Αρχίζει αύριο η δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων για την εξεύρεση συμφωνίας συνολικής λύσης του Κυπριακού.
Η έναρξη της β' φάσης γίνεται εν μέσω έντονης κριτικής για τους χειρισμούς του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Δ. Χριστόφια από την αντιπολίτευση και έντονων ενστάσεων από τα κόμματα ΔΗΚΟ-ΕΔΕΚ, που μετέχουν στην κυβέρνηση.
Η πορεία των διαπραγματεύσεων και οι χειρισμοί της Λευκωσίας ενόψει της αξιολόγησης τον Δεκέμβριο από την Ευρωπαϊκή Ένωση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας θα συζητηθούν μεταξύ του προέδρου Χριστόφια και των αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων σε διήμερη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου, στις 14 και 15 Σεπτεμβρίου.
Κατά την πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων, που περιλάμβανε συνολικά 40 συναντήσεις των κκ Χριστόφια-Ταλάτ, η τουρκοκυπριακή πλευρά επέμεινε να παρουσιάζει σε σειρά σημαντικών ζητημάτων θέσεις, ασύμβατες με το συμφωνημένο πλαίσιο για λύση διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως αυτή καθορίζεται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.
Όπως υπογράμμισε ο Κύπριος ΥΠΕΞ Μάρκος Κυπριανού την περασμένη βδομάδα στην αποκλειστική συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Στη δεύτερη φάση θα πρέπει να συζητηθούν όλες οι διαφωνίες με στόχο την επίλυσή τους. Όμως η πρόοδος εξαρτάται από το αν η άλλη πλευρά θα παρουσιαστεί εποικοδομητική με στόχο την ομοσπονδιακή λύση ή θα συνεχίσει να φέρνει προτάσεις με "άρωμα" συνομοσπονδίας δύο κρατών».
Εκτός από την αρνητική στάση της τουρκοκυπριακής ηγεσίας και της ¶γκυρας, τη διαδικασία επισκίασε και η στάση των αρχών του ψευδοκράτους κατά τη μετάβαση Ελληνοκυπρίων στην Μόρφου για την Λειτουργία στον ναό του Αγίου Μάμα. Λόγω του επεισοδίου αναβλήθηκε η έναρξη της δεύτερης φάσης των διαπραγματεύσεων που ήταν αρχικά προγραμματισμένη για τις 3 Σεπτεμβρίου.
Ο «απολογισμός» της πρώτης φάσης των διαπραγματεύσεων περιγράφεται από τον πρόεδρο Χριστόφια σε έγγραφα , τα οποία έδωσε στους αρχηγούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων.
Στα ακανθώδη ζητήματα (εδαφικό, περιουσιακό, ασφάλεια-εγγυήσεις) οι θέσεις των δύο πλευρών, όπως συνάγεται από τα έγγραφα αυτά, κινούνται προς διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις.
Ειδικότερα, από όσα είδαν το φως της δημοσιότητας και δεν διαψεύστηκαν αναφορικά με το περιεχόμενο αυτών των εγγράφων, οι εκατέρωθεν θέσεις συνοψίζονται ως εξής:
Περιουσίες: Το μόνο θετικό είναι ότι σε σύγκριση με το παρελθόν η τουρκοκυπριακή πλευρά αναγνωρίζει τα δικαιώματα των νομίμων ιδιοκτητών. Δέχεται επίσης ότι υπάρχουν τρεις τρόποι ρύθμισης: αποκατάσταση, αποζημίωση, ανταλλαγή. Θεμελιώδης διαφορά είναι ότι ο πρόεδρος Χριστόφιας έχει τη θέση ότι ο πρώτος λόγος ανήκει στον νόμιμο ιδιοκτήτη, ενώ ο κ. Ταλάτ επιμένει ότι πρέπει να τεθούν κριτήρια, που περιορίζουν πάρα πολύ την αποκατάσταση του νόμιμου ιδιοκτήτη στην περιουσία του και δίνει προτεραιότητα στην αποζημίωση και στην ανταλλαγή. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένει ότι στη δική της συνιστώσα πολιτεία θα πρέπει οι Tουρκοκύπριοι, πέρα από την πλειοψηφία πληθυσμού, να έχουν και πλειοψηφία γαιοκτημοσύνης.
Εδαφικό: Στην πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων δεν κατατέθηκαν χάρτες, αλλά προσδιορίστηκαν κριτήρια για τη διευθέτηση της εδαφικής πτυχής. Ο πρόεδρος Χριστόφιας κινείται στη λογική της επιστροφής 100-120 χιλιάδων εκτοπισμένων σε περιοχές υπό ελληνοκυπριακήκ διοίκηση. Ζητά δηλαδή επιστροφή της Καρπασίας, της Αμμοχώστου και της Μόρφου. Ζητά επίσης να κηρυχθούν περιοχές υπό ειδικό καθεστώς η Σαλαμίνα, το Μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα και η περιοχή ανατολικά του Ριζοκαρπάσου.
Ο πρόεδρος Χριστόφιας υποστηρίζει ότι βάση των εδαφικών αναπροσαρμογών πρέπει να είναι τα πληθυσμιακά στοιχεία και η οικονομική βιωσιμότητα.Σημαντικό στοιχείο για την οικονομία δεν είναι πλέον η παραγωγικότητα του εδάφους, αλλά οι ακτές και οι παραθαλάσσιες περιουσίες. Κι αυτό, διότι ο τουρισμός είναι σημαντικότερος από την γεωργία και την καλλιέργεια αγροτικής γης.
Ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ με τις θέσεις του παραπέμπει σε ξεχωριστή κρατική οντότητα και δείχνει μεγάλη απροθυμία για επιστροφή περιοχών όπως η Καρπασία και η Μόρφου. Επιπλέον, ζητά να είναι μικρή η επανεγκατάσταση προσώπων και περιορίζει την ΟΥΝΦΙΚΥΠ σε ρόλο παρατηρητή στην εφαρμογή της συμφωνίας.
Aσφάλεια-Εγγυήσεις: Η ελληνοκυπριακή πλευρά κινείται στη λογική της πλήρους αναθεώρησης, αν όχι της κατάργησης, του πλέγματος ασφάλειας κι εγγυήσεων του 1960. Υπερτονίζει τη νέα κατάσταση που έχει δημιουργήσει η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ και επισημαίνει ότι η ιδιότητα του κράτους μέλους δεν συνάδει με τις πρόνοιες των συνθηκών του 1960 ειδικά με το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης στο νησί.
Ο πρόεδρος Χριστόφιας ζητά ταχεία αποστρατιωτικοποίηση του νησιού και ανάπτυξη δύναμης του ΟΗΕ, με παρουσία Ευρωπαίων στρατιωτών, που θα εγγυηθεί την εφαρμογή της λύσης με βάση το κεφάλαιο 7 της Καταστατικής Χάρτας του ΟΗΕ, που προνοεί ακόμα και στρατιωτική επέμβαση για εφαρμογή των συμφωνηθέντων.
Ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ επιμένει στην ανάγκη διατήρησης των εγγυήσεων του 1960 και της φυσικής παρουσίας της Τουρκίας στο νησί. Επιπλέον, υποβαθμίζει τον ΟΗΕ σε ρόλο παρατηρητή, ενώ αναθέτει την εποπτεία της εφαρμογής στα συνιστώντα κρατίδια. Επίσης, πρόβαλε τη θέση ότι για να παραχωρηθεί προσωρινά το έδαφος της Κύπρου για διευκόλυνση διεθνών στρατιωτικών επιχειρήσεων θα πρέπει να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη τόσο των κρατιδίων όσο και της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Διακυβέρνηση: Η ελληνοκυπριακή πλευρά υποστηρίζει πως απαιτούνται συγκλίσεις σε αρκετά θέματα κι όχι μόνο στον τρόπο εκλογής της εκτελεστικής εξουσίας. Ο Δ. Χριστόφιας έχει προτείνει εκλογή Προέδρου και Αντιπροέδρου της ομοσπονδίας με κοινό ψηφοδέλτιο και στις δύο κοινότητες. Ο Ταλάτ πρότεινε προεδρικό συμβούλιο, που θα εκλέγεται από τη Γερουσία, με αρκετά περίπλοκο τρόπο. Εκκρεμεί ακόμα η επίτευξη συμφωνίας στον τρόπο στελέχωσης και λειτουργίας περίπου 50 θεσμικών ομοσπονδιακών οργάνων. Ανοιχτό παραμένει και το θέμα των διεθνών σχέσεων των κρατιδίων, όπου ο Ταλάτ επιμένει να ζητά δυνατότητα υπογραφής συμφωνιών με τρίτα κράτη σε όλο το εύρος των αρμοδιοτήτων του συνιστώντος κρατιδίου τους.
Σοβαρό πρόβλημα υπάρχει και με την τουρκοκυπριακή θέση να καταστεί η λύση του Κυπριακού πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Με βάση αυτό τον «απολογισμό» η εκτίμηση του κ. Τουμάζου Τσιελεπή, συμβούλου του προέδρου Χριστόφια και μέλους της διαπραγματευτικής ομάδας, είναι ότι δεν μπορούμε να θεωρούμε δεδομένο ότι η «δεύτερη ανάγνωση» θα οδηγήσει ύστερα από ένα ή δύο μήνες σε μια τρίτη φάση που θα γίνει το «πάρε-δώσε». Αν η ¶γκυρα και η τουρκοκυπριακή ηγεσία μείνουν προσκολλημένες στις αρχικές τους θέσεις, «δεν νομίζω ότι θα βρούμε λύση τον προσεχή Δεκέμβριο, αλλά ούτε ύστερα από είκοσι Δεκέμβρηδες», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Τσιελεπής σε συνέντευξη του στην εφημερίδα «Καθημερινή» της Κύπρου.
Πηγή ΑΠΕ_ΜΠΕ
