ΤΑ ΣΟΒΑΡΑ προβλήματα που δημιουργεί η γραφειοκρατία απασχόλησαν τον περασμένο Μάρτιο, τη σύνοδο των υπουργών Οικονομίας των χωρών μελών της Ε.Ε., κατά τη διάρκεια της οποίας αποφασίσθηκε ο συντονισμός των σχετικών προσπαθειών, έτσι ώστε μέχρι το τέλος του 2012 να επιτευχθεί η κατά 25% μείωσή της σε κάθε κράτος μέλος.
Η αντίστοιχη έρευνα της Commission πάνω στην οποία στηρίχθηκε η απόφαση των Υπουργών, εκτιμά το διοικητικό βάρος της γραφειοκρατίας στο επίπεδο του 3,5% του Ευρωπαϊκού ΑΕΠ, ενώ για την Ελλάδα το αντίστοιχο βάρος ανέρχεται στο 6,8% του ΑΕΠ ή 15 δισ. ευρώ το χρόνο.
Ποσό τεράστιο για τα οικονομικά δεδομένα της χώρας, που πρέπει να προβληματίσει έντονα την πολιτική ηγεσία, προκειμένου να δρομολογηθούν το ταχύτερο οι αναγκαίες ενέργειες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση ενός φαινομένου το οποίο, πέρα από τις σοβαρότατες οικονομικές του διαστάσεις, υποβαθμίζει γενικότερα και σε σημαντικό βαθμό την καθημερινότητα πολιτών και επιχειρήσεων.
Εάν αναλυθούν τα βασικά αίτια του σύνθετου αυτού προβλήματος, καθώς και οι ποικίλες προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι τώρα για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, δεν διαφαίνονται και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, για την ουσιαστική βελτίωση της σημερινής κατάστασης, εφόσον δεν αλλάξει δραστικά ο τρόπος αντιμετώπισής της.
Κατά πάγια πρακτική, η εκάστοτε πολιτική ηγεσία που αναλαμβάνει την ευθύνη ενός υπουργείου, βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα περιβάλλον, στο οποίο αντικειμενικά και ανεξαρτήτως προσωπικών ικανοτήτων, δεν έχει τη δυνατότητα να επιτελέσει αποτελεσματικά το έργο της ή τουλάχιστον στο βαθμό που θα μπορούσε υπό ευνοϊκότερες λειτουργικές συνθήκες. Πολύ περισσότερο δεν είναι σε θέση, για πάρα πολλούς λόγους, να διαθέσει τον απαιτούμενο χρόνο και τα αναγκαία μέσα, προκειμένου να προχωρήσει σε ουσιαστικές οργανωτικές μεταβολές.
Ο κύριος πυρήνας των ατόμων με τα οποία έχει στενή συνεργασία η πολιτική εξουσία, απαρτίζεται συνήθως από μία ομάδα στελεχών της δημόσιας διοίκησης με γραφειοκρατικές κατά βάση δεξιότητες και νοοτροπία, η οποία συμπληρώνεται από τις ομάδες των εμπίστων συμβούλων και βοηθητικών παραγόντων και όλο αυτό το δυναμικό, όχι μόνο δεν μπορεί να ασχοληθεί σοβαρά με θέματα διοικητικού εκσυγχρονισμού, αλλά είναι και υποχρεωμένο εκ των πραγμάτων να αποδεχθεί τη γραφειοκρατία ως αναγκαία κατάσταση.
Είναι επομένως πρακτικά αδύνατον μέσα από το υφιστάμενο καθεστώς λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, να προκύψει κάποιος ουσιαστικός εκσυγχρονισμός του κράτους.
Απαιτείται μία πολύ πιο συγκροτημένη και συστηματική προσπάθεια σε βάθος χρόνου, αξιοποιώντας σχετική τεχνογνωσία από ανάλογα έργα που έχουν διεκπεραιωθεί επιτυχώς σε άλλες χώρες, σε μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις αλλά και σε ορισμένες ιδιωτικές ελληνικές τράπεζες.
Είναι παρήγορο το γεγονός ότι, με την απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος στη χώρα μας πριν από μερικά χρόνια, δημιουργήθηκε μία πρωτόγνωρη επιχειρησιακή δυναμική από τραπεζικούς ομίλους, οι οποίοι μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, κατάφεραν να επιτύχουν πολύ υψηλά επίπεδα λειτουργικής αποδοτικότητας.
Η επιτυχία αυτή καθώς και η δυναμική ανάπτυξή τους στον ευρύτερο χώρο της ΝΑ Ευρώπης, όπως και άλλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, προήλθε από την αξιοποίηση ελληνικού κατά βάση ανθρώπινου δυναμικού, το οποίο κατάφερε πολύ εύκολα να απορροφήσει αποτελεσματικά τη σχετική σύγχρονη τεχνογνωσία, σε συνεργασία με έμπειρους τεχνοκράτες πολυεθνικών κυρίως επιχειρήσεων.
Καθοριστικός παράγων για αυτή την εξέλιξη των πραγμάτων ήταν βέβαια, οι νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες που διανοίγονταν στην ευρύτερη περιοχή, όπως και οι νέες συνθήκες ανταγωνισμού που διαμορφώνονταν και τις οποίες οι διοικήσεις των τραπεζών όφειλαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά.
Για να δημιουργηθεί μια ανάλογη εξέλιξη ουσιαστικού εκσυγχρονισμού στο χώρο της Δημόσιας Διοίκησης, πρέπει να αποτελέσει κατ' αρχήν κεντρική κυβερνητική επιλογή, προκειμένου να δρομολογηθούν οι ενέργειες εκείνες, οι οποίες θα αντιμετωπίσουν το πολυδιάστατο αυτό πρόβλημα, με τα μέσα που επιβάλλει η επίλυσή του.
Ένα από τα πρώτα καθοριστικά βήματα που πρέπει να γίνουν σε μια τέτοια προσπάθεια, είναι η επιλογή των κατάλληλων εταιρειών συμβούλων, με αποδεδειγμένη διεθνή εμπειρία σε ανάλογα έργα, προκειμένου να συντονίσουν τις εργασίες σχεδιασμού και εκτέλεσης, των σύνθετων και εξειδικευμένων έργων υποδομής.
Για να καταστεί δυνατή η απορρόφηση της σχετικής τεχνογνωσίας τους, είναι απαραίτητη η συγκρότηση ενός σύγχρονου φορέα (υπό διακομματικό έλεγχο), για το συντονισμό όλων των εργασιών καθώς και για την παραλαβή και αξιοποίηση των υποδομών που θα αναπτυχθούν.
Η αποτελεσματική και μακροπρόθεσμη συνεργασία που θα απαιτηθεί, με έμπειρα στελέχη επιχειρήσεων και οργανισμών με διεθνές κύρος, προϋποθέτει την ανάλογη στελέχωση του συντονιστικού φορέα, με ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου προσωπικό και λειτουργικό καθεστώς ελεύθερης αγοράς.
Τελικός στόχος σε μία τέτοια προσπάθεια πρέπει να είναι η πλήρης εξυπηρέτηση πολιτών και επιχειρήσεων από ένα και μόνο σημείο, το οποίο ενδεχομένως για το μεγαλύτερο πλήθος των περιπτώσεων, θα μπορούσαν να είναι τα ΚΕΠ, με μία και μόνο υποβολή αιτήματος, το οποίο αν δεν απαντάται μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, να θεωρείται ως αποδεκτό με ευθύνη των υπαλλήλων και των υπηρεσιών που το χρεώθηκαν.
Δύο βασικά πιλοτικά έργα τα οποία θα μπορούσαν να δρομολογηθούν προς την κατεύθυνση αυτή, είναι ο σχεδιασμός αξιοποίησης των ΚΕΠ ως βασικών πυλώνων περιορισμού της γραφειοκρατίας καθώς και ο γενικότερος εκσυγχρονισμός του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, με προέκταση τον ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό έλεγχο των Δαπανών Υγείας.
Η σχετική εμπειρία από τη λειτουργία των ΚΕΠ, ως βασικών κέντρων υποδοχής και εξυπηρέτησης αιτημάτων των πολιτών, είναι θετική και υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να αναβαθμιστεί ακόμη περισσότερο η λειτουργική τους αποτελεσματικότητα, μέσα από μια γενικευμένη προσπάθεια περιορισμού της γραφειοκρατίας.
Ο χώρος της Κοινωνικής Ασφάλισης είναι ίσως ο πιο ώριμος και τεχνοκρατικά ενδεδειγμένος, για να υποδεχθεί ένα ευρύτατο φάσμα μηχανογραφικών και οργανωτικών εφαρμογών, τα οποία παράλληλα θα συμβάλουν ουσιαστικά, στην εξοικονόμηση ιδιαίτερα σημαντικών οικονομικών πόρων (έλεγχος δαπανών υγείας, περιορισμός εισφοροδιαφυγής κ.α.).
Η εποχή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης προσφέρει πρωτόγνωρες δυνατότητες, ταχύτατης και φιλικής διεκπεραίωσης των περισσότερων περιπτώσεων που ταλαιπωρούν πολίτες και επιχειρήσεις και οι οποίες πέρα από το τεράστιο οικονομικό τους βάρος, υποβαθμίζουν την καθημερινότητα των πολιτών.
Μ. ΒΑΜΒΑΚΑΣ, αναλογιστής, αντιπρόεδρος της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής.
