Όταν η Ελλάδα ανακτήσει την εμπιστοσύνη των εταίρων της στην ΕΕ και το ΔΝΤ «θα έχει το δικαίωμα να ζητήσει μεγαλύτερη ελαστικότητα και μεγαλύτερο βαθμό στήριξης», όπως είπε, μιλώντας στο naftemporiki.gr, ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας και νυν αντιπρόεδρος του Brookings Institution Κεμάλ Ντερβίς.
Ο κ. Ντερβίς τόνισε ότι είναι σημαντικό το πρόγραμμα εξόδου από την κρίση να συζητείται διεξοδικά με την κοινωνία των πολιτών, ενώ όταν υπάρχει το μήνυμα της δικαιοσύνης, ότι όλοι συμβάλουν και ιδιαίτερα οι πιο εύποροι, οι πολίτες «δέχονται ότι, για το καλό της χώρας τους, για το καλό της Ελλάδας ή της Τουρκίας, πρέπει να γίνουν βαθιές αλλαγές».
Ο κ. Ντερβίς, που βρέθηκε στην Ελλάδα με αφορμή το Συμπόσιο της Σύμης, τέλεσε υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας το 2001-2 και θεωρείται αρχιτέκτονας των μεταρρυθμίσεων που την έβγαλαν από την οικονομική κρίση του 2001, όταν είχε παρέμβει και το ΔΝΤ.
Ήσασταν ο αρχιτέκτονας της συμφωνίας της Τουρκίας με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο το 2001, η οποία έχει ευρέως χαρακτηριστεί ως επιτυχής. Ποια ήταν η «συνταγή» και ποια μαθήματα μπορεί να αντλήσει η Ελλάδα από την περίπτωση της Τουρκίας;
«Αποδείχθηκε επιτυχής μετά από μία δύσκολη χρονιά. Νομίζω ότι η ισχυρή δημοσιονομική πολιτική ήταν σαφώς ένας σημαντικός παράγοντας. Πάντως η Τουρκία είχε ένα εργαλείο που η Ελλάδα δεν έχει και αυτό είναι η συναλλαγματική ισοτιμία. Μία ακόμα διαφορά ήταν ότι εμείς είχαμε πολύ μεγαλύτερο τραπεζικό πρόβλημα απΆό,τι έχει η Ελλάδα. Πρέπει κανείς λοιπόν να είναι προσεκτικός όταν κάνει συγκρίσεις, γιατί οι συνθήκες ήταν κάπως διαφορετικές. Οι ριζικές διαρθρωτικές αλλαγές, παρόμοιες με αυτές που επιχειρεί η Ελλάδα, ήταν μέρος του πακέτου, ιδιαίτερα αλλαγές στην πολιτική τιμολόγησης των αγροτικών προϊόντων και πολιτικές στον τομέα της ενέργειας. Πολύ σημαντικό στοιχείο ήταν ότι εφαρμόσαμε το πρόγραμμα μετά από διεξοδικές διαπραγματεύσεις με την κοινωνία των πολιτών, με όλους τους εταίρους, την ηγεσία μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, τα συνδικάτα. Πιστεύω ότι κανείς δεν μπορεί να σχεδιάσει τα πάντα με τελειότητα από την πρώτη μέρα, οπότε διορθώσεις και προσαρμογές θα είναι απαραίτητες. Είναι σημαντικό να το κάνει κανείς με την κοινωνία των πολιτών, με πολύ διαφανή τρόπο. Αυτό εξάλλου προσπαθεί να κάνει και η Ελλάδα».
Πώς καταφέρατε να κάνετε τους πολίτες να δεχθούν τις περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και την αύξηση της φορολογίας;
«Μια κρίση κάποιες φορές φέρνει ένα μήνυμα στους ανθρώπους, ότι είναι απαραίτητο να γίνουν θεμελιώδεις αλλαγές. Στο βαθμό που οι αλλαγές αυτές είναι δίκαιες, και το βάρος μοιράζεται σε όλους, όχι μόνο σε μία ομάδα, το μήνυμα είναι ότι όλοι πρέπει να συμβάλουν, και ιδιαίτερα οι πιο εύποροι και τυχεροί. Νομίζω ότι όσο είναι παρόν το μήνυμα αυτό της δικαιοσύνης, οι άνθρωποι δέχονται ότι για το καλό της χώρας τους, για το καλό της Ελλάδας ή της Τουρκίας, πρέπει να γίνουν για βαθιές αλλαγές».
Δύο από τις ομοιότητες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι τα υψηλά επίπεδα διαφθοράς και τα υψηλά επίπεδα φοροδιαφυγής. Τι κάνατε για να τα αντιμετωπίσετε αυτά στην Τουρκία;
«Όσον αφορά το φορολογικό σύστημα, εισάγαμε μία φορολογική ταυτότητα, η οποία προϋπήρχε αλλά διευρύνθηκε σε μεγάλο βαθμό η χρήση της. Η διαφάνεια είναι πολύ σημαντική, γιατί η διαφθορά υπάρχει όταν τα πράγματα δεν είναι διαφανή – όταν υπάρχει διαφάνεια και οι κανόνες είναι ξεκάθαροι, οι πολίτες μπορούν να δουν τι συμβαίνει και η διαφθορά μπορεί να μειωθεί. Ποτέ όμως δεν μπορεί να εξαλειφθεί, υπάρχει ακόμα και στις πλούσιες χώρες. ΓιΆαυτό δεν πρέπει να ρίχνουμε συνέχεια το φταίξιμο στον εαυτό μας ότι είμαστε οι χειρότεροι - υπάρχει αρκετή διαφθορά σε όλο τον κόσμο. Αλλά νομίζω ότι η η δικαιοσύνη και η διαφάνεια είναι τα σημαντικότερα εργαλεία».
Πίσω στο 2001, η Τουρκία αντιμετώπιζε ένα δίλημμα παρόμοιο με αυτό που αντιμετωπίζει η Ελλάδα: να χρεοκοπήσει ή όχι. Η Τουρκία δεν χρεοκόπησε και μάλλον αποδείχθηκε ότι ήταν η σωστή επιλογή. Είναι η σωστή επιλογή και για την Ελλάδα;
«Το σκεφτήκαμε τότε, δεν θα το έλεγα χρεοκοπία, αλλά ένα είδος μη ηθελημένης αναδιάρθρωσης του χρέους, εξετάσαμε όλες τις εναλλακτικές λύσεις. Αυτό όμως μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αναταραχή, να είναι εξαιρετικά επώδυνο, όχι μόνο για τους ξένους πιστωτές, αλλά και για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Πρέπει κανείς να σκεφτεί προσεκτικά τι κάνει η χρεοκοπία στο εθνικό τραπεζικό σύστημα. Στην περίπτωσή μας ο σημαντικότερος λόγος που δεν το κάναμε ήταν ότι πιστεύαμε ότι θα ήταν ιδιαίτερα καταστροφικό για το τραπεζικό μας σύστημα. Νομίζω ότι φάνηκε ότι ήταν η σωστή απόφαση, γιατί η εμπιστοσύνη επανήλθε πολύ γρηγορότερα. Όταν χρεοκοπείς, δεν είναι εύκολο να ανακτήσεις την εμπιστοσύνη. Βέβαια κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, υπάρχουν κάποιες χώρες που δεν είχαν άλλη επιλογή. Αλλά θεωρώ ότι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν τη βούληση να είναι ελαστικοί και να στηρίξουν την Ελλάδα, και αν ίσως προσαρμόσουν το πρόγραμμά τους ανάλογα με την πρόοδο που σημειώνεται, είναι καλύτερα να παραμείνει κανείς σε ένα πλαίσιο όπου διατηρείται η εμπιστοσύνη. Οπότε πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι στο σωστό δρόμο. ΠαρόλΆ αυτά είναι σημαντικό να συνεργαστούν όλοι οι εταίροι. Δεν είναι αρκετό να κάνει η Ελλάδα το σωστό, πιστεύω ότι και οι υπόλοιποι πρέπει να κάνουν το σωστό, ιδιαίτερα οι Ευρωπαίοι εταίροι».
Πιστεύετε ότι είναι υπερβολικά σκληροί;
«Νομίζω ότι υπήρξε ένα σοκ, γιατί δεν ήταν γνωστό πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση, αφού κάποια από τα στατιστικά στοιχεία δεν ήταν σωστά. Αυτό δημιούργησε μια πολύ αρνητική αντίδραση. Νομίζω ότι η Ελλάδα τώρα ανακτά την εμπιστοσύνη, επανέρχεται η διαφάνεια. Όταν οι εταίροι μπορέσουν να βασιστούν στη διαφάνεια και τις ανοιχτές διαδικασίες της Ελλάδας, πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι λίγο πιο ελαστικοί και να αυξήσουν το βαθμό στήριξης με διάφορους τρόπους. Αυτό θα είναι δυνατόν όταν δουν ότι η ελληνική κυβέρνηση και ο ελληνικός λαός κάνουν σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση των μεταρρυθμίσεων. Μόλις ανακτηθεί η εμπιστοσύνη, νομίζω ότι η Ελλάδα θα έχει το δικαίωμα να ζητήσει μεγαλύτερη ελαστικότητα και μεγαλύτερο βαθμό στήριξης».
ΑΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΗ
