Ελίζα Καραγιώργη
[email protected]

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφκοβιτς θα ενημερώσει τους διπλωμάτες σήμερα για την κατάσταση των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο για το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας. Οι συζητήσεις λαμβάνουν χώρα σε ένα ολοένα και πιο σκοτεινό φόντο σχετικά με το καθεστώς των διαπραγματεύσεων, οι οποίες διεξάγονται από τότε που η Επιτροπή παρουσίασε τις αναθεωρημένες προτάσεις για το Πρωτόκολλο στις 13 Οκτωβρίου.

Οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες είναι όλο και περισσότερο πεπεισμένοι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα ενεργοποιήσει το Άρθρο 16 της συμφωνίας για το Brexit την επόμενη εβδομάδα - μια δραστική επιλογή που βασικά περιλαμβάνει την αναστολή των δεσμεύσεων του Ηνωμένου Βασιλείου για τελωνειακούς ελέγχους σε εμπορεύματα που ταξιδεύουν από τη Μεγάλη Βρετανία στη Βόρεια Ιρλανδία.

Το Άρθρο 16 είναι μια ρήτρα στο πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, ένα από τα βασικά στοιχεία της συμφωνίας αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ρήτρα η οποία εδραίωσε νομικά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ τον Ιανουάριο του 2020. Επιτρέπει σε κάθε πλευρά να λάβει μέτρα ή «διασφαλίσεις» κατά τη συνθήκη, εάν το Πρωτόκολλο οδηγεί σε «σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές ή περιβαλλοντικές δυσκολίες που ενδέχεται να επιμείνουν ή σε εκτροπή του εμπορίου».

Η Ιρλανδία δήλωσε την Κυριακή ότι η βρετανική κυβέρνηση φαίνεται έτοιμη να επικαλεστεί επείγουσες μονομερείς διατάξεις στη συμφωνία της για το Brexit που διέπουν τις εμπορικές ρυθμίσεις της Βόρειας Ιρλανδίας, μια κίνηση που θα πλήξει τους δεσμούς με το Δουβλίνο, την ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Βρετανία αποχώρησε από την ΕΕ πέρυσι, αλλά έκτοτε ανέβαλε την εφαρμογή ορισμένων από τους συνοριακούς ελέγχους μεταξύ της επαρχίας της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδίας-μέλους της ΕΕ που το μπλοκ των 27 εθνών λέει ότι το Λονδίνο υποχρεούται να κάνει βάσει της συμφωνίας διαζυγίου τους.

Το Λονδίνο λέει ότι οι έλεγχοι είναι δυσανάλογοι και πυροδοτούν εντάσεις στη Βόρεια Ιρλανδία, θέτοντας σε κίνδυνο μια ειρηνευτική συμφωνία του 1998.

Η συμφωνία του 1998 (Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής) έδωσε σε μεγάλο βαθμό ένα τέλος στις Ταραχές (Troubles) - τριών δεκαετιών σύγκρουσης μεταξύ Ιρλανδών Καθολικών εθνικιστών αγωνιστών και φιλοβρετανών προτεσταντών «πιστών» παραστρατιωτικών, στις οποίες σκοτώθηκαν 3.600 άνθρωποι.

Δύο στρατόπεδα

Τρεις διπλωμάτες είπαν στο Politico ότι ο Σέφκοβιτς θα γνωστοποιήσει τις χώρες της ΕΕ σχετικά με το πώς πιστεύουν ότι πρέπει να αντιδράσουν εάν ο Τζόνσον ενεργοποιήσει το Άρθρο 16. «Συμφωνούμε ότι το Λονδίνο έχει πάει πολύ μακριά», είπε ένας διπλωμάτης. «Αλλά δεν μιλάμε ακόμη για πακέτο κυρώσεων» στη σημερινή συνάντηση.

Υπάρχουν 2 στρατόπεδα: Κάποιοι θέλουν να περιμένουν τι θα κάνει ο κ. Τζόνσον, προτού αποφασίσει πώς πρέπει να ανταποδώσει η ΕΕ. Ορισμένοι αξιωματούχοι από αυτό το στρατόπεδο προειδοποιούν για «αυτοεκπληρούμενες προφητείες» σχετικά με έναν εμπορικό πόλεμο, δεδομένου ότι η Βρετανία δεν έχει ακόμη επικαλεστεί το Άρθρο 16. Η άλλη ομάδα, με επικεφαλής τη Γαλλία, θέλει να στείλει ένα σαφές μήνυμα για να προειδοποιήσει το Λονδίνο για το κόστος των ενεργειών του — και αυτή η θέση «κερδίζει έδαφος», είπε ένας διπλωμάτης από άλλη χώρα.

Οι εκκλήσεις για αντίποινα γίνονται όλο και πιο δυνατές: Ακόμη και η Γερμανία, η οποία ήταν από την πιο προσεκτική πλευρά, έχει υποστηρίξει ταυτόχρονα ότι εάν η ΕΕ απαντήσει, θα πρέπει να το κάνει σθεναρά επιβάλλοντας εκ νέου δασμούς σε όλους τους τομείς, αντί να προχωρήσει σε περισσότερους στενά, καλά συντονισμένα αντίποινα. Η σκέψη είναι ότι η άμεση δράση θα έχανε το νόημα να αποθαρρύνει τον Τζόνσον και θα ήταν πιο δύσκολο να υπάρχει σημείο σύγκλισης, καθώς αναπόφευκτα θα έπληττε μια χώρα της ΕΕ περισσότερο από μια άλλη.

Μια αναστολή στη Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας (ΣΣΣ), από την άλλη πλευρά, θα ήταν πιο δίκαιη και επομένως θα μπορούσε να είναι ευκολότερη η συμφωνία.

Ένα άλλο ερώτημα που συζητούν τώρα οι διπλωμάτες είναι πώς ακριβώς να προχωρήσουν σε αυτά τα ευρύτερα αντίποινα: «Πρέπει η Επιτροπή να τερματίσει πλήρως το TCA ή μόνο το εμπορικό μέρος, διατηρώντας άθικτα τα κεφάλαια για τους πολίτες, για παράδειγμα», ρώτησε ένας διπλωμάτης.

Εάν η ΕΕ προχωρούσε σε αναστολή «μόνο» των εμπορικών σημείων του συμφώνου για το Brexit, αυτό θα σήμαινε την επιβολή δασμών στο Ηνωμένο Βασίλειο σαν να ήταν μια τρίτη χώρα όπως η Κίνα ή οι ΗΠΑ.

Το θετικό σημείο

Πάντως ένας αξιωματούχος που βρίσκεται κοντά στις διαπραγματεύσεις για το πρωτόκολλο που διεξάγονται αυτή την εβδομάδα είπε ότι ένας τομέας στον οποίο σημειώνεται πρόοδος είναι τα φάρμακα. Η επιβολή περιορισμών στην πρόσβαση των κατοίκων της Βόρειας Ιρλανδίας σε φάρμακα που προέρχονται και ελέγχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ένα από τα κολλήματα στις διαπραγματεύσεις, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι υπάρχει συμβιβασμός.

Η Φον ντερ Λάιεν

Ενώ Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν στο Politico ότι το θέμα της Βόρειας Ιρλανδίας δεν θα τεθεί απαραίτητα κατά τη σημερινή συνάντηση μεταξύ της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Τζο Μπάιντεν, ο πρόεδρος των ΗΠΑ — ο οποίος έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τη Βρετανία να μην διακινδυνεύσει την ειρήνη στην Ιρλανδία — μπορεί να θέσει το θέμα κατά τη διάρκεια συνάντησή τους στο Οβάλ Γραφείο.