Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Ποιος νίκησε στην Πορτογαλία; Η Κεντροδεξιά της αυστηρής λιτότητας (που όμως δεν εξασφάλισε αυτοδυναμία) ή το Αριστερό Μπλοκ, που πέτυχε την καλύτερη επίδοση από ιδρύσεώς του; Το αποτέλεσμα είναι ανοιχτό σε ερμηνείες. Ο ρόλος του ηττημένου, όμως, δεν αμφισβητείται: σε ακόμη μία εκλογική αναμέτρηση στην Ευρώπη, τον είχε η Κεντροαριστερά.
Η συντριβή των Εργατικών στη Βρετανία και η ήττα των Σοσιαλδημοκρατικών στη Δανία είναι τα πιο πρόσφατα παραδείγματα. Πού πήγε η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία; Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση -η ζοφερή στιγμή του καπιταλισμού- ήταν, υποτίθεται, η μεγάλη ευκαιρία για την ανασύνταξή της.
Το «αόρατο χέρι» των αγορών απέτυχε, η απορρύθμιση πυροδότησε αναταράξεις και η ανάγκη για κρατική παρέμβαση ήταν ορατή. Θα έπρεπε να έχει το πάνω χέρι στην πολιτική αντιπαράθεση. Αντ’ αυτού επήλθε η συρρίκνωση. Γιατί στην αντιμετώπιση της κρίσης δεν είχε τίποτα ουσιωδώς διαφορετικό να προτείνει από τους αντιπάλους της.
Κεντροαριστερές κυβερνήσεις έχουμε σήμερα σε μόλις εννέα από τις 28 χώρες, με το 35% του πληθυσμού της Ε.Ε. Στη Γερμανία οι Χριστιανοδημοκράτες είναι στην εξουσία από το 2005, στη Βρετανία οι Τόρις από το 2010. Στη Γαλλία το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα δημοσκοπικά παραπαίει.
Η κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι στην Ιταλία είναι από τις λίγες εξαιρέσεις σε έναν κανόνα που θέλει την Κεντροδεξιά να κυβερνά, την Ακροδεξιά να ενισχύεται επικίνδυνα, τη ριζοσπαστική Αριστερά να ανακάμπτει, ευρωσκεπτικιστές και λαϊκιστές να βγαίνουν στο προσκήνιο.
Η απουσία ηγετικών φυσιογνωμιών είναι εμφανής. Τα πρόσωπα, όμως, δεν είναι το βασικό πρόβλημα. Η Κεντροαριστερά παρακολουθεί αμήχανη, γιατί δεν έχει ρόλο. Στις παρελθούσες δεκαετίες ηγήθηκε της μάχης για ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, πρόσβαση σε υγεία και παιδεία, θέματα ισότητας.
Σήμερα οι πολίτες ζητούν απαντήσεις πρωτίστως στην οικονομική κρίση. Και εκεί δεν έχει μία πειστική εναλλακτική στη λιτότητα. Αλλοτε οι θέσεις και οι πολιτικές της ταυτίζονται με εκείνες του κεντροδεξιού χώρου και άλλοτε ζητά αναδιανομή του πλούτου και άμβλυνση των ανισοτήτων, αλλά χωρίς σχέδιο. Οι ψηφοφόροι στρέφονται είτε προς την κυβερνώσα Δεξιά, που έχει το «knowhow», είτε προς τον ριζοσπαστισμό.
Και τώρα τι; Στροφή προς Αριστερά ή διεκδίκηση του Κέντρου; Ο τρίτος δρόμος των προοδευτικών δυνάμεων υπάρχει; Ή έβγαλε οριστικά σε αδιέξοδο;
Η συζήτηση είναι έντονη στη Βρετανία με την ανάδειξη του Τζέρεμι Κόρμπιν στην προεδρία των Εργατικών, στο πρόσωπο του οποίου άλλοι βλέπουν την ελπίδα για ανανέωση και άλλοι ιδέες του παρελθόντος, που οδηγούν στο περιθώριο.
Εχει ανοίξει και στην Ελλάδα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Οι απόψεις διίστανται, αλλά οι συνεχείς ταλαντεύσεις δεν οδηγούν πουθενά. Η κατεύθυνση πρέπει να αποσαφηνιστεί. Γιατί αν η συνεχής πτώση δεν λειτουργήσει ως αφύπνιση, μένει ο γκρεμός.
