Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

Ντελίριο προκλητικότητας στον τουρκικό Τύπο: «Διπλωματική νίκη! Πανικός σε Ευρώπη και Ελλάδα», γράφει η Sabah. «Δεν ξέρουν τι να κάνουν, μπερδεύτηκαν, μετά τη συμφωνία με τη Λιβύη», ισχυρίζεται η τουρκική εφημερίδα. «Πανικός στην Αθήνα μετά τη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης», αναφέρει η Millyet. «Ο εφιάλτης της Ελλάδας έγινε πραγματικότητα», είναι ο τίτλος της Yeni Safak.

Τα πρωτοσέλιδα των φιλοκυβερνητικών τουρκικών εφημερίδων απηχούν άλλωστε το κλίμα που επικρατεί στη γείτονα: Ο Ερντογάν κλείνει 20 χρόνια στην εξουσία τον επόμενο μήνα και έχει πλέον καταστήσει σαφές ότι δεν θα κάνει ούτε βήμα πίσω στη νεοοθωμανική εξωτερική του πολιτική. Όπως γράφει μάλιστα ο γνωστός Τούρκος σχολιαστής Γκιουνέρι Τσιβάογλου στη Millyet, οι «δύο κοντινότερες απειλές» για την Τουρκία είναι «η Ελλάδα, η οποία εξοπλίζεται συνεχώς από τη Δύση, και οι Κούρδοι της Συρίας στα νοτιοανατολικά σύνορα». Ο λόγος; Σύμφωνα με τον Τούρκο δημοσιογράφο είναι ότι «και οι δύο τελούν υπό την αιγίδα των ΗΠΑ… Ελλάδα και Κούρδοι της Συρίας εξοπλίζονται από την Ουάσιγκτον»!

Εδώ ακριβώς βρίσκεται και το «πρόβλημα»: Το στρατηγικό σχέδιο του Ερντογάν δεν βλέπει προς Δυσμάς, αλλά προς Ανατολάς. Οι συμμαχίες που οικοδομεί πλέον έχουν στόχο την επέκταση της Τουρκίας προς την Ανατολή, γεγονός που σημαίνει ότι δεν θα διστάσει να ανατινάξει -αν χρειαστεί- τις σχέσεις του με τη Δύση.

Σε μια νέα «οικογένεια»

Όπως γράφει εύστοχα η γερμανική Die Zeit «ο Ερντογάν ανήκει πλέον σε μια νέα οικογένεια». Το έδειξε με τη συμμετοχή του στα μέσα Σεπτεμβρίου στη σύνοδο της Σαμαρκάνδης, στο Ουζμπεκιστάν, όπου εμφανίστηκε να «χαριεντίζεται» με τους προέδρους της Ρωσίας, της Λευκορωσίας, του Ιράν, του Αζερμπαϊτζάν και του Τατζικιστάν.

Τι κι αν την Πέμπτη θα βρεθεί στις Βρυξέλλες για τη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας και θα καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τους Ευρωπαίους ηγέτες.

Αλλά δεν πρόκειται πλέον να υπακούσει στις πιέσεις της Ευρώπης για να αλλάξει πολιτική.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο Ερντογάν αποφάσισε να μην παραστεί στην κηδεία της βασίλισσας Ελισάβετ. Γνωρίζει ότι έχει χάσει πολύ έδαφος στον δυτικό κόσμο όσον αφορά την αξιοπιστία του. Αλλά δεν φαίνεται να τον ενδιαφέρει…

Ο Ερντογάν έχει εξηγήσει πρόσφατα άλλωστε τη στροφή του ως εξής: «Ο Σαρκοζί και η Μέρκελ ήταν δύο αρχηγοί κρατών που σαμποτάρισαν την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., αφήνοντάς την έξω από την πόρτα».

Το «μεθύσι» της εξουσίας κρατάει 20 χρόνια

Ο Ερντογάν έχει μεθύσει άλλωστε από την παραμονή του στην εξουσία επί 20 ολόκληρα χρόνια. Ποτέ άλλοτε κόμμα ή αρχηγός κράτους δεν κυβέρνησε συνεχόμενα την Τουρκία για τόσο καιρό. Αυτή η μακρά «βασιλεία» δεν οφείλεται βέβαια στην ευημερία του πληθυσμού με πληθωρισμό σχεδόν 90% ή στη διεύρυνση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Σύμφωνα με την κατάταξη του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ για θέματα δημοκρατίας, η Τουρκία βρίσκεται στην 147η θέση σε 179 χώρες. Στη λίστα της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συνδικάτων, η Τουρκία είναι επίσης μέσα στις 10 χειρότερες χώρες για τους εργαζόμενους στον κόσμο. Μια μητέρα στην Κωνσταντινούπολη, μιλώντας στην εφημερίδα Evrensel, έδωσε ανάγλυφα την εικόνα της καθημερινότητας: «Υπάρχει ένα αρτοποιείο που προσφέρει δωρεάν τα μπαγιάτικα κουλούρια. Κάνουμε ουρές για να τα πάρουμε. Ακόμη κι αν είναι σκληρά, τα βρέχουμε ώστε να τα παίρνουν τα παιδιά στο σχολείο, για το καθημερινό τους κολατσιό».

Όσο χειρότερα πάνε όμως τα πράγματα στο εσωτερικό της Τουρκίας, τόσο θα αυξάνονται ο αυταρχισμός και οι προκλήσεις του Ερντογάν.

Η λαϊκή υποστήριξη προς τον Τούρκο πρόεδρο και το κόμμα του καταρρέει. Αν και η αντιπολίτευση δεν έχει ακόμη προτείνει προεδρικό υποψήφιο για τις εκλογές του προσεχούς Ιουνίου, η τελευταία δημοσκόπηση δείχνει ήττα για τον Τούρκο πρόεδρο. Στο ερώτημα «Θα ψηφίζατε τον Ερντογάν ή τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης;», το 55,6% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι θα ψήφιζαν τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης. Όποιος ή όποια και αν είναι. Μόνο το 33,3% θα ψήφιζε τον Ερντογάν. Φυσικά, ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα διστάσει να κάνει τα πάντα για να ανατρέψει αυτήν την εικόνα. Γι’ αυτό, προσδεθείτε… 

Η δημοκρατία στο απόσπασμα

Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι η δική του Τουρκία, η Τουρκία που αμφισβητεί με κάθε τρόπο το διεθνές δίκαιο και τα νόμιμα δικαιώματα των γειτονικών χωρών, η Τουρκία που παραβιάζει ωμά τα ανθρώπινα δικαιώματα, φυλακίζει τους πολιτικούς αντιπάλους και αρνείται να αποδεχτεί την ετυμηγορία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων, δεν μπορεί ποτέ να ενταχτεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Άρα, θα συνεχίσει να λειτουργεί ως «διεθνής ταραξίας», συνεργαζόμενος μόνο με χώρες αντίστοιχου φυράματος.

«Ακόμη και αν ο Ερντογάν διαδραματίζει επί του παρόντος χρήσιμο ρόλο ως μεσολαβητής στην ουκρανική σύγκρουση, η “στρατηγική οικειότητα” του καθεστώτος Ερντογάν με τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες παραμένει περιορισμένη» λέει στη Le Monde ο Μαρκ Πιερίνι, πρώην πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Τουρκία. Ο Ερντογάν αισθάνεται αναμφίβολα περισσότερο σαν στο σπίτι του παρέα με τον Πούτιν, τον Λουκασένκο, τον Ιμπραΐμ Ραΐσι και τον Αλίεφ. Βρίσκει εκεί ένα κλίμα, όπου ουδείς ασχολείται με τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου ή την ελευθερία του Τύπου. «Η εγγύτητα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν είναι μέρος του παιχνιδιού του Τούρκου προέδρου», λέει ο Πιερίνι.

Ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν γράφει στην ιστοσελίδα Yetkinreport ότι «εδώ και καιρό η Τουρκία δίνει την εντύπωση ενός πλοίου που έχει χάσει την πορεία του, προσπαθώντας να πλεύσει σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα… Με τους θεσμούς του δικαίου και της δημοκρατίας να έχουν αδειάσει, την οικονομική δυσπραγία να κυριαρχεί και τις προσδοκίες των νοικοκυριών για ευημερία να διαβρώνονται καθημερινά, υπάρχει μια άνευ προηγουμένου αλλαγή στις εξωτερικές σχέσεις. Σε μια εποχή που το παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας αναδιαμορφώνεται, η Τουρκία λειτουργεί σαν ταύρος σε υαλοπωλείο…