Αφιερωμένο στη μνήμη του Γιώργου Χειμωνά είναι το φετινό Φεστιβάλ Φιλίππων Καβάλας που επαναφέρει στο προσκήνιο το έργο και τις ευαισθησίες ενός ξεχωριστού λογοτέχνη. Την ποιητικότητα της μεταφραστικής γραφής του Χειμωνά ανιχνεύει η παράσταση «Ο ¶μλετ του Γιώργου Χειμωνά» που ανεβαίνει στις 26, 27, 28, 29 και 30 Ιουλίου στο Θέατρο Κάστρου στην Καβάλα. Ο Θοδωρής Γκόνης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Φιλίππων, ο οποίος υπογράφει μαζί με τον Γιάννη Λεοντάρη τη σκηνοθεσία της παράστασης, εξηγεί στο naftemporiki.gr για ποιο λόγο επαναφέρει στη σκηνή έναν από τους αγαπημένους ήρωες του Χειμωνά.
Ποιος είναι ο ¶μλετ του Γιώργου Χειμωνά;
Από τα σημαντικότερα έργα του Χειμωνά, είναι η μετάφραση του ¶μλετ. Και εμείς δεν ανεβάζουμε τον ¶μλετ του Σαίξπηρ αλλά τον ¶μλετ του Χειμωνά. ¶λλωστε τα μεγάλα κείμενα, όπως οι τραγικοί και ο Σαίξπηρ, κρύβουν μέσα τους και τους σημαντικούς μεταφραστές που θα έρθουν αργότερα για να τα αναδείξουν και να τα αναμορφώσουν. Ο Χειμωνάς ξαναέγραψε τον ¶μλετ, πατώντας φυσικά πάνω στο πρωτότυπο. Κι αν διαβάσει κανείς προσεκτικά τη μετάφρασή του, διακρίνει τις αγάπες και τις εμμονές του, για τους Έλληνες ποιητές. Θα έλεγα λοιπόν ότι είναι ο ¶μλετ ενός ποιητή. Και σε αυτό το σημείο κρύβεται η γοητεία που άσκησε αυτή η μετάφραση σε μένα, στον Γιάννη Λεοντάρη αλλά και σε όλο το θίασο.
Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Φιλίππων περιλαμβάνει διαφορετικές εκδηλώσεις με επίκεντρο τον Χειμωνά. Ποιες πτυχές του έργου ή της ζωής του πιστεύετε ότι συγκίνησαν τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο αφιέρωμα;
Κυρίως το γεγονός ότι μιλάει για μια νέα λογοτεχνία, για μια νέα ποίηση από τον «συγγραφέα του ορίζοντα», σύμφωνα με τη δική του έκφραση. Δεν είναι τυχαίο ότι στα έργα του οι περισσότεροι ήρωες δεν έχουν όνομα. Ο ίδιος πίστευε ότι η σπουδαία λογοτεχνία δεν ανήκει σε κανένα μας . Ευαγγελιζόταν το νέο λόγο, το καινούργιο που έρχεται. Αν τον δείτε και με φόντο τη σημερινή συγκυρία – επειδή πλέον είναι προφανές ότι τελειώνει η Ιστορία του νεοελληνικού κράτους, ο Χειμωνάς φαίνεται σαν να προφητεύει μετά φόβου Θεού, την αναπόφευκτη νέα πνοή. Στον ¶μλετ υπογράμμιζε: φοβηθείτε τους νέους που έρχονται η σιωπή τους κρύβει μια άλλη δυναμική, υπάρχει πολύς θυμός στο νέο που έρχεται. Η σημερινή ρωγμή, το χάσμα που αποκαλύφθηκε μπροστά μας σηματοδοτεί το τέλος του νεοελληνικού κράτους. Ομολογημένα ή ανομολόγητα, όλοι το καταλαβαίνουμε αυτό. Έχουμε ένα νεκρό κράτος και υπάρχουν και κάποιοι νεκρόφιλοι.
Ποιοι είναι οι «νεκρόφιλοι»;
Θα έλεγα ότι οι πολιτικοί είναι οι κατεξοχήν νεκρόφιλοι, γιατί δεν τους ενδιαφέρει το καινούργιο, δεν υπάρχει όραμα. Δεν συμμερίζομαι ωστόσο την άποψη ότι είναι όλοι ίδιοι, υπάρχουν και σοβαροί πολιτικοί. Το ζήτημα είναι ότι χάσαμε μόνοι μας, δεν υπάρχει ούτε χούντα, ούτε οι κακοί Αμερικάνοι, η μεταπολίτευση ήμασταν εμείς. Χάσαμε, διαλύθηκε αυτό το βασίλειο, αυτή η δημοκρατία τελείωσε, είμαστε νεκροί. Κάποιοι το γνωρίζουν, κάποιοι άλλοι είναι νεκρόφιλοι και συνεχίζουν να μιλούν…Όμως από τον Χειμωνά, για να επανέλθω, μας άρεσε ο καινούργιος άνθρωπος που ευαγγελιζόταν.
«Δεν με απασχόλησε, ποτέ να είναι ο ¶μλετ σύγχρονος, με απασχολεί όμως να είναι παρών», είχε επισημάνει ο Γιώργος Χειμωνάς στον πρόλογο της μετάφρασής του. Ποια εκδοχή του ¶μλετ θα προτείνετε, εσείς και ο κ. Γιάννης Λεοντάρης στη δική σας παράσταση;
Δεν ανεβαίνει όλο το κείμενο, έχει γίνει μια διασκευή. Η παράσταση εστιάζει στη δράση του ¶μλετ και όχι στα περιφερειακά επεισόδια του έργου. Περιλαμβάνονται τα κομμάτια αιχμής με τον Κλαύδιο, τη Γερτρούδη, την Οφηλία. Κάποια πρόσωπα απαλείφονται τελείως, όπως για παράδειγμα ο Λαέρτης. Όσο για την εκδοχή του ¶μλετ που ανεβάζουμε, μπορεί κανείς να πει χίλια δύο, αλλά σημασία έχει το τελικό αποτέλεσμα στη σκηνή. Και όσο περνάει κανείς καιρό στο θέατρο μαθαίνει από τους πιο υποψιασμένους ηθοποιούς, να μην λέει πολλά γιΆ αυτό που θα κάνει, γιατί κατά κάποιο τρόπο εκτονώνεται, ξεθυμαίνει. Είναι σημαντικό να κρατάς κάποιες σκέψεις δικές σου και να τις ενεργοποιείς πάνω στην παράσταση.
Αληθεύει ότι τον ¶μλετ θα ερμηνεύσουν και γυναίκες-ηθοποιοί;
Ουσιαστικά οι ¶μλετ είναι πέντε. Θα υποδυθούν τον ήρωα, τέσσερις γυναίκες και ένας άντρας: η Λυδία Φωτοπούλου, η Ρεβέκα Τσιλιγκαρίδου, η Μαρία Κεχαγιόγλου, η Ανθή Ευστριατιάδη και ο Πέτρος ο Μάλαμας. Θα υπάρχει δηλαδή ένα είδος σκυταλοδρομίας κι εδώ έγκειται η δυσκολία της παράστασης. Είναι σαν κάποια πρόσωπα να ταξιδεύουν μέσα στο κείμενο του ¶μλετ. Δεν μπορούν να σηκώσουν όμως όλο το βάρος του κειμένου και το μοιράζονται, όπως κι ένας ταξιδιώτης μοιράζεται το βάρος των αποσκευών του με κάποιους άλλους συνοδοιπόρους του. Η ψευδαίσθηση είναι ότι ένας κουβαλάει το βάρος παρότι οι πλάτες είναι πέντε. Θα υπάρχει η συγκίνηση, ο ιδρώτας, η σκόνη, θα υπάρχει το ανθρώπινο λάθος και το σωστό .
Σας αφήνει καθόλου περιθώρια το ασφυκτικό πρόγραμμά σας να γράψετε;
Συνεργάστηκα πρόσφατα με τον Παντελή Θαλασσινό και την Μελίνα Κανά σε ένα δίσκο, ενώ τώρα ετοιμάζουμε έναν νέο κύκλο τραγουδιών με τον Γιώργο Ανδρέου και τον Κώστα Λειβαδά. Είμαι όπως ένας αθλητής ο οποίος γυμνάζεται: οι δικές μου ασκήσεις είναι το γράψιμο, το διάβασμα και η δουλειά. Δουλεύω γιατί αυτό με κρατά σε εγρήγορση. Μπορείς να ξεκλέψεις χρόνο από παντού. Μπορείς να μιλάς λιγότερο στο τηλέφωνο και να είσαι περισσότερο δημιουργικός. Νομίζω ότι το πιο επαναστατικό και ανατρεπτικό σήμερα, είναι να κάνεις καλά τη δουλειά σου, σε πείσμα όλων. Δεν έχει σημασία, αν θα πάρεις δύο ευρώ ή καθόλου. Αν ένας ποιητής, γράψει τώρα μια σημαντική ποιητική συλλογή και εκδοθεί το 2016, δεν θα είναι μια σπουδαία, ριζοσπαστική πράξη γιΆ αυτή την περίοδο που διανύουμε; Η ποίηση είναι μεγάλη παρηγοριά, γιΆ αυτό ίσως και είμαστε δίπλα στη σκέψη του Χειμωνά. ¶λλωστε μια μέρα χωρίς ένα στίχο στα χείλη σου είναι μια μέρα ξερή.
Πληροφορίες: «Ο ¶μλετ του Γιώργου Χειμωνά-Τίποτα από εμένα δεν φαίνεται» στις 26, 27, 28, 29 και 30 Ιουλίου στο Θέατρο Κάστρου Καβάλας, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλίππων. Η παράσταση ανεβαίνει από τον θίασο «Κανιγκούντα» σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής και το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών. Πρωταγωνιστούν οι Λυδία Φωτοπούλου, Μαρία Κεχαγιόγλου, Μαρία Μαγκανάρη, Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου, Ανθή Ευστρατιάδου, Σύρμω Κεκέ, Πέτρος Μάλαμας. Μουσική: Γιώργος Ανδρέου. Σκηνογραφική και ενδυματολογική μελέτη: Εργαστήριο Σκηνογραφίας Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ. υπό την εποπτεία του καθηγητή σκηνογραφίας Απόστολου Βέττα. Φωτισμοί: Χρήστος Γιαλαβούζης.
ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ
