανία. «Αυτοί οι φόροι όμως θυμίζουν Μεγάλο Αδελφό. Δεν πρέπει να μας τιμωρούν επιβάλλοντας φόρους σε προϊόντα που η κυβέρνηση αποφασίζει ότι δεν πρέπει να καταναλώνουμε».

Οι ενστάσεις άλλων Δανών είναι περισσότερο... διαδικαστικής φύσης. Η Συνομοσπονδία Βιομηχανιών της Δανίας για παράδειγμα, φοβάται ότι ο μηχανισμός φορολόγησης είναι πολύ περίπλοκος, αφού δεν θα φορολογείται το ποσοστό κορεσμένων λιπαρών στο τελικό προϊόν, αλλά αυτό που χρησιμοποιήθηκε κατά την παρασκευή του.

Παρότι η Δανία είναι η πρώτη που φορολογεί ακόμη και αγαθά όπως το γάλα και το κρέας, μόλις τον περασμένο μήνα οι Ούγγροι επέβαλαν το λεγόμενο «φόρο χάμπουργκερ», ο οποίος καλύπτει αναψυκτικά, γλυκά, τσιπς και άλλα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα ζάχαρης, αλατιού και υδατανθράκων. Δανία, Αυστρία και Ελβετία έχουν ήδη θέσει περιορισμούς στα τρανς λιπαρά, ενώ την εισαγωγή «φόρου λίπους» εξετάζουν Φινλανδία και Ρουμανία.