Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Το 1922 συνέβη η µεγαλύτερη καταστροφή που υπέστη ο ελληνισµός. Για πρώτη φορά, µετά από 3.000 χρόνια, έπαυσε να αναπτύσσεται ο ελληνικός πολιτισµός στη µία από τις δύο ακτές που τον γέννησαν.
Μέσα από 50 ερωτήσεις και απαντήσεις εξετάζονται µε νηφαλιότητα: µια µεγάλη εθνική και διεθνής σύγκρουση, το ξέσπασµα του Εθνικού Διχασµού, οι στόχοι και τα µεγάλα διλήμματα των πρωταγωνιστών, τα ελλείμματα και τα λάθη µας, µύθοι, παρανοήσεις και υπεραπλουστεύσεις, η στάση των µεγάλων δυνάµεων -που επιδίωξαν, φυσικά, την ικανοποίηση δικών τους και όχι των δικών µας εθνικών συμφερόντων, οι αξιώσεις της τουρκικής πλευράς και οι µέθοδοι που επέλεξε για να τις πετύχει από το 1914 έως το 1922 και, τέλος, οι επιπτώσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Τα συμπεράσματα, ιδίως αυτά που δε µας είναι αρεστά, καταγράφονται ως η ελάχιστη τιµή που αρµόζει στη µνήµη των όσων χάθηκαν τότε, των δικών µας χαµένων ανθρώπων.
Σημειώνουν, μεταξύ άλλων, οι συγγραφείς στην Εισαγωγή: «[…] το βιβλίο αυτό αποτελεί και μια έμμεση έκκληση για την αποφυγή διχασμών όπως εκείνου που εν πολλοίς είναι υπεύθυνος για την Καταστροφή. Μακριά από εμάς ο διδακτισμός. Η επισήμανση όμως αυτής της διχαστικής διαστάσεως και των συνεπειών της αποτελεί οργανικό στοιχείο και απαραίτητη διεργασία για να καταλάβουμε και να αποτιμήσουμε την Καταστροφή. Ο Εθνικός Διχασμός μετά το 1915 προκάλεσε τεράστια δεινά στη χώρα. Έφερε στο προσκήνιο την άθλια κατηγορία της προδοσίας εναντίον του πολιτικού αντιπάλου που, τελικά, βάθαινε όλο και περισσότερο τα ρήγματα και οδηγούσε σε ακόμη μεγαλύτερο διχασμό. Τέτοια κατηγορία δεν εκτοξευόταν εύκολα πριν το 1915. Μετά την έναρξη του Εθνικού Διχασμού κυριολεκτικά στιγμάτισε την πολιτική ιστορία του κράτους μέχρι και πολύ πρόσφατα και αποτέλεσε έναν παράγοντα που συντήρησε την πολιτική υπανάπτυξη του έθνους. Το βιβλίο αυτό δεν καταγγέλλει· αντίθετα, επιχειρεί να αναδείξει τις θέσεις των δύο πλευρών του Διχασμού με σεβασμό για τους ανθρώπους που ενεπλάκησαν σε αυτόν, τότε· αλλά και να καταδείξει τις υπερβολές που εκατέρωθεν έγιναν στο όνομά του (και που, ορισμένες, παρέμειναν ως βάρη στη δημόσια συζήτηση έως και σήμερα).
Παράλληλα, το βιβλίο επισημαίνει και καταγράφει τις τεράστιες επιπτώσεις του Διχασμού. Και έτσι –θέλουμε να ελπίζουμε ότι– σε κάποιο τουλάχιστον μέτρο θα συμβάλει στην απελευθέρωση της κοινωνίας μας από τις παγίδες του. Εκατό χρόνια μετά, μπορούμε ως κοινωνία του ανεπτυγμένου κόσμου να δούμε κατάματα το παρελθόν μας. Σε τελική ανάλυση, αυτό –το να δούμε θαρραλέα την Καταστροφή– είναι και ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε τους ανθρώπους μας που πέρασαν μέσα από τις συμπληγάδες της εκείνη την εποχή».
