«Σαρωτική νίκη» του μεταρρυθμιστή υποψηφίου Μιρχοσεΐν Μουσαβί, εφόσον δεν υπάρξει προσπάθεια αλλοίωσης του εκλογικού αποτελέσματος, προέβλεψε, μιλώντας στο naftemporiki.gr o δρ Αλί Νουριζαντέχ, διευθυντής του Κέντρου Αραβικών και Ιρανικών Μελετών στο Λονδίνο.
Μας μίλησε για τη σημασία των εκλογών σε μία στιγμή που υπάρχει διάθεση προσέγγισης από την πλευρά της νέας αμερικανικής κυβέρνησης και τη διάθεση που υπάρχει στο Ιράν για αλλαγή. Για τον δρ Νουριζαντέχ, ο τωρινός πρόεδρος Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ δεν είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να εκμεταλλευτεί τη θετική συγκυρία που υπάρχει, ενώ υποστηρίζει ότι όλοι οι άλλοι υποψήφιοι έχουν διάθεση συμβιβασμού με τη Δύση σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Τονίζει ωστόσο ότι πραγματική εξομάλυνση των σχέσεων με τις ΗΠΑ δεν μπορεί να υπάρξει όσο παραμένει στη θέση του ο πνευματικός ηγέτης Αγιατολάχ Χαμενεΐ, στα χέρια του οποίου βρίσκεται η πραγματική δύναμη στο Ιράν.
Συνέντευξη στην Αλίνα Σαράντη
Πόσο σημαντικές είναι αυτές οι εκλογές;
«Είναι σημαντικές, πρώτον γιατί έχουμε ένα νέο πρόεδρο στις ΗΠΑ, έναν πρόεδρο που μιλάει στο ιρανικό καθεστώς με διαφορετική γλώσσα, ο οποίος αναζητά επαναπροσέγγιση βασισμένη στην κατανόηση και τον αμοιβαίο σεβασμό. Ο Αχμαντινετζάντ δεν είναι κατάλληλος γι’ αυτή τη δουλειά. Εδώ και τέσσερα χρόνια μιλάει για σύγκρουση, καταστροφή, νίκη εναντίον των ΗΠΑ… Νομίζω ότι αυτή τη στιγμή η ιρανική κοινωνία χρειάζεται και απαιτεί αλλαγή. Ο κ. Αχμαντινετζάντ ίσως ήταν καλός στα μάτια του Αγιατολάχ Χαμενεΐ, του πνευματικού ηγέτη που έχει την πραγματική δύναμη στη χώρα, επειδή υπήρχε απειλή εναντίον του Ιράν, γιατί ο Τζορτζ Μπους απαιτούσε την απόλυτη υποταγή της Ισλαμικής Δημοκρατίας στις επιθυμίες του. Τώρα όμως που υπάρχει νέος πρόεδρος στο Λευκό Οίκο και επειδή το Ιράν έχει υποφέρει αρκετά λόγω των κυρώσεων και της απομόνωσης, έχει καλλιεργηθεί η ιδέα της αλλαγής, στο μυαλό όχι μόνο του ιρανικού λαού, αλλά και του ίδιου του Χαμενεΐ. Μπορεί να δείχνει ότι εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για τον Αχμαντινετζάντ και ότι θέλει να κερδίσει εκείνος, αλλά αν αποφασίσει ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ να υπάρξουν συνομιλίες με τον πρόεδρο Ομπάμα, ο Αχμαντινετζάντ δεν είναι ο άνθρωπος γι’ αυτό. Αυτές οι εκλογές είναι επίσης σημαντικές επειδή για πρώτη φορά στην ιστορία της Ισλαμική Δημοκρατίας, πρόεδρος που αγωνίζεται για δεύτερη θητεία δεν είναι σίγουρος αν θα κερδίσει ή όχι. Όλοι οι προηγούμενοι πρόεδροι κέρδισαν με άνεση μία δεύτερη θητεία. Αυτή τη φορά υπάρχει σοβαρός ανταγωνισμός και ο κόσμος ενδιαφέρεται. Τρίτον, είναι σημαντικές επειδή το κίνημα των νέων, οι γυναίκες, οι φοιτητές βρήκαν την ευκαιρία να βγουν και πάλι στους δρόμους, κάτι που δεν είχαν κάνει τα τελευταία τέσσερα χρόνια που δεν υπήρχαν συγκεντρώσεις ή διαδηλώσεις. Το καθεστώς φοβάται τόσο πολύ μία «χρωματιστή» επανάσταση, όπως αυτές που είδαμε σε άλλες χώρες, που απαγόρευσε τις συγκεντρώσεις την παραμονή των εκλογών. Έμαθα επίσης από έγκυρες πηγές και από πηγές κοντά στους μεταρρυθμιστές υποψηφίους πως υπάρχει ο φόβος το καθεστώς να προσπαθήσει να αλλάξει το αποτέλεσμα της κάλπης».
Πόσο πιθανή είναι μία αλλαγή στην ηγεσία κατά τη γνώμη σας;
«Νομίζω ότι αν δεν υπάρξει παρέμβαση από τον Χαμενεΐ ή τους Φρουρούς της Επανάστασης, ο κ. Μουσαβί θα σημειώσει σαρωτική νίκη. Ακόμα και αν παρέμβουν, δεν μπορούν να αλλάξουν τελείως το αποτέλεσμα των εκλογών. Ίσως αποφασίσουν να υπάρξει δεύτερος γύρος μεταξύ Μουσαβί και Αχμαντινετζάντ και τότε θα έχουν μία εβδομάδα να αποφασίσουν τι θα κάνουν. Πάντως η πλειοψηφία του κόσμου θέλει να φύγει ο Αχμαντινετζάντ».
Σε τι βαθμό μία αλλαγή στην ηγεσία θα έφερνε αλλαγές στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική;
«Όλοι γνωρίζουν ότι σύμφωνα με το ιρανικό σύνταγμα και τον τρόπο που εξουσίαζαν οι μουλάδες, αυτός που παίρνει τις αποφάσεις δεν είναι ο πρόεδρος, αλλά ο Χαμενεΐ. Όμως, αν είναι κανείς πρόεδρος που προσπαθεί να εκπληρώσει το καθήκον του προς το λαό, να βασίζεται στο σύνταγμα και να απαιτεί από το Χαμενεΐ να σταματάει εκεί που ορίζει το σύνταγμα, μπορεί να κάνει πολλά καλά. Για παράδειγμα, παρόλο που ο Χαταμί δεν ήταν άνθρωπος που ήθελε να αναμετρηθεί με την ανώτατη εξουσία, έφερε πολλές αλλαγές στο Ιράν. Ο κ. Μουσαβί έχει γύρω του ένα συμβούλιο από ανθρώπους πολύ μορφωμένους και μετριοπαθείς και θα τον βοηθήσουν να φέρει αλλαγές. Θα είναι βέβαια μία αργή και σταδιακή διαδικασία, αλλά η αλλαγή θα επέλθει. Αν οι Ιρανοί εκλέξουν τον κ. Καρουμπί που είναι πιο εχθρικός απέναντι στον Αχμαντινετζάντ και την εξουσία, η αλλαγή θα είναι γρήγορη και θα δούμε συγκρούσεις. Ο κ. Μουσαβί είναι ήπιος άνθρωπος, θα προσπαθήσει να κάνει συμβιβασμούς και δεν έχω αμφιβολία ότι θα φέρει αλλαγές».
Ποιο είναι το κλίμα στο Ιράν για την αλλαγή στην ηγεσία των ΗΠΑ, τόσο για τον κόσμο όσο και για την ελίτ;
«Πρώτ’ απ ’όλα επιτρέψτε μου να πω κάτι. Αντίθετα με τα όσα λέγονται και δημοσιεύονται, ο ιρανικός λαός δεν νιώθει έχθρα για τις ΗΠΑ. Ας μην ξεχνάμε ότι μετά την 11η Σεπτεμβρίου το μοναδικό έθνος στη Μέση Ανατολή που εξέφρασε λύπη για τις ΗΠΑ ήταν το Ιράν. Χιλιάδες Ιρανοί μαζεύτηκαν στους δρόμους, κρατώντας κεριά, κλαίγοντας και εκφράζοντας τη θλίψη τους για το συμβάν. Ακόμα και όταν απειλήθηκε το Ιράν, οι Ιρανοί δεν άλλαξαν γνώμη. Το Ιράν δεν είναι αριστερή χώρα, ήταν πάντα μετριοπαθής και εθνικιστική χώρα. Στα μάτια των Ιρανών, οι ΗΠΑ ήταν η δύναμη που μας υπερασπίστηκε απέναντι στη Σοβιετική Ένωση μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάποιοι κατηγόρησαν τις ΗΠΑ ότι στήριξαν το πραξικόπημα του 1953, όμως σύμφωνα με άλλους, μπορεί να είχαμε βρεθεί στη σφαίρα της Σοβιετικής Ένωσης αν δεν είχαν πράξει έτσι. Τώρα υπάρχει ένας Αμερικανός πρόεδρος που δεν σέβεται μόνο τον ιρανικό λαό, αλλά και το ιρανικό καθεστώς και που πιστεύει ότι ο διάλογος, ο διάλογος και ο διάλογος θα λύσει όλα τα προβλήματα. Η ομιλία του έγινε δεκτή με θέρμη από την πλειονότητα του ιρανικού λαού. Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ πιστεύει ότι είναι δημοφιλής σε μερικές χώρες στη Μέση Ανατολή και σε άλλους λαούς, ακόμα και στη χώρα σας, επειδή μέρα και νύχτα φωνάζει απειλές εναντίον των ΗΠΑ και οι φονταμενταλιστές καίνε την αμερικανική σημαία. Τι θα έκαναν αύριο, αν υπήρχε προσέγγιση και καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ; Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ πιστεύει ακόμα στις θεωρίες συνωμοσίας που θέλουν να κρύβεται κάτι άλλο πίσω από τα όμορφα λόγια του Ομπάμα, η αλλαγή της ιρανικής κυβέρνησης. Έχει στο μυαλό του ότι σε κάθε χώρα που υπήρξε βελούδινη ή χρωματιστή επανάσταση, η αμερικανική πρεσβεία έπαιξε μεγάλο ρόλο, οπότε δεν νομίζω ότι θα δούμε σημαντική αλλαγή στην ιρανική πολιτική απέναντι στις ΗΠΑ όσο ο Χαμενεΐ παραμένει στη θέση του, αλλά τουλάχιστον αν κερδίσει ο Μουσαβί θα έχουμε ηπιότερες σχέσεις, ίσως μεγαλύτερη κατανόηση. Πάντως νομίζω ότι είμαστε ακόμα μακριά από την πλήρη προσέγγιση και εξομάλυνση των σχέσεων»…
Ποιες είναι οι προοπτικές για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αν υπάρξει αλλαγή στην ηγεσία;
«Και πάλι, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ είναι αυτός που παίρνει τις σημαντικές αποφάσεις, αλλά οι τρεις από τους τέσσερις υποψηφίους έχουν συμβιβαστικές προτάσεις για το ζήτημα αυτό. Για παράδειγμα, ο κ. Μουσαβί είπε ότι αν οι ΗΠΑ άρουν τις κυρώσεις, τότε θα συνομιλήσει μαζί τους και θα προσπαθήσει να φτάσει σε ένα συμβιβασμό για το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου. Ο κ. Ρεζάι πρότεινε τη έναρξη συνεργασίας με τις ΗΠΑ, την ΕΕ και μερικές αραβικές χώρες, ώστε να εμπλουτίζεται ουράνιο στο Ιράν, αλλά υπό διεθνή επιτήρηση. Ο κ. Καρουμπί λέει ότι έχει ολοκληρωμένο πρόγραμμα που θα παρουσιάσει μετά την εκλογή του. Οι τρεις λοιπόν είναι υπέρ των διαπραγματεύσεων και του συμβιβασμού, ενώ ο κ. Αχμαντινετζάντ λέει ότι δεν υπάρχει επιστροφή και ότι θα συνεχίσουμε, γιατί πιστεύει ότι θα ξυπνήσει μια μέρα και θα ανακοινώσει ότι το Ιράν πραγματοποίησε επιτυχώς την δοκιμή της πρώτης του πυρηνικής βόμβας».
