Μπορεί να ενέπνευσε μουσικούς και ποιητές για αιώνες, ωστόσο λόγω της φωτορύπανσης η εικόνα του Γαλαξία στον νυχτερινό έναστρο ουρανό αποτελεί παρελθόν για ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας, όπως δείχνει διεθνής επιστημονική έρευνα. Σύμφωνα μάλιστα με την έρευνα, η χώρα μας κατατάσσεται στα 20 κράτη στον κόσμο με το πιο εκτεταμένο πρόβλημα φωτορύπανσης, με συνέπεια το 42% των Ελλήνων να μην μπορούν να διακρίνουν τον Γαλαξία τη νύχτα.
Η έρευνα υποστηρίζει πως ο Γαλαξίας είναι “αόρατος” για το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού, στο οποίο συγκαταλέγεται το 60% των Ευρωπαίων και περίπου το 80% των Βορειοαμερικάνων. Στην περίπτωση της Σιγκαπούρης, η οποία βρίσκεται στην πρώτη θέση των 20 κρατών με το μεγαλύτερο πρόβλημα φωτορύπανσης, το τεχνητό φως κρύβει την εικόνα του Γαλαξία για το 100% των κατοίκων.
Στη δεύτερη και την τρίτη θέση έρχονται το Κουβέιτ και το Κατάρ, αντίστοιχα. Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 15η θέση, αφού από τις περιοχές της Μεσογείου, μόνο στο Ισραήλ και τη Δυτική Όχθη η φωτορύπανση είναι ακόμη εντονότερη.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της έρευνας, πρόκειται για μία πολιτισμική απώλεια πρωτόγνωρου μεγέθους. “Πώς μπορούμε να αποτιμήσουμε την αξία που έχει αυτή τη εικόνα, για όσους είναι πλέον παρελθόν;”, σημειώνει στον Guardian ο Κρις Έλβιντζ, μέλος της ομάδας από την αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances και βασίσθηκε σε μετρήσεις από τον δορυφόρο Suomi ΝΡΡ (National Polar-orbiting Partnership). Οι επιστήμονες συνδύασαν τις μετρήσεις με υπολογιστικά μοντέλα για τη φωτεινότητα του ουρανού, αλλά και επίγειες μετρήσεις της φωτεινότητας από ερευνητές και πολίτες.
Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργήσουν έναν άτλαντα της υφηλίου, στον οποίο φαίνονται τεράστιες περιοχές που επηρεάζονται από φωτορύπανση. Είναι χαρακτηριστικό πως, για να διακρίνουν τον Γαλαξία, οι κάτοικοι του Παρισιού θα έπρεπε να ταξιδέψουν 900 χιλιόμετρα, πηγαίνοντας σε περιοχές της Σκοτίας, της Κορσικής ή της κεντρικής Ισπανίας.
Στον αντίποδα, η Μαδαγασκάρη και η Κεντρική Δημοκρατία της Αφρικής συγκαταλέγονται στις περιοχές με τη μικρότερη φωτορύπανση. Το πρόβλημε είναι σχεδόν ανύπαρκτο για ολόκληρη τη Γροιλανδία.
Μία σημαντική αιτία είναι ο δημόσιος φωτισμός και η φωταγώγηση κτηρίων και μνημείων, καθώς η ακτινοβολία ανακλάται από τα σωματίδια της ατμόσφαιρας και την υγρασία, φωτίζοντας τον ουρανό. Μάλιστα, το πρόβλημα αναμένεται να επιδεινωθεί με την τοποθέτηση στα δημόσια φώτα λαμπτήρων LED με “ψυχρό” λευκό φως. Κι αυτό γιατί αναμένεται να διπλασιασθεί η φωτεινότητα του νυχτερινού ουρανού στην Ευρώπη.
Εκτός από το γεγονός ότι “κρύβει” τον Γαλαξία, η φωτορύπανση μπορεί να επηρεάσει πολλά ζωικά είδη και πτηνά, αλλά και την ανθρώπινη φυσιολογία και ψυχολογία. Για παράδειγμα, το CNN αναφέρει ιατρική μελέτη του 2007, η οποία έδειξε πως ο έντονος νυχτερινός φωτισμός διαταράσσει το “βιολογικό ρολόι” του ανθρώπου, όπως και την παραγωγή ορισμένων ορμονών.
Επιπλέον, μπορεί να απορρυθμίσει τον κύκλο του ύπνου και να ενισχύσει το στρες.
Οι συγγραφείς της έρευνας υποστηρίζουν πως θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα. Ανάμεσα σε άλλα, προτείνουν τη χρήση δημόσιου φωτισμού που θα είναι περισσότερος εστιασμένος στον δρόμο, όπως και “έξυπνων” φανοστατών που θα ενεργοποιούνται όταν αντιληφθούν κίνηση. Επίσης, υποστηρίζουν πως θα πρέπει να περιορισθεί η φωταγώγηση κτηρίων και μνημείων.
