Επισήμως λέγεται «μεγάλη συστοιχία χιλιοστόμετρου/υποχιλιοστόμετρου της Ατακάμα», μια ονομασία που κατά πάσα πιθανότητα είναι οικεία μόνο σε όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις στο πεδίο της αστρονομίας. Αυτό ωστόσο που πρέπει να γνωρίζει κανείς για τη «συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων ALMA», όπως ονομάζεται εν συντομία, είναι ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο στο είδος του, ισχυρότερο και πιο περίπλοκο «πάρκο» ραδιοτηλεσκοπίων στον κόσμο.
Τα έργα για την κατασκευή του ALMA, στη βόρεια Χιλή, αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί το 2013. Πρόσφατα το τηλεσκόπιο, που βλέπει μήκη κύματος του φωτός περίπου χίλιες φορές μεγαλύτερα από αυτά που είναι ορατά από τον άνθρωπο, άνοιξε για πρώτη φορά τα «μάτια» του προσφέροντας μια γεύση των δυνατοτήτων του. Η εικόνα που αποκάλυψε ήταν αυτή δύο γαλαξιών που είναι γνωστοί ως «Γαλαξίες Κεραίες».
Ανάμεσα στους πρώτους επιστήμονες που θα χρησιμοποιήσουν το ALMA, είναι τέσσερις αστρονόμοι από το Χάρβαρντ, οι οποίοι επελέγησαν ανάμεσα σε σχεδόν χίλιους συναδέλφους τους από ολόκληρο τον κόσμο. «Δεν μπορώ να εκφράσω πόσο ευτυχής αισθάνομαι για το ότι θα μου δοθεί η ευκαιρία να χρησιμοποιήσω τις εγκαταστάσεις», λέει ένας εξ αυτών, ο Ντέβιντ Ουίλνερ. «Εμείς απλώς επιδιώκουμε τη γνώση και το ότι μας ανοίγεται ο δρόμος να επιτύχουμε το στόχο μας αποτελεί προνόμιο.»
Ο Ουίλνερ και οι συνάδελφοί του σχεδιάζουν με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου να ερευνήσουν το σύννεφο σκόνης που περιβάλλει γειτονικά άστρα, σε αναζήτηση περισσότερων στοιχείων για το πώς σχηματίζονται οι πλανήτες. Φιλοδοξούν επίσης να πραγματοποιήσουν την πιο ενδελεχή ανάλυση της ηφαιστειακής δραστηριότητας του πρώτου κατά σειρά αποστάσεως δορυφόρου του Δία.
Όταν ολοκληρωθεί, το ALMA θα περιλαμβάνει 66 κεραίες –54 μεγάλες με πιάτα διαμέτρου 12 μέτρων και 12 μικρότερες με πιάτα διαμέτρου 7 μέτρων- οι οποίες μπορούν να τοποθετηθούν σε απόσταση έως και 16 χιλιομέτρων η μία από την άλλη. Μέχρι στιγμής έχουν κατασκευαστεί μόνο 16 από τις κεραίες του συστήματος και οι εικόνες που έχουν στείλει είναι αρκετά θολές από μόνες τους.
Στην περίπτωση των Γαλαξιών Κεραιών ωστόσο, οι επιστήμονες συνδύασαν τις εικόνες με τις αντοίστιχες από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και ήδη χαρακτηρίζουν τα αποτελέσματα αποκαλυπτικά. Ευελπιστούν ότι το «επαναστατικό», όπως το χαρακτηρίζουν, ALMA θα τους επιτρέψει να εξερευνήσουν κάποιες από τις πιο σκοτεινές και κρύες περιοχές του Διαστήματος, τις περιοχές όπου δημιουργούνται οι γαλαξίες, τα άστρα και οι πλανήτες γύρω από αυτά.
