Οταν τον Ιανουάριο η Ρωσία διέκοψε την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία, αυτό έπληξε τα νοικοκυριά της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η ποιότητα ζωής στην Ε.Ε. επηρεάστηκε άμεσα όχι μόνο λόγω ενεργειακού εφοδιασμού αλλά και λόγω του πολιτικού και εμπορικού τοπίου των ανατολικών γειτόνων της.
Δεν χρειάζονται άλλα παραδείγματα για να διαπιστώσουμε ότι τα συμφέροντα της Ε.Ε. -όλων των κρατών-μελών της- είναι στενά συνδεδεμένα με τις εξελίξεις στις χώρες των ανατολικών συνόρων της.
Την επόμενη εβδομάδα, τα κράτη-μέλη θα συζητήσουν για πρώτη φορά τις προτάσεις της Επιτροπής για μια φιλόδοξη, νέα «ανατολική εταιρική σχέση» με την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία.
Η νέα εταιρική σχέση θα προσφέρει μια συγκεκριμένη στήριξη περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη προκειμένου να ενθαρρύνει μεταρρυθμίσεις που είναι ζωτικές για την οικοδόμηση της ειρήνης, της ευημερίας και της ασφάλειας, προς το κοινό μας συμφέρον. Η ανατολική εταιρική σχέση θα λειτουργήσει σε διάφορα επίπεδα, και σε όλο το φάσμα πολιτικών.
Μόνο στον τομέα της ενέργειας:
θα παρέχει διμερή στήριξη αναλόγως των αναγκών, για την τόνωση της ενεργειακής ασφάλειας κάθε χώρας, με πλήρη επίγνωση των διαφορετικών αναγκών των χωρών που εξαρτώνται από το ρωσικό φυσικό αέριο, όπως η Αρμενία και η Μολδαβία, των χωρών διέλευσης, όπως η Ουκρανία και η Γεωργία και των προμηθευτριών χωρών, όπως το Αζερμπαϊτζάν,
θα προτείνει πολυμερή συνεργασία για τη βελτίωση της έγκαιρης προειδοποίησης και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων,
θα προτείνει εμβληματικές πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν την Ε.Ε. να διαφοροποιήσει τις πηγές ενεργειακού εφοδιασμού και διέλευσης και να προωθήσει την «πράσινη» ενέργεια.
Η κρίση του φυσικού αερίου αποκάλυψε όπως είναι φυσικό το βαθμό εξάρτησης ορισμένων κρατών-μελών από το ρωσικό εφοδιασμό μέσω μίας και μοναδικής χώρας διέλευσης. Πρόκειται για ένα χωριστό θέμα που θα πρέπει να εξεταστεί. Αποκάλυψε όμως επίσης, το πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν εταίροι, η διακυβέρνηση των οποίων θα εγγυάται την τήρηση των συμβάσεων, τη διαφάνεια στη διαχείριση των βασικών τομέων, εν ολίγοις, το σεβασμό του κράτους δικαίου.
Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους η ανατολική εταιρική σχέση παρουσιάζει προτάσεις για το πλέον φιλόδοξο πρόγραμμα θεσμικής ανάπτυξης, ενισχύοντας την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, προχωρώντας για πρώτη φορά ακόμη περισσότερο με χώρες που βρίσκονται σε μεταβατική φάση, αλλά δεν φτάνουν μέχρι την προοπτική της προσχώρησης.
Με την παροχή εντατικής εξειδικευμένης υποστήριξης στις κυβερνήσεις της Ανατολικής Ευρώπης και του Καυκάσου, δεν επενδύουμε απλά στην οικονομική και πολιτική σταθερότητα αυτών των χωρών, επενδύουμε και στη δική μας ευημερία.
Στο ανατολικό μέτωπο υπάρχουν ακόμη ορισμένες συγκρούσεις που παραμένουν ανεπίλυτες. Η αντιπαράθεση Ρωσίας/Γεωργίας πέρυσι τον Αύγουστο άφησε μια ανοικτή πληγή στον Καύκασο, ενώ οι δύο αυτονομιστικές οντότητες της Γεωργίας βρίσκονται έξω από τον έλεγχο της κυβέρνησης της Τιφλίδας.
Πρέπει να επιδιώξουμε να πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν για να δημιουργήσουμε το κατάλληλο κλίμα για διευθέτηση της κατάστασης στην περιοχή, όπως και στην Υπερδνειστερία και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και να αποφύγουμε νέες καταστάσεις. Ενας τρόπος είναι να μειώσουμε τις οικονομικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες που πυροδοτούν τις διενέξεις.
Η ανατολική εταιρική σχέση θα επιδιώξει να εξαλείψει τις διαφορές μεταξύ των περιοχών, όπου υπάρχουν, όπως προσπαθήσαμε να κάνουμε και εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Βεβαίως θα χρειαστούν χρήματα, αλλά θα είναι μια δαπάνη που αξίζει τον κόπο.
Η οικοδόμηση σχέσεων με κάθε εταίρο πρέπει να είναι μια αμφίδρομη διαδικασία. Και η προκειμένη περίπτωση δεν αποτελεί εξαίρεση. Η ανατολική εταιρική σχέση θέλει πιο ελεύθερες συναλλαγές και απλούστερες μετακινήσεις. Η Ε.Ε. επιθυμεί να ενθαρρύνει τις μεταρρυθμίσεις. Η πραγματική πρόοδος στις συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τις οικονομίες εκείνες που είναι ανοικτές στον ανταγωνισμό.
Μπορούμε να παρέχουμε διευκολύνσεις σε θέματα θεωρήσεων στις χώρες εκείνες που έχουν ασφαλή ταξιδιωτικά έγγραφα, καλή συνοριακή διαχείριση και ρυθμίσεις για επανένταξη των παλιννοστούντων. Αλλά αν θέλουμε να προστατεύσουμε την ασφάλειά μας, πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να δραστηριοποιηθούμε σε ό,τι αφορά τις βασικές επιθυμίες των γειτόνων μας. Ζητάμε πολλά και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε κάτι σε αντάλλαγμα.
Θα υπάρχουν πάντα εκείνοι που -όταν ξεπεραστεί η τρέχουσα κρίση- θα προτιμούσαν μια περισσότερο μετριοπαθή προσέγγιση των χωρών, ιδίως όταν η ανάπτυξή τους σε ορισμένες περιπτώσεις διαφέρει πολύ από τη δική μας, ενώ η ευρωπαϊκή επιλογή τους δεν είναι τόσο σταθερή. Είναι μια κοντόφθαλμη προσέγγιση. Πρέπει να είμαστε φιλόδοξοι σήμερα για να προλάβουμε τις μελλοντικές κρίσεις.
Αυτό σημαίνει να ανοίξουμε τις αγορές μας σε προϊόντα νέων ανταγωνιστών. Σημαίνει να επιτρέπουμε, βάσει εταιρικών σχέσεων ελεγχόμενης κυκλοφορίας, μεγαλύτερη πρόσβαση των εργαζομένων από τις χώρες αυτές όταν έχουν δεξιότητες που λείπουν από τη δική μας αγορά εργασίας. Σημαίνει ακόμη τη διάθεση των χρημάτων του Ευρωπαίου φορολογούμενου για την υλοποίηση της πρωτοβουλίας αυτής.
Ολα όσα θα προτείνει η Επιτροπή στα κράτη-μέλη την επόμενη εβδομάδα είναι προς το συμφέρον των πολιτών μας. Δεν πρόκειται για φιλανθρωπία. Πρόκειται για την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική του 21ου αιώνα.
Με βάση τα εξαιρετικά μέσα που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ενωση, επιδιώκουμε να υλοποιήσουμε ένα νέο, καινοτόμο μοντέλο εταιρικής σχέσης με χώρες που αναδύονται ακόμη μέσα από ένα κομμουνιστικό παρελθόν. Αν παραμείνουμε φιλόδοξοι, τόσο γι' αυτό που προσφέρουμε όσο και γι' αυτό που ζητούμε, είμαι πεπεισμένη ότι η ανατολική εταιρική σχέση θα φέρει σταθερότητα και ευημερία στις επόμενες γενιές Ευρωπαίων πολιτών.
Με τη βοήθεια και την ενεργή υποστήριξη εκ μέρους της Τσεχικής Προεδρίας στη φιλόδοξη αυτή πρόταση, καθώς και εκ μέρους των Πολωνών και των Σουηδών συναδέλφων μου, θα καταβάλω κάθε δυνατή προσπάθεια για να συμπαρατάξω όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε. την επόμενη εβδομάδα.
BENITA FERRERO-WALDNER, επίτροπος για τις Εξωτερικές Σχέσεις και την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας.
