Το Θέατρο του Νέου Κόσμου παρουσιάζει στην Κεντρική Σκηνή του την παράσταση «Τσέρνομπιλ - Ένα χρονικό του μέλλοντος», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της βραβευμένης με Νόµπελ Λογοτεχνίας, το 2015, Σβετλάνας Αλεξίεβιτς, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου· ο οποίος γιορτάζει, φέτος, τα 30 χρόνια του στη σκηνοθεσία.
Για την παράσταση, είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε με την αγαπημένη ηθοποιό Πηνελόπη Τσιλίκα.
Μιλήστε μας για τα συναισθήματα που αναδύονται, μέσα από τις αφηγήσεις όλων αυτών των ανθρώπων του Τσέρνομπιλ.
«Σε μία μαρτυρία που συγκαταλέγεται στο βιβλίο της Αλεξίεβιτς, μια γυναίκα λέει: “Δεν έχω διαβάσει κανένα βιβλίο μέχρι σήμερα που να με έχει βοηθήσει να καταλάβω. Ξαφνικά τα βιβλία δε χρησιμεύουν σε τίποτα! Εφόσον οι επιστήμονες δε γνωρίζουν τίποτα και οι συγγραφείς στέκουν αμήχανοι, τότε φαντάζομαι πως μόνο εμείς μπορούμε να τους βοηθήσουμε με τη ζωή και το θάνατό μας”. Και, πράγματι, αυτοί οι άνθρωποι που άνοιξαν την πόρτα τους στην Αλεξίεβιτς και σε όλους εμάς, ταυτόχρονα άνοιξαν την πόρτα σε μια πραγματικότητα, στις ζωές τους, στις ζωές ανθρώπων που δεν έμειναν στην Ιστορία αλλά, κατά κάποιον τρόπο, είναι οι ίδιοι η Ιστορία. Από αυτό αναδύονται αισθήματα πολλά και σίγουρα μια απορία, αλλά νομίζω ότι το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι η αίσθηση ότι δεν είμαστε μόνοι, ότι υπάρχει κάτι που μας συνδέει με αυτούς που έζησαν πριν από εμάς, και με τους κατοπινούς μας».
Με τι έρχεται αντιμέτωπος ο θεατής, όταν γίνεται κοινωνός αυτών των αφηγήσεων;
«Μέσα από αυτές τις ιστορίες, ο θεατής θα περιηγηθεί στα γεγονότα του Τσέρνομπιλ, στην καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων και στις μεγάλες και μικρές τους πράξεις, και είμαι σίγουρη ότι θα αναγνωρίσει στοιχεία από τον εαυτό του ή κάποιον φίλο, ή κάποιον που διατυπώνει σήμερα δημόσιο λόγο, από την κατάσταση που ζούμε, από τις αποφάσεις του κράτους αλλά και τη στάση της κοινωνίας απέναντι σε μια κρίση. Οι αναλογίες είναι απολαυστικές». Κάποιες σκέψεις από την επαφή σας με το έργο;
«Από την πρώτη φορά που διάβασα αυτές τις ιστορίες μού εντυπώθηκε η απλότητα με την οποία περιγράφεται το κακό, όπως και το καλό. Δίπλα στην Κοινοτοπία του Κακού των στρατοπέδων συγκέντρωσης, υπάρχει και μια Κοινοτοπία του Καλού, κι αυτή νομίζω ότι την απαρτίζουν οι άνθρωποι του Τσέρνομπιλ».
Μια περιγραφή της συμμετοχής σας;
«Είναι η πρώτη φορά που δεν έχω μπροστά μου έναν ρόλο, αλλά τρεις γυναίκες που υπήρξαν πραγματικά και τις μαρτυρίες τους. Μία γυναίκα που δραπέτευσε από έναν πόλεμο και επέλεξε να μετακομίσει στη Λευκορωσία, λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Τσέρνομπιλ, παρά την ύπαρξη της ραδιενέργειας. Μία μητέρα που αγωνίζεται μέσα σε ένα καφκικό κράτος, διεκδικώντας μια ελάχιστη αναγνώριση. Και, τέλος, μία γυναίκα, της οποίας ο άντρας πήγε στο Τσέρνομπιλ και, όταν επέστρεψε, ο χρόνος τους μαζί ήταν πλέον μετρημένος. Από το όνομα της πρώτης καταγράφηκε μόνο το αρχικό γράμμα του επιθέτου της: Κ. Η δεύτερη είναι η Λαρίσσα Ζ. και το όνομα της τελευταίας αναφέρεται ολόκληρο: Βαλεντίνα Τιμοφέγεβνα Πανάσεβιτς». Ένα σχόλιο για τη σκηνοθετική προσέγγιση του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου;
«Ο Βαγγέλης πρεσβεύει κάτι που το πιστεύω πολύ· στις αρχές των προβών μας είχε πει: “κάθε φορά που διαλέγω να ανεβάσω ένα κείμενο προσπαθώ να καταλάβω γιατί μου αρέσει, γιατί το πιστεύω, τι με κάνει να θέλω να το κάνω παράταση”. Και πράγματι, έδωσε πλήρη προτεραιότητα στις ιστορίες αυτών των ανθρώπων, τους έδωσε χώρο να ανασάνουν, να αναδυθούν ολόκληρες. Κι ενώ καταπιανόμαστε με ένα δύσκολο θέμα, ο Βαγγέλης ενδιαφερόταν να τις δουλέψει με τρόπο που να ξεπηδήσει μέσα από τις μαρτυρίες αυτές το χιούμορ, η τρυφερότητα, η πίστη και η επιθυμία για ζωή που ποτέ δε σταματάει».
Πείτε μας κάποια λόγια, έναν διάλογο από το έργο ή περιγράψτε μας μια σκηνή. Ό,τι σας έρθει πρώτο στον νου.
«Η Μαρία Κατσιαδάκη ερμηνεύει στην παράσταση έναν απολαυστικό μονόλογο-μαρτυρία μιας αρνήτριας του Τσέρνομπιλ -ναι, υπήρξαν και αρνητές της έκρηξης του Τσέρνομπιλ: “Παραμύθια… Παραμύθια για μικρά παιδιά. Από την άλλη, τώρα που το σκέφτομαι, κάθε σπίτι είχε και το νεκρό του. Τι άλλο μπορώ να πω; Πρέπει να επιζήσουμε”». Σκέψεις, συναισθήματα, προβληματισμοί για την κατάσταση που βιώνουμε με την COVID-19 -που έχει χαρακτηριστεί «ένα πραγματικό Τσέρνομπιλ του 21ου αιώνα»;
«“Κι ωστόσο δεν μπορείς να ζεις συνεχώς μέσα στο φόβο”, λέει ένας εκκαθαριστής που διηγήθηκε την ιστορία του στην Αλεξίεβιτς, και που στην παράσταση τον ερμηνεύει ο Στέλιος Μάινας. Το μόνο που έχω να πω, πλέον, ότι πρέπει να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο, ώστε να εκλείψει ο φόβος. Ο φόβος είναι συναίσθημα χρήσιμο, αλλά είναι και υπερβολικά σφοδρό για να έχει μια τόσο διαρκή παρουσία στις ζωές μας χωρίς να καταβάλει πολλούς. Δεν είναι όλοι εξίσου “δυνατοί”, κι έχουν περάσει δύο χρόνια από το 2019».
Κάτι που σας έχει λείψει πολύ, εξαιτίας της πανδημίας;
«Από την εμφάνιση αυτής της πανδημίας έχω δώσει διάφορες απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα. Είναι η πρώτη φορά που δε θέλω να νοσταλγήσω το προ-covid παρελθόν, αυτό πέρασε· θέλω να φανταστούμε ένα μέλλον και να πούμε ότι θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να το ζήσουμε». Από τα βάθη των αιώνων, ακούγεται το ρητό ουδέν κακόν αμιγές καλού»… Βλέπετε κάποιο καλό, σε όλη αυτή την κατάσταση που ζούμε; «Ναι, τη συνειδητοποίηση ότι ο τρόπος που επιλέγουμε να δρούμε έχει άμεση αντανάκλαση στον άλλο. Κι ότι μέσα σε αυτήν τη δύσκολη συνθήκη, ξεπηδάνε και διαμάντια».
Παίζουν οι ηθοποιοί: Στέλιος Μάινας, Μαρία Κατσιαδάκη, Πηνελόπη Τσιλίκα, Δαυίδ Μαλτέζε, Γιάννης Λεάκος. Συμμετέχει μέσω βίντεο η Αρετή Σεϊνταρίδου.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
