Ο γάλλος υπουργός Απασχόλησης, Ζεράρ Λαρσέ, υποστήριξε σήμερα ότι η πολυγαμία στις οικογένειες των μεταναστών είναι μία από τις πιθανές αιτίες των ταραχών στις υποβαθμισμένες περιοχές που συγκλονίζουν τη χώρα εδώ και τρεις εβδομάδες.

Φταίνε δηλαδή τα ήθη και τα έθιμα των εθνοτικών μειονοτήτων; Το θέμα είναι σεξουαλικό; Ισως έτσι εξηγείται και αυτό που διάβασα για τον υπουργό Εσωτερικών της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, ότι «έχει ανδροπρεπές χαμόγελο, μέχρι παρεξηγήσεως».

Πέραν από το φαιδρό του πράγματος, η κοινωνική έκρηξη στη Γαλλία έχει και κοινωνικοοικονομικά αίτια. Ο στρατός, η οικογένεια, το σχολείο, δεν αντιπροσωπεύουν πλέον μια πατριωτική κουλτούρα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πολιτικά κόμματα, τα συνδικάτα, την Εκκλησία. Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να καλύψουν το κενό γιατί δεν προσφέρουν αρκετές θέσεις εργασίας και το Κράτος Δικαίου δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς κοινές αξίες.

Το λάθος της Γαλλίας ήταν ότι δημιούργησε γκέτο για να στεγάσει τους μετανάστες. Ρωτήστε τον Ζαν-Κλοντ Γκοντέν γιατί δεν έγιναν ταραχές στη Μασσαλία και το πιθανότερο είναι ότι ο δήμαρχος της τρίτης σε μέγεθος γαλλικής πόλης θα πιάσει χαρτί και μολύβι.

«Εδώ είναι οι λόφοι. Από την άλλη πλευρά είναι η θάλασσα. Εμείς είμαστε στη μέση, όλοι μαζί».

Αυτό που εννοεί ο Γκοντέν είναι ότι τα φυσικά σύνορα της Μασσαλίας - λόφοι στα βόρεια, ανατολικά και νότια, θάλασσα στα δυτικά - υποχρέωσαν τους αρχιτέκτονες να κτίσουν εργατικές πολυκατοικίες στο κέντρο της πόλης. Οι περισσότερες γαλλικές πόλεις, αντίθετα, στέγασαν τους φτωχούς μετανάστες τους στα προάστια, τα περίφημα banlieues, αποκλείοντάς τους από το κέντρο.

Στους 800.000 κατοίκους της πόλης περιλαμβάνονται 300.000 μετανάστες ιταλικής καταγωγής, 200.000 Αραβες από τη βόρεια Αφρική και μεγάλες κοινότητες ανθρώπων από την Κορσική, την Αρμενία, την Κίνα και τις νήσους Κομόρες.

Οπως λέει ο Γκοντέν, αυτή η ποικιλομορφία έχει εμφυσήσει στους κατοίκους την αίσθηση ότι είναι πρώτα Μαρσεγιέζοι κι ύστερα Γάλλοι ή μετανάστες. Για να μειωθούν οι θρησκευτικές και εθνικές εντάσεις, δημιουργήθηκε το 1990 η Marseilles Esperance, μια ασυνήθιστη συμμαχία της εκκλησίας και του κράτους που φέρνει στο ίδιο τραπέζι τον δήμαρχο με τους επικεφαλής των διαφόρων εκκλησιών: των Μουσουλμάνων, των Προτεσταντών, των Ορθοδόξων, των Καθολικών, των Βουδιστών και των Εβραίων.

Η συμμαχία αυτή απέτρεψε τη γενίκευση των ταραχών μετά το φόνο ενός νεαρού μετανάστη από τις Κομόρες και ενός λευκού αγοριού στη δεκαετία του '90. Εξασφάλισε επίσης την ηρεμία στην πόλη μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.

Οι εξεγερμένοι στη Γαλλία δεν είναι αυτοί που κατέβαιναν χθες από το τρένο, αλλά παιδιά και εγγόνια μεταναστών που έχουν τη γαλλική υπηκοότητα. Οταν κοιτούν όμως τους υπολοίπους Γάλλους, νομίζουν ότι είναι κάτοικοι μιας άλλης χώρας: εκείνοι δεν ζουν σε γκέτο, δεν υφίστανται διακρίσεις, δεν ισχύει γι' αυτούς η πολιτική της «μηδενικής ανοχής» που έχει κάνει σύνθημά του ο Νικολά Σαρκοζί.

Τα παιδιά των μεταναστών, συμπεριφέρονται όπως ακριβώς τους αποκάλεσε ο υπουργός Εσωτερικών: σαν σκουπίδια. «Εχουμε καταλάβει ότι είναι ο μόνος τρόπος να μας προσέξουν», λέει ο 15χρονος Μπούνα, που οι γονείς του έφτασαν στη Γαλλία από τη Σενεγάλη λίγο πριν γεννηθεί.

Οι πολιτικοί δεν έχουν καταλάβει δύο πράγματα, λέει ο Ταχάρ Ιλικούντ, που ήρθε στη Γαλλία από την Αλγερία πριν από 34 χρόνια. «Το πρώτο είναι ότι πίσω από τις ταραχές δεν υπάρχει οργάνωση ούτε σαφείς στόχοι, αλλά μονάχα οργή που έχει συσσωρευτεί. Το δεύτερο είναι ότι στα επεισόδια πρωταγωνιστούν παιδιά. Βάζουν φωτιές χωρίς να σκέπτονται τις συνέπειες».

Τα σύγχρονα προβλήματα απαιτούν και σύγχρονες λύσεις. Θα ήταν κρίμα την ώρα που αλλάζει το νερό της μπανιέρας, να αφήσουμε να παρασυρθεί και το μωρό.

K.T.