Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ο πόλεμος στην Ευρώπη καλά κρατεί. Η πανδημία δεν έχει τελειώσει, η κλιματική κρίση συνεχίζει να απειλεί. Ο κόσμος του διεθνούς εμπορίου έχει επίσης ακινητοποιηθεί, κάτι που αισθάνεται ήδη η ευρωπαϊκή οικονομία. Οι επιπτώσεις των «σπασμένων»αλυσίδων εφοδιασμού γίνονται αισθητές. Οι υψηλές τιμές ενέργειας και τροφίμων είναι ένα δυσβάστακτο βάρος.
Οι διάφορες κρίσεις συσσωρεύονται η μια πάνω στην άλλη, με άβολο τρόπο και αβέβαιες συνέπειες.
Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι περιμένουμε νέες αναταράξεις και λαχταρούμε ακόμη περισσότερο την επιστροφή στην προηγούμενη κανονικότητα.
Όλο και περισσότερο κατανοούμε όμως ότι δεν πρόκειται να υπάρξει επιστροφή σε αυτό που θεωρούσαμε ως τωρα, «κανονικότητα». Τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Αλλά , κατ’ αρχήν σε τι είδους κανονικότητα θέλουμε να επιστρέψουμε; Μήπως ζούσαμε σε έναν ασφαλή και όμορφο κόσμο, «αγγελικά πλασμένο»,όταν ξέσπασε η πανδημία και μετά ο πόλεμος; Δεν ήταν όλα καλά πριν τον covid και τον πόλεμο.Απλά πείθαμε τους εαυτούς μας ότι ζούσαμε σε μια εποχή που όλα τα προβλήματα λύνονται. Και ότι μπορούμε να λύσουμε και τα καινούρια προβλήματα που θα προκύψουν. Με την τεχνολογία και τα χρήματα. Μέσα από την ελεύθερη αγορά!
Αυτό ήταν το δόγμα της παγκοσμιοποίησης των τελευταίων δεκαετιών. Εφαρμόστηκε το σύνθημα: όσο φθηνότερο, τόσο το καλύτερο. Ωστόσο, με αυτήν την υπερ-παγκοσμιοποίηση προσανατολισμένη στην τιμή και την ανάπτυξη, η ασφάλεια του εφοδιασμού και η διαχρονική εμπορική αρχή της διαφοροποίησης και της πρόληψης των κινδύνων ,είχε ξεχαστεί. Το δόγμα αυτής της παγκοσμιοποίησης αποδεικνύεται σαθρό ,τώρα που η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία έφεραν νέα προβλήματα στο επίκεντρο. Είμαστε ευάλωτοι και εξαρτημένοι. Η αρχή της μείωσης του κόστους έχει προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη ζημιά σε άλλες περιοχές του κόσμου. Η αποψίλωση των δασών , η εκμετάλλευση σπάνιων πρώτων υλών, οι ανείπωτες συνθήκες εργασίας, οι οικονομικές κρίσεις και η κοινωνική ανισότητα ,είναι κόστος που πληρώνουμε στο όνομα της ανάπτυξης.
Η Ιζαμπέλ Μπενσιντούν, οικονομολόγος στο γαλλικό Cepii (Κέντρο Μελετών και Διεθνών Πληροφοριών), λέει ότι η πανδημία και στη συνέχεια ο πόλεμος στην Ουκρανία, αποκάλυψαν τους κινδύνους των εμπορικών μας εξαρτήσεων στον υπόλοιπο κόσμο. «Αυτό δεν σημαίνει το τέλος της παγκοσμιοποίησης, γιατί οι οικονομίες είναι πλέον τόσο ενοποιημένες που είναι δύσκολο να ανατραπεί αυτή η οργάνωση ,από τη μια μέρα στην άλλη. Από την άλλη πλευρά, η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί πλέον να καθοδηγείται αποκλειστικά από οικονομικά κριτήρια, δηλαδή από τη μείωση του κόστους. Θα γίνει λοιπόν πιο πολιτική».
Στη δεκαετία του 80, η «σιδηρά κυρία» Μάργκαρετ Θάτσερ ισχυριζόταν πως « δεν υπάρχει εναλλακτική!» Με την περίφημη ΤΙΝΑ (there is no alternative),η Θάτσερ δεν φανταζόταν άλλο μονοπάτι πέραν της ολοένα μεγαλύτερης απελευθέρωσης των αγορών. Σαράντα χρόνια μετά,το δόγμα αυτό έχει καταρρεύσει με πάταγο. Στην καλύτερη περίπτωση, ακόμη και οι εναπομείναντες οπαδοί της Μάγκι , ζητούν έλεγχο της παγκοσμιοποίησης.
Πρέπει να κάνουμε την παγκοσμιοποίηση καλύτερη, δικαιότερη και πιο βιώσιμη.Με δραστική μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Γιατί αλλιώς η νέα κρίση που θα έλθει ,θα κάνει τις προηγούμενες να θυμίζουν… καταιγίδα σε ένα ποτήρι νερό!
