Η Παγκόσμια Οικονομική και Νομισματική Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε πριν από 76 χρόνια στο Λονδίνο, τον Ιούνιο του 1933. Εξήντα έξι χώρες έλαβαν μέρος με σκοπό να βάλουν τέλος στη συνεχιζόμενη νομισματική διαταραχή και στους εμπορικούς πολέμους, αντλώντας παράλληλα μαθήματα από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης. Όταν οι εργασίες της έληξαν οι συμμετέχοντες παραδέχτηκαν ότι απέτυχαν.
Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να επαναληφθεί η ιστορία. Αν επικρατήσει η συλλογική απραξία κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε στα πολιτικά και οικονομικά δεινά της δεκαετίας του '30, που άνοιξαν το δρόμο για μια καταστροφική παγκόσμια σύρραξη.
Είναι βέβαια γεγονός ότι πρέπει να αντιδράσουμε στην πληγείσα οικονομία και στη χρηματοοικονομική αστάθεια σε συνθήκες πραγματικής εκτάκτου ανάγκης. Γι' αυτό το λόγο τα πακέτα οικονομικής ενίσχυσης και τα σχέδια οικονομικής διάσωσης υιοθετήθηκαν για πρώτη φορά ως φυσικό επακόλουθο, στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και κάποιες μεγάλες ασιατικές χώρες.
Στη συνάντηση των υπουργών Οικονομίας του G20 στις 14 Μαρτίου, όλες οι χώρες έκαναν το καλύτερο και κατέβαλαν γιγάντιες προσπάθειες για να επιδιορθώσουν την «οικονομική μηχανή» το συντομότερο δυνατό. Οι πολιτικές που επιλέχθηκαν είναι διαφορετικές, όμως όλα τα κράτη είναι υπέρ των λύσεων εκείνων που δείχνουν να είναι πιο κατάλληλες για τα ίδια. Όλες είναι τολμηρές και ρεαλιστικές σε σχέση με τα έργα που μας περιμένουν.
Όπως και οι σύμμαχοί της, έτσι και η Γαλλία έχει λάβει σημαντικά μέτρα οικονομικής ενίσχυσης, στο πλαίσιο του σχεδίου που ανακοίνωσε τον περασμένο Δεκέμβριο ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, το οποίο προβλέπει δημόσιες επενδύσεις και αποπληρωμή του δημοσίου χρέους. Αν λάβουμε επίσης υπ΄ όψιν την ενδυνάμωση των δημόσιων υπηρεσιών και τις νομικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν το Φεβρουάριο, το πακέτο οικονομικής ενίσχυσης της Γαλλίας το 2009 συνολικά είναι 2% περισσότερο από το ΑΕΠ της, περιλαμβανομένων και των μελλοντικών εκροών που έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση και που ισοδυναμούν με εκείνες των ΗΠΑ.
Παράλληλα ο αντίκτυπος των αυτόματων σταθεροποιητών, που επιτρέπουν σε μια κυβέρνηση να επιστρατεύει περισσότερες ή λιγότερες δημοσιονομικές πηγές, ανάλογα με τις οικονομικές συνθήκες, είναι πιο ισχυρός στη Δυτική Ευρώπη παρά στις αγγλοσαξονικές χώρες. Παρ΄ όλα αυτά, η μακροοικονομική κατάσταση της Αμερικής φαίνεται χειρότερη από εκείνη της Ευρώπης, όσον αφορά στην κατανάλωση, το τραπεζικό σύστημα, την εργασία και την αγορά κατοικίας.
Όμως όπως επιμένουν τόσο ο κ. Σαρκοζί όσο και ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, πρέπει να προχωρήσουμε παρακάτω. Τα πακέτα οικονομικής ενίσχυσης θα έχουν αποτέλεσμα μόνο όταν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. Και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν το χρηματοοικονομικό σύστημα υποστεί «γενική επισκευή».
Είναι προφανές ότι πρέπει να χτυπήσουμε στη ρίζα του προβλήματος, το οποίο απαιτεί τον επαναπροσδιορισμό των βασικών αρχών του συστήματος. Θα ήταν αντιπαραγωγικό να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στη θεραπεία των συμπτωμάτων, για να συνειδητοποιήσουμε αργότερα ότι πρωτοφανείς προϋπολογισμοί στο πλαίσιο διορθωτικών πολιτικών δεν είναι ούτε οικονομικά αποτελεσματικοί ούτε πολιτικά αποδεκτοί.
Στη Σύνοδο Κορυφής της Ουάσιγκτον τον περασμένο Νοέμβριο η Ε.Ε. πρότεινε μια βασική αρχή: όλες οι αγορές, όλες οι περιοχές και όλοι όσοι θέτουν σε κίνδυνο το χρηματοοικονομικό σύστημα θα πρέπει να τεθούν υπό επιτήρηση. Αυτή η αρχή, στην οποία συμφώνησαν όλοι, θα πρέπει να επιβληθεί ακόμα κι αν ανατρέπει παλιές συνήθειες ή προκαλεί αναστάτωση στα υψηλά εισοδήματα.
Είμαι πεπεισμένη ότι πρέπει να επιτηρούμε στενά όσους δραστηριοποιούνται στις χρηματοοικονομικές αγορές, όπως π.χ τα αντισταθμιστικά ταμεία. Αν και πολλές φορές τα αντισταθμιστικά ταμεία συμμετέχουν στο 50% των συναλλαγών στις αγορές, δεν υπόκεινται σε κανόνες διαφάνειας. Αυτό είναι ανεπίτρεπτο.
Ο αγώνας για την εξασφάλιση της διαφάνειας σημαίνει επίσης ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις χώρες εκείνες που αρνούνται να συνεργαστούν για την επίλυση οικονομικών ζητημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, ή την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος, ή την αποτροπή χρηματοοικονομικών κινδύνων. Δεν μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα ασφαλέστερο σύστημα, εάν δεν αυξήσουμε τις παγκόσμιες απαιτήσεις μας και αν ανεχτούμε τη μη συμμόρφωση στους κανόνες. Μαζί με τη Γερμανία, η Γαλλία σκοπεύει να συντάξει μια λίστα με τις μη συνεργάσιμες χώρες και να σχεδιάσει μια εργαλειοθήκη με τις απαραίτητες κυρώσεις.
Τα νέα ελεγκτικά κριτήρια θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν ένα οικονομικό οικοδόμημα που βρίσκεται υπό γενική επισκευή και θα πρέπει να στοχεύουν στη διαφάνεια. Ο σκοπός των κριτηρίων αυτών είναι να μετριάσουν τον αντίκτυπο του χρηματοοικονομικού πλήγματος που προκλήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Βεβαίως, θα πρέπει να υιοθετηθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο για τους οίκους αξιολόγησης, η δυσλειτουργία των οποίων συνέβαλε στην κρίση. Απαιτούμε μια εύκολη πολιτική: αυστηρότεροι κανόνες (ειδικά όταν θέλουμε να καταπολεμήσουμε τη σύγκρουση συμφερόντων), μια συγκεκριμένη κλίμακα αξιολόγησης για περίπλοκα προϊόντα και τακτική δημοσίευση των απολογισμών τους. Η Ευρώπη ακολούθησε αυτήν την οδό όταν υπό τη γαλλική προεδρία προετοίμαζε τους νέους ευρωπαϊκούς ρυθμιστικούς κανόνες που θα εφαρμοστούν σύντομα. Περιμένουμε από όλους τους συμμάχους μας να κάνουν το ίδιο.
Η υπευθυνότητα πρέπει να τεθεί ξανά στην καρδιά ενός συστήματος που βυθίστηκε στην υπερβολή. Οι μέθοδοι που ακολουθήθηκαν για να αμειφθούν οι πρωταγωνιστές της αγοράς, αντικατοπτρίζουν τα συλλογικά μας λάθη. Ενδώσαμε σε βραχυπρόθεσμα κίνητρα και όλα συνωμότησαν για να μας ωθήσουν να αποδεχτούμε υπερβολικά ρίσκα. Πρέπει να αναθεωρήσουμε τα ανταποδοτικά σχέδια και να καθυστερήσουμε την καταβολή των μπόνους μέχρι η μακροπρόθεσμη αποδοτικότητα των επενδύσεων μιας επιχείρησης να εμφανίσει τα πρώτα της σημάδια.
Τέλος, πρέπει να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας στις αναδυόμενες και φτωχές χώρες. Αποδυναμωμένες από την κρίση, είναι οι πρώτες που υποφέρουν από τη διακοπή των χρηματοοικονομικών ροών. Οι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί θα πρέπει να τις στηρίξουν και να έχουν στη διάθεσή τους εκείνες τις πηγές που χρειάζεται για να προβλέψουν διεθνείς ανισορροπίες και να αποτρέψουν κρίσεις και όχι να αντιδρούν όταν οι καταστάσεις απαιτούν επειγόντως λύσεις.
Η Γαλλία και οι Ευρωπαίοι εταίροι της, συγκεκριμένα η Γερμανία, με τους οποίους έχουμε συνεργαστεί στενά συμφωνούν με όλα αυτά τα σημεία. Όπως ακριβώς τα εθνικά πακέτα οικονομικής ενίσχυσης είναι λιγότερο αποτελεσματικά από μια συντονισμένη προσπάθεια, έτσι και η ενδυνάμωση των χρηματοοικονομικών κανόνων δεν έχει κανένα νόημα στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο αν δεν καταπολεμήσουμε τη χαλαρότητα που έχει επικρατήσει.
Ας μην ξεγελιόμαστε. Δεν μπορούμε να λύσουμε όλα τα προβλήματα αυτής της κρίσης αμέσως. Πρέπει όμως να καταλήξουμε σε αντικειμενικούς στόχους και να δώσουμε ξεκάθαρα σημάδια μιας ειλικρινούς συλλογικής φιλοδοξίας. Η ιστορία έχει αποδείξει πόσο επικίνδυνο είναι να χάνουμε κάποιες ευκαιρίες.
ΚΡΙΣΤΙΝ ΛΑΓΚΑΡΝΤ, υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας
