Θα μπορούσε μια αποικία 4.000 σκουληκιών να αποτελεί το «κλειδί» της επιβίωσης στο Διάστημα; Ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ γράφει σε επιθεώρηση της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου ότι μικροσκοπικά σκουλήκια επέστρεψαν στη Γη το Μάρτιο, μετά από πέντε ολόκληρα χρόνια παραμονής στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Είχαν βρεθεί εκεί στο πλαίσιο πειράματος γύρω από το πώς επιδρά σε έναν οργανισμό η έλλειψη βαρύτητας και η ακτινοβολία.

Οι επιστήμονες παρακολούθησαν την εξέλιξη του Caenorhabditis elegans, ενός είδους που έχει αρκετές γενετικές ομοιότητες με τον άνθρωπο, επί 12 γενεές. «Η επιβίωση της ανθρωπότητας εξαρτάται από τον επικοισμό άλλων πλανητικών σωμάτων», γράφει ο επικεφαλής της ομάδας Ναθάνιελ Ζέβτσικ, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής και Επιστημών Υγείας στο βρετανικό πανεπιστήμιο. «Τα ζώα επεδείκνυαν φυσικολογικούς ρυθμούς κινητικότητας όταν σιτίζονταν και φυσιολογικές μεταβολές όταν έμεναν χωρίς τροφή και έπειτα σιτίζονταν εκ νέου». Τι σημαίνει αυτό; Κατά το Ζέβτσικ και τους συναδέλφους του, ότι είναι πιθανό ένας πολυκύτταρος οργανισμός να ζήσει στο Διάστημα για μεγάλο χρονικό διάστημα και να γίνει αντικείμενο μελέτης εξ αποστάσεως.

Κατά τους ερευνητές, το γεγονός ότι τα σκουλήκια παρέμειναν υγιή αρκετά ώστε να μπορέσουν να αναπαραχθούν τόσες φορές, σημαίνει ότι οι πιο σημαντικοί μύες τους, όπως η καρδιά ή ο εγκέφαλος, μπορούν να επιβιώσουν για χρόνια σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. Αυτή η πρόταση απαντά, υποστηρίζουν, στους φόβους ότι οι αστροναύτες που θα επιχειρήσουν την εκτέλεση μιας μεγάλης αποστολής στον Aρη, κινδυνεύουν με μυική ανεπάρκεια.

«Δεδομένων του υψηλού κόστους των επανδρωμένων διαστημικών αποστολών και του μεγάλου ποσοστού αποτυχίας των αποστολών στον Aρη, προτείνουμε μικροί οργανισμοί όπως το C. elegans - παρότι δεν είναι ανθρώπινα όντα- να χρησιμοποιηθούν ως ένα οικονομικά αποδοτικό πρότυπο εντοπισμού και, ενδεχομένως, μελέτης κάποιων από τις βιολογικές συνέπειες των διαστημικών πτήσεων μακράς διάρκειας και απόστασης», γράφουν στην έκθεσή τους οι ερευνητές.

Το συγκεκριμένο είδος σκουληκιών δεν επελέγη τυχαία για το διαστημικό πείραμα. Τα C. elegans έγιναν πριν από μερικά χρόνια ο πρώτος πολυκύτταρος οργανισμός, το γονιδίωμα του οποίου αποκωδικοποιήθηκε πλήρως. Οι επιστήμονες βρήκαν ότι από τα 20.000 γονίδιά του, ένα –εντυπωσιακό στατιστικά- 5% έχουν μυικές λειτουργίες και αντιδράσεις παρόμοιες με τις αντίστοιχες στους ανθρώπους.