Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ο 42χρονος Ρίσι Σούνακ,δισεκατομμυριούχος ινδικής καταγωγής και ινδουιστικής πίστης, είναι ο νέος ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος και από σήμερα και επισήμως, Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου. Αναλαμβάνει τα καθήκοντά του από τη Λιζ Τρας, η οποία παρέμεινε στην Ντάουνινγκ Στρίτ μόλις 45 ημέρες και αναγκάστηκε να παραιτηθεί, καθώς οι υπερβολικά νεοφιλελεύθερες θεωρίες της τρόμαξαν τις αγορές.
Πρώην τραπεζίτης στην Goldman Sachs, πρώην υπουργός Οικονομικών και παντρεμένος με μια πλούσια Ινδή κληρονόμο, ο Σούνακ είναι ο πρώτος μη λευκός πρωθυπουργός στην Αγγλία, αλλά και ο πλουσιότερος από προσωπική περιουσία στην Ντάουνινγκ Στριτ. Θα είναι επίσης ο νεότερος πρωθυπουργός στην πρόσφατη ιστορία της Βρετανίας, νεότερος από τον Τόνι Μπλερ, νεότερος από τον Ντέιβιντ Κάμερον.
Το θέμα είναι ότι ο Σούνακ κληρονομεί μια από τις πιο δύσκολες καταστάσεις στις οποίες έχει βρεθεί ποτέ το Ηνωμένο Βασίλειο: Τις ολέθριες συνέπειες του Brexit, έναν πληθωρισμό στα ύψη, ενεργειακή κρίση, στασιμότητα στην ανάπτυξης και τη στερλίνα σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου.
Πώς ένας άνθρωπος από το City και του «Νταβός», θα χαράξει την οικονομική πολιτική της Γηραιάς Αλβιώνος για να αντιμετωπίσει αυτήν την έκτακτη ανάγκη; Θα μπορέσει επίσης να ικανοποιήσει, να συναρπάσει τους Βρετανούς ψηφοφόρους για να κερδίσουν οι Τόρις τις επόμενες εκλογές; Θα τηρήσει, για παράδειγμα, την υπόσχεση της προκατόχου του, Τρας, ότι θα διατηρήσει ένα ανώτατο όριο στις ενεργειακές δαπάνες των επιχειρήσεων και των πολιτών;
Αυτή τη στιγμή δεν είναι εύκολο να προσδιορίσει κανείς ποιες θα είναι οι πολιτικές του Σούνακ. Σίγουρα θα είναι προσεκτικός με τις δημόσιες δαπάνες και το δημόσιο χρέος πολύ περισσότερο από τους προκατόχους του. Γιατί θα θέλει να αποφύγει τη διπλή μέγγενη του χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού, που απειλεί το Ηνωμένο Βασίλειο και τρομάζει τις αγορές.
Γιατί, στην πραγματικότητα, σήμερα η Βρετανία βρίσκεται στο στόχαστρο των χρηματοπιστωτικών αγορών. «Η βρετανική οικονομία είναι τώρα σαν την Ιταλία και την Ελλάδα όσον αφορά τον επενδυτικό κίνδυνο και οι πολιτικοί δεν ήταν ειλικρινείς για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το έθνος», έγραψε η συντηρητική Daily Mail.Τι διαφορετικό μπορεί να προσφέρει ο Σούνακ; Ηταν παλιότερα υπέρ του Brexit, αλλά όταν δοκιμάζονται αριθμοί και γεγονότα, οι πολιτικοί είναι επιρρεπείς σε δεύτερες σκέψεις. Με δεδομένο ότι οι βρετανικές εξαγωγές, που κάποτε πήγαιναν σε χώρες της ΕΕ, αγωνίζονται να βρουν νέες διεξόδους, ποιες οικονομικές λύσεις θα προτείνει για να ενισχυθεί το εμπορικό ισοζύγιο και η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου;
Αυτή τη στιγμή, οι Εργατικοί προηγούνται επίσης κατά 30 μονάδες των Συντηρητικών, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Θα έχει ο νέος ηγέτης των Τοπρις τη δύναμη της δημοτικότητας και θα καταφέρει να ανακτήσει το προβάδισμα ; Ως τεχνοκράτης που προέρχεται από τον κόσμο των αγορών και του City, θα ηρεμήσει σίγουρα τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Τους ψηφοφόρους όμως; Αυτό είναι το μεγάλο άγνωστο. Οι Εργατικοί άλλωστε ξεκινούν ήδη σκληρή αντιπολίτευση στα κοινωνικά ζητήματα. Το Εργατικό Κόμμα περιμένει δεκαετίες να επιστρέψει στην εξουσία και η κόντρα θα είναι σκληρή. Ο,τι κι αν κάνει ο Σούνακ…
Οι Τόρις, ωστόσο, είναι ο τρίτος ηγέτης σε 48 ημέρες. Θα μπορέσει η Σουνάκ να αποφύγει τα λάθη που έκαναν πριν από αυτήν η Τρας και ο Τζόνσον;
Θεωρήθηκε ως ένας άνθρωπος της τάξης, που ήθελε να κρατήσει το κόμμα σε ευθυγράμμιση με έναν συντηρητισμό, προσεκτικό στους δημόσιους λογαριασμούς. Με τον Τζόνσον αυτή η προσοχή ήταν σχετική.
Ο Σουνάκ έχει δείξει μια πολύ ρεαλιστική προσέγγιση, δεν είπε ποτέ το πλήθος των ψεμάτων που ανέφερε ο Τζόνσον ή τα όνειρα της Τρας. Πάντα έλεγε ότι οι φόροι δεν μπορούν να μειωθούν, ειδικά αυτοί των πλουσιότερων τάξεων, και ήταν προσεκτικός στις κοινωνικές τάξεις που θα υποφέρουν περισσότερο από αυτή την κρίση, η οποία στη Μεγάλη Βρετανία θα είναι πολλαπλή.
Πρώτα απ 'όλα,δηλαδή ένας πεπεισμένος παγκοσμιοποιητής - σε σύγκριση με την Τρας;
Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν προς την κατεύθυνση ενός Σούνακ που δεν εκνευρίζει τις αγορές: η λίρα, για παράδειγμα, γνώρισε ριμπάουντ. Θα πρέπει μετά να δούμε τι θα κάνει, ποιον θα επιλέξει για καγκελάριο του Οικονομικού. Πιστεύω ότι θα επιβεβαιώσει τον Τζέρεμι Χαντ, διασφαλίζοντας τη συνέχεια αυτής της πιο «καθιερωμένης» παράδοσης των Τόρις, σίγουρα όχι κοντά στον Μπόρις Τζόνσον και που χαρακτηρίζεται από έναν κάπως πατερναλιστικό συντηρητισμό. Αλλά ένα μεγάλο αλλά αιωρείται πάνω από όλα.
Οι οποίες;
Ο Σούνακ είναι ηγέτης και πρωθυπουργός των συντηρητικών βουλευτών. Τι λίγο όμως πείθει το εκλογικό σας σώμα;
Παραμένω στην ιδέα ότι το να έχεις ως πρωθυπουργό μια μη Βρετανική καταγωγή είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους επιλέχθηκε η Λιζ Τρας και ίσως η Πένι Μόρντοντ, η αμφισβητίας που αντ' αυτού αποσύρθηκε - ή οι βουλευτές την έπεισαν να μην επιμείνει πολύ; Ο Mordaunt ενσαρκώνει περισσότερη βρετανικότητα, αυτό το αίσθημα ότι ανήκεις στον βρετανικό κόσμο στον γύρο που εξακολουθεί να κρατά πολλούς ψηφοφόρους.
Οι Εργατικοί έχουν ήδη περάσει στην επίθεση. Σε σημείωμα έγραψαν: οι συντηρητικοί «Στέψαν τον Ρίσι Σούνακ πρωθυπουργό χωρίς να έχουν πει λέξη για το πώς σκοπεύει να ηγηθεί της χώρας και χωρίς κανείς να έχει την ευκαιρία να ψηφίσει. Ο Σούνακ δεν έχει εντολή και δεν έχει ιδέα τι χρειάζονται οι εργάτες».
Η σύζυγος του Σούνακ, Αξάτα Μούρτι, έχει προσωπική περιουσία 500 εκατομμυρίων λιρών. Τον Απρίλιο του 2022, οι ειδήσεις, που κυκλοφόρησαν εκ νέου από την The Independent, έφεραν στο φως το γεγονός ότι η Μούρτι, αν και εκατομμυριούχος, είχε ειδικό φορολογικό καθεστώς, αυτό της «μη κατοικίας», που της επέτρεπε να μην πληρώνει φόρους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Θα μπορούσε να είναι το αδύνατο σημείο της Σούνακ;
Ήταν. Αλλά το σκάνδαλο με τα φορολογικά πλεονεκτήματα που απολαμβάνει ως πολίτης «μη κατοικημένη» είναι λίγο υποκριτικό: δεν έχει παραβιάσει κανένα νόμο, αυτός ο νόμος υπάρχει. Ποιο είναι το νόημα αυτού του σκανδάλου;
Ο Σούνακ είναι πρώιμος υπέρμαχος του Brexit. Πώς θα είναι οι σχέσεις με την ΕΕ;
