της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Τελικά ποιoς οδήγησε τον Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο; «Φοβάμαι πως βρίσκεται εκεί εξαιτίας μου», δήλωσε ο 38χρονος Πολ Χόρνερ, «βασιλιάς των ψευδών ειδήσεων» στο Facebook. Είναι μάλλον υπερβολικό, αν όχι αφελές, να αποδίδει κανείς το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών σε ένα τρολ ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι όμως σαφές ότι τα social media αποτελούν πια πανίσχυρο όπλο.
Η προβολή των δύο προεδρικών υποψηφίων και των θέσεών τους μέσω των μέσων αυτών- άμεση, δωρεάν και σε ένα ευρύτατο κοινό- ήταν ανεκτίμητη. Αρκεί να σκεφτούμε ότι περισσότεροι από το 70% των Αμερικανών (229 εκατομμύρια χρήστες) συνδέονται στο Facebook τουλάχιστον μία φορά το μήνα και εξ αυτών τα 178 εκατομμύρια καθημερινά, ενώ 67 εκατομμύρια τιτιβίζουν στο Twitter. Την ημέρα των αμερικανικών εκλογών ο Ντόναλντ Τραμπ απευθυνόταν σε 13,5 εκατομμύρια ακολούθους στο Twitter και 13 εκατομμύρια φίλους στο Facebook, έχοντας προβάδισμα έναντι της Χίλαρι Κλίντον (10,5 και 8,6 εκατομμύρια ακολούθους και φίλους αντίστοιχα).
Πιο σημαντικός, ωστόσο, για τον αντίκτυπο στην πολιτική αντιπαράθεση και την κάλπη είναι ο ρόλος των social media ως πηγής ενημέρωσης. Έρευνα του ινστιτούτου Pew, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Μάιο, έδειξε ότι το 44% του γενικού πληθυσμού χρησιμοποιεί το Facebook ως ειδησεογραφικό δίκτυο. Και αυτό δεν θα ήταν καθόλου πρόβλημα, εάν δεν ήταν προφανές ότι ο αλγόριθμος ειδήσεων του μέσου δεν έχει τη δυνατότητα να διακρίνει μεταξύ πραγματικών και ψευδών πληροφοριών, να απορρίψει ακόμη και τις πιο τρελές θεωρίες συνωμοσίας, που πλασάρονται ως "αποκάλυψη". Aυτό, όμως, δεν θα έπρεπε να είναι δουλειά δημοσιογράφων και αναγνωστών;
Το τελευταίο τρίμηνο της προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ οι ψευδείς ειδήσεις, που αφορούσαν τις εκλογές συγκέντρωσαν στο Facebook μεγαλύτερο ενδιαφέρον σε σχέση με τα έγκυρα δημοσιεύματα μεγάλων αμερικανικών μέσων ενημέρωσης, όπως διαπίστωσε έρευνα της BuzzFeed News. Οι 20 δημοφιλέστερες ψευδείς ειδήσεις απέσπασαν 8.711.000 shares, likes και αντιδράσεις, ενώ οι 20 δημοφιλέστερες ειδήσεις στις 19 κορυφαίες ειδησεογραφικές σελίδες είχαν αντιστοίχως 7.367.000.
Δεν χρειάζεται να πιστεύεις ότι για την εκλογή του Τραμπ ευθύνεται ένα τρολ, για να ανησυχήσεις για την τάση αυτή. Οι αβάσιμες φήμες, οι μισές αλήθειες, τα ψεύδη δεν είναι νέο φαινόμενο. Είχαν πάντα παρουσία και ρόλο στην πολιτική ζωή. Στην εποχή της "μετα- αλήθειας", όμως, τα αντικειμενικά γεγονότα επηρεάζουν λιγότερο από ποτέ τη διαμόρφωση της κοινής γνώμη. Και στη δημοκρατία του Facebook η "δική μας αλήθεια" μετράει περισσότερο από την πραγματικότητα.
