Στη Σλοβενία πραγματοποιείται σήμερα η άτυπη Σύνοδος Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων με τη συμμετοχή ηγετών από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και τις έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, την Αλβανία, τη Βοσνία, το Κόσοβο , το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία.
Η Σύνοδος είναι αφιερωμένη στη διεύρυνση της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια και, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, αποτελεί «μια επίκαιρη ευκαιρία να υπενθυμίσουμε τη στρατηγική σημασία των Δυτικών Βαλκανίων για την Ένωση και να συζητήσουμε τη δέσμευσή μας με την περιοχή».
Η Σλοβενία, η οποία κατέχει σήμερα την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, υποστηρίζει τις ελπίδες ένταξης των γειτόνων της από τα Βαλκάνια στην ΕΕ. Η Κροατία ήταν η τελευταία χώρα που έγινε δεκτή στην ΕΕ, το 2013. Μάλιστα η Σλοβενία πρότεινε την προηγούμενη εβδομάδα την επέκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να συμπεριλάβει τα Δυτικά Βαλκάνια μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς αναφέρθηκε σε αυτή την πρόταση στα σερβικά μέσα ενημέρωσης, λέγοντας πως πολλές χώρες μέλη αντιτίθενται στην ιδέα. «Δεν έχουμε αυταπάτες για γρήγορη είσοδο στην ΕΕ», είπε, προσθέτοντας ότι το θέμα γίνεται «πολιτικό ερώτημα».
Σχολιάζοντας την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η Σερβία δημιουργεί στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία και την Κίνα αντί να εργάζεται με τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ, εανέφερε ότι «οι Σέρβοι πολίτες… δεν θέλουν οι σχέσεις μας με τη Ρωσία και την Κίνα να επιδεινωθούν».
Η διεύρυνση, ωστόσο, είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο ζήτημα για την ΕΕ, σχολιάζουν οι Financial Times προσθέτοντας ότι τα κράτη μέλη έχουν διχαστεί αναφορικά με δύο ζητήματα, την αναγκαιότητα διεύρυνσης του ευρωπαϊκού κόλπου και την ταχύτητα με την οποία θα πρέπει να επιτραπούν νέες χώρες στην ΕΕ.
Το σκηνικό
Οι ηγέτες της ΕΕ διαβεβαίωσαν τις έξι χώρες στην περιοχή των Βαλκανίων ότι θα μπορούσαν να ενταχθούν στον ευρωπαϊκό κόλπο κάποια στιγμή εφόσο πληρούνται τα πρότυπα, ωστόσο, δεν είναι δυνατό να γνωρίζουν πότε θα υπάρξει εξέλιξη στα ενταξιακά αιτήματα των χωρών.
Για χρόνια «τρέχουν» οι συζητήσεις για την «ευρωπαϊκή προοπτική» των έξι χωρών, η ΕΕ σημείωσε όμως μικρή πρόοδο όσον αφορά την αποδοχή τους. Η ένταξη στην ΕΕ βασίζεται στην πρόοδο ενός υποψηφίου σε τομείς όπως ο σεβασμός του κράτους δικαίου και τα δημοκρατικά πρότυπα και η εφαρμογή συγκεκριμένων κοινωνικοοικονομικών μεταρρυθμίσεων.
Οι έξι υποψήφιες χώρες βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια στην πορεία ένταξης στην ΕΕ. Το Μαυροβούνιο και η Σερβία είναι πιο μπροστά, αφού ξεκίνησαν επίσημες συνομιλίες ένταξης πριν από χρόνια. Η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία περιμένουν το επίσημο άνοιγμα των διαπραγματεύσεων ενώ το Κόσοβο και η Βοσνία παραμένουν πιθανές υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες, με τις ταραγμένες σχέσεις μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας να αποτελούν μεγάλο εμπόδιο στην ένταξή τους.
Η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία πληρούν τα κριτήρια για να ξεκινήσουν συνομιλίες, αλλά και οι 27 χώρες πρέπει να συμφωνήσουν ομόφωνα για να προχωρήσει η διαδικασία. Η Γαλλία, η Δανία και η Ολλανδία έχουν όμως παγώσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία από το 2019. Παράλληλα η Βουλγαρία προβάλλει την ιστορική της γλωσσική και πολιτιστική διαφορά με τη Βόρεια Μακεδονία για να δικαιολογήσει το βέτο της στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Οι δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θέλησε σήμερα να διαβεβαιώσει τις έξι βαλκανικές υποψήφιες για ένταξη χώρες ότι ανήκουν στην ΕΕ. «Το μήνυμα είναι ότι τα Δυτικά Βαλκάνια ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα θέλουμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Είμαστε μια ευρωπαϊκή οικογένεια. Μοιραζόμαστε την ίδια ιστορία, μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες και είμαι βαθιά πεπεισμένη ότι μοιραζόμαστε επίσης την ίδια μοίρα», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στους δημοσιογράφους προσερχόμενη στην σύνοδο με τους βαλκανικούς ηγέτες στο Μπερντό της Σλοβενίας.
Αναφερόμενη στον δρόμο που έχουν ακόμα μπροστά τους οι βαλκανικές χώρες, η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημείωσε: «Γνωρίζω ότι πρέπει να γίνει ακόμη δουλειά, για παράδειγμα, στο κράτος δικαίου, στη δικαιοσύνη, στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, για να αναφέρουμε ορισμένα. Νομίζω όμως ότι πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε την προσπάθεια που έχει γίνει στο παρελθόν και την πρόοδο που έχει γίνει».
Παρά την έλλειψη προόδου, η φον ντερ Λάιενεπαίνεσε την προσπάθεια της ΕΕ να επενδύσει 30 δισεκατομμύρια ευρώ στα Βαλκάνια τα επόμενα επτά χρόνια για να υποστηρίξει την ανάκαμψη από την πανδημία του κορωνοϊού και να επιταχύνει τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Είναι πολύ σημαντικό να καταστήσουμε σαφές στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πόσο νοιαζόμαστε για αυτές και ότι είμαστε ο αγαπημένος τους συνεργάτης», είπε χαρακτηριστικά.
Το προσχέδιο της κονής δήλωσης
Σύμφωνα με το προσχέδιο της δήλωσης που πρόκειται να εκδώσουν αργότερα, οι ηγέτες της ΕΕ θα επιβεβαιώσουν γενικά μια «δέσμευση για τη διαδικασία διεύρυνσης», αλλά η πρόοδος θα «βασιστεί σε αξιόπιστες μεταρρυθμίσεις από τους εταίρους, δίκαιες και αυστηρές προϋποθέσεις και την αρχή της δικές του αξίες».
Το προσχέδιο, το οποίο επικαλέιται το Associated Press, υπογραμμίζει επίσης «τη σημασία που έχει να μπορεί να διατηρήσει η ΕΕ και να εμβαθύνει τη δική της ανάπτυξη, διασφαλίζοντας την ικανότητά της να ενσωματώνει νέα μέλη». Η Γαλλία επέμεινε πριν από δύο χρόνια ότι η λειτουργία και η λήψη αποφάσεων της ΕΕ πρέπει να ανανεωθούν πριν γίνουν δεκτά νέα μέλη.
Η προοπτική ένταξης στην ΕΕ λειτούργησε ως ισχυρός κινητήριος μοχλός πολιτικής και οικονομικής μεταρρύθμισης στα Βαλκάνια και μερικές φορές βοήθησε να συγκρατηθεί η ένταση σε μια περιοχή που διαλύθηκε από τον πόλεμο τη δεκαετία του 1990.
Επιμέλεια: Βαρδαλαχάκη Ιωάννα
