Την 11η χειρότερη θέση ανάμεσα σε 148 χώρες καταλαμβάνει η Ελλάδα σύμφωνα με την έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης 2008»* της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF που μετρά τις επιπτώσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής στα οικοσυστήματα και τους φυσικούς πόρους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει -μεταξύ άλλων- η έκθεση, οι Έλληνες χρειάζονται σχεδόν τρεις πλανήτες για να διατηρήσουν τον σημερινό τρόπο ζωής τους, καθώς το εθνικό μας οικολογικό αποτύπωμα είναι υπερδιπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου.
Συγκεκριμένα, ο μέσος Έλληνας πολίτης χρειάζεται 59 στρέμματα βιολογικά παραγωγικής έκτασης (γη και νερό για να καλύψει τις ανάγκες του. Ταυτόχρονα, το εθνικό μας οικολογικό αποτύπωμα είναι υπερδιπλάσιο από τον ήδη ανησυχητικό παγκόσμιο μέσο όρο (27 στρέμματα ανά κάτοικο) και σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερο από τις δυνατότητες του πλανήτη (21 στρέμματα ανά κάτοικο). To γεγονός αυτό -σημειώνει η έκθεση- οφείλεται κατά κύριο λόγο στο μεγάλο «ενεργειακό μας αποτύπωμα», δηλαδή στις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες μας σε ενέργεια (ετήσια αύξηση 2,4% (1990-2004) – πολύ υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο).
Ιδιαίτερα δυσμενής είναι η θέση της χώρας μας και όσον αφορά την κατανάλωση νερού. Με μέση ετήσια κατανάλωση 2.389 κυβικών μέτρων ανά κάτοικο, έχουμε το δεύτερο μεγαλύτερο «υδατικό αποτύπωμα» μετά τις ΗΠΑ και διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου (1.243 κυβικά μέτρα / έτος / κάτοικο). To μεγάλο υδατικό μας αποτύπωμα αποδίδεται στην αυξημένη χρήση νερού για τη γεωργία (87%), στις απώλειες που παρουσιάζει το απαρχαιωμένο αρδευτικό και υδρευτικό δίκτυο της χώρας, αλλά και στη συνολική κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων.
«Ο τρόπος ζωής μας στην Ελλάδα έχει ξεπεράσει κατά πολύ το οικολογικό μας όριο. Αυτό οφείλεται κυρίως στη στρεβλή νοοτροπία μας που αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον ως ανεξάντλητη πηγή πόρων», δηλώνει ο διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας. «Ταυτόχρονα -προσθέτει- η υπερκατανάλωση ενέργειας σε συνδυασμό με την εμμονή της Πολιτείας σε «βρώμικες» πηγές, όπως ο λιγνίτης, ενισχύουν διαρκώς τη δυσμενή θέση της χώρας μας».
Διπλασιάστηκε το οικολογικό αποτύπωμα της ανρθωπότητας
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η έκθεση του WWF καταδεικνύει ότι το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας έχει διπλασιαστεί από το 1961, ξεπερνώντας την ικανότητα αναγέννησης του πλανήτη κατά περίπου 30%.
Μάλιστα, όπως αναφέρει η WWF, τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της γης ζουν σε χώρες που είναι «οικολογικοί οφειλέτες», δηλαδή η εθνική τους κατανάλωση ξεπερνά τη βιολογική φέρουσα ικανότητα της χώρας. Τις χειρότερες επιδόσεις καταγράφουν οι ΗΠΑ και η Κίνα, καθώς καταναλώνουν η κάθε μία σχεδόν το 21% της βιολογικής ικανότητας της γης. Η αύξηση αυτή του παγκόσμιου αποτυπώματος οφείλεται κυρίως στις εκπομπές αερίων από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Ταυτόχρονα, ο δείκτης που μετρά την παγκόσμια βιοποικιλότητα έχει μειωθεί σχεδόν κατά 30% το διάστημα 1970-2005, με τους πληθυσμούς των χερσαίων ειδών να παρουσιάζουν μείωση της τάξης του 33%, των ειδών γλυκού νερού 35%, των πουλιών 20% και των θηλαστικών 19%. Οι τραγικές απώλειες στην παγκόσμια βιοποικιλότητα οφείλονται κατά κύριο λόγο στην αποψίλωση και την αλλαγή χρήσης γης στους τροπικούς, στην επίδραση των φραγμάτων και των εκτροπών ποταμών, στη μόλυνση και την υπεραλίευση των θαλασσών και φυσικά στην κλιματική αλλαγή.
«Ήρθε η ώρα να κάνουμε κάποιες κρίσιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Αλλαγές που θα βελτιώσουν τo βιοτικό μας επίπεδο, ενώ παράλληλα θα μειώσουν την επίδρασή μας στο φυσικό περιβάλλον. Αλλιώς το οικολογικό χρέος μας προς τον πλανήτη θα αποδειχτεί καταστροφικό πολύ γρηγορότερα από ότι νομίζουμε, κυρίως για τα παιδιά μας», καταλήγει ο κ. Καραβέλλας.
*Η έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης» δημοσιεύεται κάθε δύο χρόνια συγκεντρώνοντας στοιχεία από σχεδόν 150 χώρες του πλανήτη. Η έκθεση του 2008 συνδυάζει τρεις δείκτες «υγείας» της Γης.
Ο πρώτος δείκτης, ο δείκτης Ζωντανού Πλανήτη (Living Planet Index of Global Biodiversity), εκτιμά την κατάσταση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, βασισμένος σε τάσεις για περισσότερους από 5000 πληθυσμούς 1686 σπονδυλωτών ειδών σε ολόκληρο τον κόσμο (θηλαστικά, πουλιά, ερπετά, αμφίβια, ψάρια).
Ο δεύτερος δείκτης, το Οικολογικό Αποτύπωμα (Ecological Footprint), μετρά τις απαιτήσεις της ανθρωπότητας στη βιόσφαιρα, δηλαδή την έκταση παραγωγικής γης, πόσιμου νερού και θάλασσας που είναι απαραίτητη για την κάλυψη των καθημερινών ανθρώπινων αναγκών σε ενέργεια και νερό, συνυπολογίζοντας τις εκπομπές ρύπων ανά άτομο και την έκταση που χρειάζεται για την απόθεση των απορριμμάτων του. Το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας τριπλασιάστηκε μεταξύ των ετών 1961 και 2003.
Ο τρίτος δείκτης, το Υδατικό Αποτύπωμα (Water Footprint), αναφέρεται στο συνολικό όγκο νερού που χρησιμοποιείται παγκοσμίως για να παράγει τα αγαθά και τις υπηρεσίες που καταναλώνει η ανθρωπότητα. Ο μέσος κάτοικος αυτού του πλανήτη καταναλώνει ετησίως 1.243 κυβικά μέτρα νερού, ποσότητα που ισοδυναμεί με το νερό μιας πισίνας ολυμπιακών διαστάσεων.
