Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια της σύγχρονης εποχής, που οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες και προκαλείται από περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η ρύπανση και η κακή διατροφή, υποστηρίζουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

Η επιστημονική ομάδα μελέτησε ανθρώπινα λείψανα, αλλά και αρχαία έγγραφα από την Αίγυπτο, την Ελλάδα και αλλού. Μάλιστα στην έκθεσή της, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature, παρουσιάζει την πρώτη ιστολογική διάγνωση καρκίνου σε μια αιγυπτιακή μούμια. Όπως λέει, το γεγονός ότι βρέθηκε μόνο ένα περιστατικό της ασθένειας στις εκατοντάδες μούμιες που εξετάστηκαν, σε συνδυασμό με τις ελάχιστες αναφορές στα αρχεία της εποχής, αποδεικνύει ότι ο καρκίνος ήταν εξαιρετικά σπάνιος στην αρχαιότητα. Τα κρούσματα –ειδικά στα παιδιά- αυξήθηκαν ραγδαία από τη Βιομηχανική Επανάσταση κι έπειτα.

«Στις βιομηχανοποιημένες κοινωνίες, ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου μετά από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όμως στην αρχαιότητα ήταν εξαιρετικά σπάνιος», λέει η καθηγήτρια Ρόζαλι Ντέιβιντ. «Δεν υπάρχει τίποτε στο φυσικό περιβάλλον που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, συνεπώς η ασθένεια πρέπει να οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες, στη ρύπανση, στις αλλαγές στη διατροφή μας και στον τρόπο ζωής μας.»

Η ομάδα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ μελέτησε μούμιες και έγγραφα από την αρχαία Αίγυπτο, αλλά μόνο γραπτά αρχεία από την αρχαία Ελλάδα. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι το μικρό προσδόκιμο ζωής στην αρχαιότητα λειτουργούσε ανασταλτικά για την εμφάνιση καρκίνου. Κι ενώ στατιστικά αυτό ισχύει, οι Αιγύπτιοι και οι Έλληνες ζούσαν αρκετά για να αναπτύξουν ασθένειες όπως η οστεοπόρωση ή η αρτηριοσκλήρωση. Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια πιθανή εξήγηση που έχει διατυπωθεί για τη σπανιότητα των καρκίνων στα αρχαία λείψανα είναι ότι οι όγκοι ενδέχεται να μη συντηρούνται. Οι νέες μελέτες ωστόσο κατέδειξαν ότι οι όγκοι στις μούμιες θα έπρεπε να συντηρούνται καλύτερα σε σχέση με τους φυσιολογικούς ιστούς.

Το 17ο αιώνα οι πρώτες αναφορές για νέα είδη καρκίνων

Οι πρώτες περιγραφές επεμβάσεων για την αφαίρεση καρκίνου του μαστού και άλλων μορφών εντοπίζονται στην ιατρική βιβλιογραφία το 17ο αιώνα. Τους τελευταίους δύο αιώνες εμφανίζονται και οι πρώτες αναφορές για νέα είδη καρκίνου, π.χ. καρκίνος των όρχεων σε καπνοκαθαριστές το 1775, ρινικός καρκίνος σε άτομα που εισέπνεαν σκόνη καπνού κ.α.

Κατά τη Δρα. Ντέιβιντ, η περίπτωση της αρχαίας Αιγύπτου είναι μοναδική καθώς υπάρχουν και γραπτά στοιχεία και απτές αποδείξεις, που δίνουν στους σύγχρονους επιστήμονες τη δυνατότητα να μελετήσουν τόσο τις ασθένειες όσο και τις θεραπείες που εφαρμόζονταν. «Ήταν ιδιαίτερα επινοητικοί και κάποιες θεραπείες που θεωρούνταν μαγικές, είχαν στΆ αλήθεια θεραπευτικές ιδιότητες», λέει.

«Τα δεδομένα από την αρχαία Αίγυπτο σε συνδυασμό με στοιχεία που αντλούμε από διαφορετικές περιόδους τις τελευταίες χιλιετίες στέλνουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα στις σημερινές κοινωνίες: ότι ο καρκίνος οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες και είναι κάτι που μπορούμε και που πρέπει να αντιμετωπίσουμε».