Τα αιτία της υπογονιμότητας είναι πολυπαραγοντικά, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Το περιβάλλον, η διατροφή, το στρες και ο γενικότερος τρόπος ζωής επηρεάζουν σε σημαντικότερο βαθμό την αναπαραγωγή. Οι ειδικοί τα τελευταία χρόνια διερευνούν τους λόγους αυτούς, με στόχο να βοηθήσουν τα υπογόνιμα ζευγάρια να αποκτήσουν ένα υγιές παιδί.
Αναλύοντας τις τελευταίες μελέτες αναφορικά με τα αίτια της υπογονιμότητας, ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή επισημαίνει ότι η αλλαγή τρόπου ζωής των ζευγαριών σε συνεργασία με την ειδική αγωγή από το θεράποντα ιατρό μπορούν να βοηθήσουν στην επίτευξη του στόχου.
Μία νέα έρευνα που ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες από τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, αναφορικά με τις γυναίκες που εργάζονται με κυλιόμενες βάρδιες, επισημαίνει ότι οι γυναίκες αυτές παρουσιάζουν προβλήματα υπογονιμότητας. Όπως, τονίζουν οι ερευνητές, το ακανόνιστο ωράριο εργασίας δεν βοηθά τις γυναίκες να έχουν καλή παραγωγή ωαρίων.
Αντίθετα, οι γυναίκες οι οποίες εργάζονται με σταθερό ωράριο έχουν κατά μέσο όρο δύο ωάρια σε κάθε κύκλο ωορρηξίας με τη βοήθεια φαρμάκων. Η διαφορά αυτή έγκειται στο γεγονός της διαταραχής των κιρκάδιων ρυθμών, δηλαδή του γνωστού μας βιολογικού ρολογιού λόγω της εργασίας σε ακατάλληλες ώρες.
Όπως επεσήμανε ο Δρ. Βασιλόπουλος, η νυχτερινή εργασία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι αιτία υπογονιμότητας για μία γυναίκα, όμως δυστυχώς αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση υπογονιμότητας.
Σύμφωνα μάλιστα με τα στοιχεία που παραθέτει η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM), 1 στα 7 ζευγάρια αντιμετωπίζει πρόβλημα υπογονιμότητας. Ωστόσο, στο 10% των περιπτώσεων οι διαγνωστικές εξετάσεις έχουν φυσιολογικά αποτελέσματα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αποκαλύπτουν μικρές μόνο εκτροπές από το φυσιολογικό, που δεν επαρκούν για να θεωρηθούν αιτία του προβλήματος. Έτσι, πάνω από 1 στα 5 ζευγάρια αντιμετωπίζουν ανεξήγητη υπογονιμότητα, η οποία μπορεί να συνδέεται με διάφορους παράγοντες κινδύνου. Αυτούς τους παράγοντες προσπαθούν τα τελευταία έτη να εντοπίσουν οι επιστήμονες πραγματοποιώντας σειρά ερευνών.
Ο Δρ. Βασιλόπουλος καταγράφει μερικούς από τους επιβαρυντικούς παράγοντες, οι οποίοι είναι εξαιρετικά σημαντικοί για την υπογονιμότητα.
Άρση μεγάλου βάρους
Η ίδια έρευνα του Χάρβαρντ διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που σηκώνουν βάρος στη διάρκεια της εργασίας τους, όπως συμβαίνει με τις νοσηλεύτριες, παράγουν κατά 14% μειωμένο αριθμό ωαρίων. Αντίστοιχα, το 2015 μία άλλη μελέτη είχε δείξει ότι οι νοσηλεύτριες που σήκωναν βάρος πάνω από 15 φορές την ημέρα είχαν 34% μεγαλύτερη συχνότητα ακανόνιστων έμμηνων κύκλων και χρειάζονταν κατά μέσο όρο 43% περισσότερο χρόνο για να μείνουν έγκυες, συγκριτικά με όσες δεν σήκωναν ποτέ βάρος στη δουλειά τους. Όπως λένε οι ειδικοί, η άρση βάρους ασκεί μεγάλες πιέσεις στο σώμα οι οποίες διαταράσσουν την ορμονική ισορροπία του οργανισμού και έτσι την έμμηνο ρύση και την αναπαραγωγική ικανότητα.
Στρες
Μελέτη που έγινε από επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Λούισβιλ, στο Κεντάκι, και η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «Annals of Epidemiology» σε 400 σεξουαλικά ενεργές γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών, διαπίστωσε ότι όσες ήταν υπό την επήρεια στρες κατά τις μέρες της ωορρηξίας είχαν 40% λιγότερες πιθανότητες να συλλάβουν. Στο ίδιο συμπέρασμα είχε καταλήξει και μια μελέτη του 2014, η οποία είχε δείξει ότι τα αυξημένα επίπεδα στρες διπλασιάζουν τις πιθανότητες που έχει μία γυναίκα να είναι υπογόνιμη.
Τεχνητά γλυκαντικά και ζάχαρη
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «Fertility and Sterility» και έγινε σε 524 γυναίκες οι οποίες υποβάλλονταν σε εξωσωματική, συσχέτισε αρνητικά την ποιότητα των ωαρίων με την κατανάλωση αναψυκτικών (κανονικών ή λάιτ). Ειδικά, σύμφωνα με τους ερευνητές, η κατανάλωση λάιτ αναψυκτικών, συνδέθηκε άμεσα με κακή ποιότητα των παραγόμενων εμβρύων και με χαμηλά ποσοστά επιτυχούς εμφύτευσης στη μήτρα και εγκυμοσύνης. Αντίστοιχα, η κατανάλωση καφέ με ζάχαρη ή με τεχνητά γλυκαντικά συσχετίσθηκε αρνητικά με την ποιότητα των ωαρίων, ενώ ο καφές με τεχνητά γλυκαντικά συσχετίσθηκε αρνητικά και με την ποιότητα των εμβρύων, τα ποσοστά επιτυχούς εμφύτευσης στη μήτρα και με τις πιθανότητες εγκυμοσύνης.
Λιπαρά
Σύμφωνα με μελέτη που έκαναν οι ερευνητές της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ και την οποία δημοσίευσαν στο «Fertility and Sterility», σε 141 ζευγάρια που υποβάλλονταν σε εξωσωματική διαπίστωσαν ότι τα ποσοστά επιτυχούς γονιμοποίησης ήταν χαμηλότερα στους άνδρες που κατανάλωναν πολλά trans λιπαρά από τρόφιμα όπως έτοιμα κέικ, μπισκότα και fast food. Οι άνδρες που τρέφονταν υγιεινά είχαν 83% πιθανότητες να αφήσουν τη σύντροφό τους έγκυο, ενώ, όσοι έτρωγαν trans λιπαρά μόνο 47%.
Αλκοόλ
Μελέτη που δημοσίευσαν στο έντυπο «BMJ» Δανοί επιστήμονες, στην οποία συμπεριέλαβαν 6.120 γυναίκες ηλικίας 21-45 ετών, διαπίστωσε ότι όσες εξ αυτών κατανάλωναν πάνω από δύο ποτά την ημέρα είχαν κατά 18% λιγότερες πιθανότητες να μείνουν έγκυες.
Πυώδης αμυγδαλίτιδα και σκωληκοειδίτιδα
Οι επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Dundee και από το University College London μελέτησαν πάνω από 500.000 γυναίκες και σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Fertility and Sterility, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χειρουργική αφαίρεση των αμυγδαλών και της σκωληκοειδούς απόφυσης σε νεαρή ηλικία βελτιώνει τη γονιμότητα. Η μελέτη διαπίστωσε, ότι οι γυναίκες που είχαν κάνει σκωληκοειδεκτομή είχαν 34% μεγαλύτερη πιθανότητα εγκυμοσύνης, από τις γυναίκες που δεν είχαν χειρουργηθεί. Επίσης, οι γυναίκες που είχαν κάνει αμυγδαλεκτομή λόγω πυώδους αμυγδαλίτιδας, είχαν 49% μεγαλύτερη πιθανότητα εγκυμοσύνης. Επιπροσθέτως, όσες είχαν κάνει και τις δύο επεμβάσεις είχαν 43% μεγαλύτερη πιθανότητα να μείνουν έγκυες. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η αφαίρεση των οργάνων που μπορεί να αποτελούν εστίες χρόνιας φλεγμονής, ίσως ωφελεί μακροπρόθεσμα τη γονιμότητα.
Ατμοσφαιρική ρύπανση
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και του Πανεπιστημίου της Βοστώνης σε πάνω από 36.000 γυναίκες και δημοσιεύθηκε το 2016 στο περιοδικό Human Reproduction, κατέληξε στο συμπέρασμα πως όσες ζούσαν σε απόσταση 200 μέτρων από μεγάλες λεωφόρους είχαν 11% μεγαλύτερη πιθανότητα να πάσχουν από υπογονιμότητα, συγκριτικά με όσες ζούσαν μακριά από κεντρικές οδικές αρτηρίες. Η έρευνα έδειξε ακόμα ότι η ρύπανση αύξανε 21% την πιθανότητα δευτερογενούς υπογονιμότητας, δηλαδή δυσκολεύονταν να μείνουν και πάλι έγκυες μετά την απόκτηση τουλάχιστον ενός παιδιού.
Παχυσαρκία
Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM), όλα τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η παχυσαρκία ευθύνεται για το 6% των κρουσμάτων πρωτοπαθούς υπογονιμότητας και το παθολογικά χαμηλό σωματικό βάρος για άλλο ένα 6%. Όπως αναφέρει, οι μελέτες έχουν δείξει ότι πάνω από το 70% των γυναικών με υπογονιμότητα εξαιτίας παθολογικού σωματικού βάρους, συλλαμβάνουν αυτόματα όταν αυτό επανέλθει στα φυσιολογικά όρια με ένα πρόγραμμα αδυνατίσματος ή αύξησης του σωματικού βάρους, ανάλογα με την περίσταση. Επιπρόσθετα, όταν το σωματικό βάρος της γυναίκας είναι χαμηλότερο από το 95% του ιδανικού γι’ αυτήν ή υψηλότερο από το 120%, τότε η πρώτη θεραπευτική σύσταση για την υπογονιμότητα πρέπει να είναι η διόρθωσή του.
