Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Ο Barry Schwartz είναι καθηγητής ψυχολογίας στο Swarthmore College και συγγραφέας των βιβλίων «Γιατί δουλεύουμε;», «The Paradox of Choice» και «Practical Wisdom».
Στο πρώτο του βιβλίο θέτει μια σειρά από ερωτήματα, που σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε είναι ζωτικά και επίκαιρα. Γιατί δουλεύουμε; Γιατί είναι τόσο μπερδεμένη η εργασιακή μας ζωή; Γιατί δεν είμαστε χαρούμενοι επαγγελματικά; Πώς μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που εργαζόμαστε;
Μπορεί η απάντηση στο ερώτημα «Γιατί δουλεύουμε;» να φαίνεται απλή, αλλά ο Barry Schwartz αποδεικνύει ότι είναι σύνθετη, αναπάντεχη και επείγουσα. Από μικροί μαθαίνουμε ότι ο λόγος για τον οποίο εργαζόμαστε είναι τα χρήματα.
Η δομή της κοινωνίας μας βασίζεται σε αυτή την παραδοχή. Γιατί, λοιπόν, τόσο πολλοί άνθρωποι δεν νιώθουν ευχαριστημένοι από τη δουλειά τους, ακόμα κι αν είναι ικανοποιημένοι από τις απολαβές τους; Και γιατί, από την άλλη, τόσο πολλοί βρίσκουν ικανοποίηση σε «ταπεινές» δουλειές;
Από την άλλη πλευρά, η παραγωγικότητα είναι θέμα αμοιβής και χρόνου εργασίας ή υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που την επηρεάζουν;
Όταν ρωτάμε ανθρώπους που νιώθουν ένα αίσθημα πληρότητας όσον αφορά την εργασία τους γιατί δουλεύουν, σχεδόν ποτέ δεν αναφέρουν τα χρήματα. Ο κατάλογος με τους μη χρηματικούς λόγους που δίνουν είναι μακρύς και ενδιαφέρων.
Οι ικανοποιημένοι εργαζόμενοι είναι απορροφημένοι από την εργασία τους. Χάνονται σε αυτήν. Όχι πάντοτε βέβαια, αλλά αρκετά συχνά ώστε να είναι το σήμα κατατεθέν τους. Οι ικανοποιημένοι εργαζόμενοι βλέπουν την εργασία τους ως πρόκληση. Τους αναγκάζει να υπερβούν τον εαυτό τους - να βγουν από τη ζώνη άνεσής τους. Αυτοί οι τυχεροί άνθρωποι θεωρούν πως η εργασία τους είναι διασκεδαστική, πολλές φορές μάλιστα το ίδιο διασκεδαστική με ένα σταυρόλεξο ή ένα σουντόκου.
Τα άτομα αυτά δουλεύουν επειδή η εργασία αποτελεί μια ευκαιρία για ενεργό συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Εκτελούν πολλά από τα καθήκοντά τους ως μέλη μιας ομάδας ή, ακόμη κι αν εργάζονται μόνοι τους, έχουν άφθονες ευκαιρίες για κοινωνική αλληλεπίδραση όποτε ο ρυθμός της δουλειάς μειώνεται.
«Τέλος, τα άτομα αυτά είναι ικανοποιημένα με την εργασία τους επειδή βρίσκουν νόημα σε αυτήν. Ενδέχεται η εργασία τους να κάνει τη διαφορά στον κόσμο. Να βελτιώνει τις ζωές άλλων ανθρώπων. Μπορεί ακόμη και να βελτιώνει τις ζωές των άλλων σε σημαντικούς τομείς» επισημαίνει ο καθηγητής Schwartz. Και μια σειρά από γεγονότα μάλλον τον δικαιώνουν. Ιδού τι γράφει ο Φιλίπ Ίνταν στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν». «Όταν η εκδοτική εταιρία Τάργκετ Πάμπλισινγκ μείωσε τους μισθούς των εργαζόμενων μετά το πρώτο λοκντάουν πέρυσι, η επιχείρηση ήξερε πως έπρεπε να κάνει μια θετική κίνηση προς το προσωπικό της. Και έτσι καθιέρωσε την εργάσιμη εβδομάδα τεσσάρων ημερών. “Αισθάνθηκα καλύτερα που μπόρεσα να ανταποδώσω τις θυσίες που έκαναν” λέει ο ιδιοκτήτης της εταιρείας Ντέιβιντ Καν. “Τα οφέλη είναι μεγάλα για όλους”. Αντιμέτωπος με πτώση των διαφημίσεων και αρκετά σχέδια που ακυρώθηκαν, ο Καν είχε μειώσει τους μισθούς των εργαζομένων του κατά 20%. Όμως η αλλαγή στην τετραήμερη εργασία έφερε αμέσως οφέλη στην εταιρεία. Ο Καν περιγράφει πόσο εντυπωσιάστηκε από την παραγωγικότητα του προσωπικού του. Έτσι τον Ιούλιο, όταν η κατάσταση βελτιώθηκε, μπόρεσε και επανέφερε στα αρχικά επίπεδα τους μισθούς. Κάλεσε δε και άλλες εταιρείες να τον ακολουθήσουν, υποστηρίζοντας ότι είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας κατά 20%, συμβάλλοντας στην αύξηση των κερδών και στη βελτίωση της ευημερίας του προσωπικού».
Η διεθνής εμπειρία δεν σταματά μόνο στην περίπτωση αυτή.
Η Perpetual Guardian, μια εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Νέας Ζηλανδίας, αποφάσισε να εργάζονται τα 240 άτομα του προσωπικού της σε τετραήμερη βάση κάθε εβδομάδα, διατηρώντας τους ίδιους μισθούς.
Η παραγωγικότητα αυξήθηκε τις τέσσερις ημέρες που εργάστηκαν, οπότε δεν υπήρξε μείωση του συνολικού όγκου εργασίας, σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που έγινε.
Σ’ αυτή διαπιστώθηκε ότι το άγχος των εργαζομένων μειώθηκε από 40% σε 28% σε σύγκριση με άλλη έρευνα πριν από τρία χρόνια, ενώ η ισορροπία ζωής - εργασίας αυξήθηκε από 54% σε 78%.
Μετά τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων, η εταιρεία δέχτηκε περισσότερα από 350 αιτήματα για λεπτομέρειες από 28 χώρες. Πολλά από τα κόμματα στη Βρετανία διεξάγουν μελέτες για τις πιθανότητες της εφαρμογής εβδομάδας των τεσσάρων ημερών. Υπάρχουν, βέβαια, κάποια πολύ δύσκολα σημεία να ξεπεραστούν, όπως τα κέρδη στην παραγωγικότητα σε μεγάλους τομείς όπως το λιανεμπόριο, όπου η παρουσία θεωρείται κλειδί. Βέβαια, τα συμπεράσματα από την πανδημία και την αύξηση στο ηλεκτρονικό εμπόριο δείχνουν ότι και σε αυτόν τον τομέα υπάρχουν καινούργιες εξελίξεις.
Οι καιροί αλλάζουν λοιπόν. Άρα καιρός είναι και κάποια μυαλά να αλλάξουν και αυτά, σε ποικίλα επίπεδα.
