Από την έντυπη έκδοση 

Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]

Σημαντικές αλλαγές, κυρίως στην Ευρωζώνη, αλλά και στη γενικότερη λειτουργία της Ε.Ε., με την προσδοκία να γίνει η Ευρώπη ελκυστική στα «μάτια» των πολιτών, πρότεινε χθες ενώπιον της Ευρωβουλής ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος προσδιόρισε ως χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσής του σχεδίου του τις προσεχείς ευρωεκλογές (Μάιος 2019).

Η δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, που θα απομακρύνει οριστικά από την Ευρώπη το ΔΝΤ, η νέα θέση ενός Ευρωπαίου υπερ-υπουργού Οικονομικών και ταυτόχρονα επιτρόπου και προέδρου του Εurogroup και η πρόβλεψη ειδικού προϋπολογισμού, είναι οι βασικές αλλαγές για την Ευρωζώνη που θα προτείνει η Επιτροπή στις 6 Δεκεμβρίου.

Σε επίπεδο Ε.Ε., οι προτεινόμενες από τον κ. Γιούνκερ αλλαγές είναι επίσης προχωρημένες, αφού θα εισηγηθεί μεταξύ άλλων την κατάργηση της ομοφωνίας για αποφάσεις στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής, της ενιαίας αγοράς και πιο συγκεκριμένα σε θέματα φορολογίας επιχειρήσεων, ΦΠΑ και ψηφιακής οικονομίας. Προτείνει ακόμη συγχώνευση σε μία των θέσεων του προέδρου της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και εκλογή του νέου προέδρου από τους Ευρωπαίους πολίτες.

Ο πρόεδρος της Κομισιόν στηρίζει επίσης τη θέση του Εμανουέλ Μακρόν για έλεγχο της διείσδυσης ξένων κρατικών επιχειρήσεων (Κίνα), οι οποίες έχουν βάλει στο «στόχαστρο» μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε στρατηγικούς τομείς (λιμάνια, ενέργεια, άμυνα). Είναι προφανές ότι ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ θέλει να εκμεταλλευθεί τη χρονική συγκυρία, που είναι ευνοϊκή για την Ε.Ε., δεδομένου ότι η οικονομική κατάσταση βελτιώνεται συνεχώς σε όλες τις χώρες, οι οποίες επιστρέφουν σε ρυθμούς ανάπτυξης των αρχών της δεκαετίας του 2000. Θέλει επίσης να εκμεταλλευθεί και την εντυπωσιακή συσπείρωση που προκάλεσε το Βrexit μεταξύ των 27 κρατών-μελών, συσπείρωση που ευνοεί την πραγματοποίηση αλλαγών.

Στο καίριο ερώτημα σχετικά με το αν έχουν τύχη οι προτάσεις του, η απάντηση δεν είναι εύκολη, ωστόσο έχει σοβαρές πιθανότητες να περάσει τις περισσότερες, δεδομένου ότι επέλεξε να μη συμπεριλάβει πρωτοβουλίες που στην παρούσα φάση ήταν καταδικασμένες σε αποτυχία, όπως για παράδειγμα σε επίπεδο Ευρωζώνης μια αμοιβαιοποίηση του δημόσιου χρέους και έκδοση ευρωομολόγων.

Το άλλο σημαντικό στοιχείο των χθεσινών προτάσεων του κ. Γιούνκερ είναι ο συνοδευτικός οδικός χάρτης. Προφανώς, ακολουθώντας την τακτική που ακολούθησαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 με την ενιαία αγορά, τη συμφωνία του Σένγκεν και την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, προσδιορίζει χρονικά τις αλλαγές από τώρα μέχρι την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε., στις 29 Μαρτίου 2019. Προτείνει στις 30 Μαρτίου του παραπάνω έτους μια έκτακτη σύνοδο, που θα επικυρώσει στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο όλες τις αλλαγές, ώστε δύο μήνες μετά, τον Μάιο του 2019, οι Ευρωπαίοι πολίτες να πάνε στις ευρωεκλογές με ολοκληρωμένο το νέο ευρωπαϊκό τοπίο.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι για όλες τις αλλαγές που προτείνει δεν απαιτείται αλλαγή της συνθήκης, διαδικασία χρονοβόρα με κίνδυνο ατυχημάτων κατά τη διάρκεια της επικύρωσης.

• Ευρωζώνη: Στις 6 Δεκεμβρίου η Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα πακέτο μέτρων, το οποίο κινείται κοντά στη γαλλική θέση, χωρίς να περιλαμβάνει στοιχεία τα οποία θα μπορούσαν να απορριφθούν ακαριαία από το Βερολίνο. Αντίθετα, λαμβάνουν υπ’ όψιν την τάση για αλλαγές που επικρατεί σήμερα στην Ευρωζώνη και η οποία ενισχύθηκε με την εκλογή του Εμανουέλ Μακρόν.
  Ειδικότερα, ζητεί καταρχήν τη μετατροπή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, απαλλάσσοντας οριστικά την Ε.Ε. από την παρουσία του ΔΝΤ που ήταν πάντα προβληματική. Ο ΕΜΣ έχει τα χρήματα για να γίνει ΕΝΤ, έχει αποκτήσει και τεχνογνωσία με την περίπτωση της Ελλάδας, ενώ υπάρχει βούληση όλων των χωρών να επισπεύσουν τη διαδικασία αυτή.
  Όλες οι χώρες φαίνεται ότι συμφωνούν και με την πρόταση για τη δημιουργία θέσης υπερ-υπουργού Οικονομικών. Το νέο πρόσωπο θα είναι συνδετικός κρίκος μεταξύ της Κομισιόν (επίτροπος ή αντιπρόεδρος) και του Eurogroup (πρόεδρος). Θα αναλάβει όλο το βάρος της διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων της εποπτείας, της διάσωσης και της χρηματοδότησης χωρών. Ο κ. Γιούνκερ θεωρεί ότι η θέση αυτή δεν απαιτεί αλλαγή της συνθήκης, ενώ προτείνει τη δημιουργία ενός χρηματοδοτικού εργαλείου, που επίσης δεν απαιτεί αλλαγή συνθήκης. Θα πρόκειται για μια ειδική γραμμή στον προϋπολογισμό της Ε.Ε., με συνεισφορά προφανώς των χωρών της Ευρωζώνης, η οποία θα διατίθεται για τις εξής δράσεις: 1) χρηματοδότηση βοήθειας για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε κράτη-μέλη, 2) διασφάλιση της σταθερότητας σε περιόδους κρίσεων, 3) τη στήριξη της Τραπεζικής Ένωσης, 4) χρηματοδότηση της προετοιμασίας ένταξης των χωρών της Ε.Ε. που σήμερα είναι εκτός Ευρωζώνης.
  Ειδικά για την τραπεζική ενοποίηση, ο πρόεδρος της Κομισιόν χαρακτήρισε επιτακτική την ανάγκη υιοθέτησης της πρότασης για πανευρωπαϊκή εγγύηση των τραπεζικών καταθέσεων, η οποία προς το παρόν εμποδίζεται από το Βερολίνο, που τη θεωρεί πρόωρη.
• Εμπόριο - επενδύσεις: Σύμφωνα με τον κ. Γιούνκερ η Ευρώπη ήταν και θα παραμείνει ανοικτή στο διεθνές εμπόριο και αυτό φαίνεται άλλωστε, όπως είπε, από τις συμφωνίες που έχει συνάψει τελευταία με τον Καναδά και την Ιαπωνία, αλλά και αυτές που ετοιμάζεται να προωθήσει με το Μεξικό, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ωστόσο, τόνισε ότι το άνοιγμα αυτό πρέπει να είναι επωφελές για όλες τις πλευρές και να γίνει με μεγάλη διαφάνεια. Στο πλαίσιο αυτό δεσμεύθηκε για δημοσίευση όλων των εμπορικών συμφωνιών πριν εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά και τα εθνικά κοινοβούλια, ώστε να γνωρίζουν με κάθε λεπτομέρεια το περιεχόμενό τους.
  Από εκεί και πέρα, η Επιτροπή θέλει να φρενάρει τη διείσδυση χωρών, όπως η Κίνα την οποία αποφεύγει να κατονομάσει, σε στρατηγικούς τομείς χωρών-μελών. Προτείνει να έχει πλέον βασικό λόγο η Κομισιόν σε εξαγορές από κρατικές επιχειρήσεις τρίτων χωρών, ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και υποδομών στρατηγικής σημασίας (λιμάνια, ενέργεια, αμυντική βιομηχανία). Προς την κατεύθυνση αυτή η Κομισόν θα υποβάλει πρόταση στο Συμβούλιο. Εάν μια ξένη επιχείρηση θέλει να αγοράσει μια στρατηγική επιχείρηση που αφορά τις υποδομές πρέπει να το κάνει με απόλυτη διαφάνεια γιατί πρέπει να ξέρουμε τι συμβαίνει και να είμαστε σε θέση να λαμβάνουμε τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των συμφερόντων και την κοινή ασφάλειά μας, ανέφερε ο κ. Γιούνκερ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πρόταση υποστηρίζεται από τη Γαλλία και τη Γερμανία, ωστόσο υπάρχουν αντιδράσεις κυρίως από τις χώρες που έχει σημαντική παρουσία η Κίνα, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Πάντως, τα μέτρα θα αφορούν το μέλλον και όχι τις υπάρχουσες συμφωνίες και τις εξαγορές που έχουν ήδη γίνει, διαβεβαιώνουν στην έδρα της Κομισιόν.
• Κοινωνικός τομέας: Ο κ. Γιούνκερ αναμένεται από τα κράτη-μέλη την υιοθέτηση της πρότασης της Κομισιόν για τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, πριν από τον Νοέμβριο και τη σύνοδο που θα γίνει στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας για τον τομέα αυτό.Παράλληλα, η Επιτροπή αναμένει επίσης την υιοθέτηση της πρότασής της για την αναθεώρηση της κοινοτικής οδηγίας σε σχέση με τις αποσπάσεις εργαζομένων, ώστε να τερματιστεί το κοινωνικό ντάμπινγκ που υπάρχει σήμερα με τους εργαζόμενους από χώρες της Ανατολική Ευρώπης, οι οποίοι εργάζονται σε χώρες όπως η Γαλλία ή η Γερμανία με μισθούς και εισφορές που κινούνται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τα ισχύοντα για τους ντόπιους εργαζόμενους. «Δεν μπορεί να υπάρχουν εργαζόμενοι δύο κατηγοριών σε μια χώρα, η ίδια εργασία σημαίνει και ίδιο μισθό», ανέφερε ο πρόεδρος της Επιτροπής. Προς το παρόν η υιοθέτηση του μέτρου προσκρούει στις έντονες αντιδράσεις ορισμένων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.
• Κατάργηση ομοφωνίας: Η πρόταση για κατάργηση της ομοφωνίας σε σημαντικούς τομείς αναμένεται να φέρει και τις περισσότερες αντιδράσεις. Ο κ. Γιούνκερ θέλει την κατάργηση της ομοφωνίας σε θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής, αλλά και σε σημαντικούς τομείς της εσωτερικής αγοράς, συμπεριλαμβανομένων και των κοινωνικών θεμάτων. Είναι προφανές ότι πολύ δύσκολα θα γίνει δεκτή η κατάργηση της ομοφωνίας και η λήψη αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία στους τομείς της στη φορολογία των κερδών των επιχειρήσεων, ή ακόμη σε θέματα ΦΠΑ και εναρμόνισης της φορολογίας στην ψηφιακή τεχνολογία. Ο πρόεδρος της Επιτροπής διαβεβαίωσε ότι δεν απαιτείται αλλαγή της συνθήκης για κατάργηση της ομοφωνίας σε ορισμένους τομείς, όπως οι παραπάνω.