Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των θυγατρικών των Ελληνικών Πολυεθνικών στο διεθνές δίκτυο παραγωγής των ομίλων τους τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της νέας μελέτης του ΙΟΒΕ σχετικά με τις θυγατρικές των ελληνικών πολυεθνικών επιχειρήσεων και τις στρατηγικές διεθνοποίησης που ακολουθούν.
Η μελέτη αποτελεί συνέχεια της μελέτης με τίτλο «Ο Ρόλος των Ελληνικών Πολυεθνικών Επιχειρήσεων στην Οικονομία & Προϋποθέσεις Περαιτέρω Ανάπτυξής τους» και εκπονήθηκε με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Καρέλια.
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι βραχυπρόθεσμα η καταγεγραμμένη εύρωστη οικονομική θέση των Ελληνικών Πολυεθνικών θα λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας στην απειλή της οικονομικής κρίσης, δεδομένης της δυναμικής επενδυτικής επέκτασης στο εξωτερικό του πρόσφατου παρελθόντος, ενώ μακροπρόθεσμα η πολυεθνικότητα έχει θετική επίπτωση στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και ειδικότερα στις δραστηριότητες τους στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρωτογενούς έρευνας που διενήργησε το ΙΟΒΕ, οι θυγατρικές των ελληνικών πολυεθνικών επιχειρήσεων συνεισφέρουν στην ανταγωνιστικότητα των ομίλων τους παράγοντας το 40% των πωλήσεων μέσω επενδυτικά ενισχυμένων παραγωγικών μονάδων. Συγχρόνως, αποτελούν δυναμικούς οικονομικούς παράγοντες στις χώρες υποδοχής τους δεδομένου ότι είναι σημαντικοί εργοδότες αλλά και επενδυτές προωθώντας την απασχόληση και την ανάπτυξη των χωρών υποδοχής.
Από την έρευνα προκύπτει ότι το κυριότερο κίνητρο ίδρυσης / εγκατάστασης των θυγατρικών ελληνικών πολυεθνικών ομίλων είναι η αναζήτηση νέων αγορών και ως επιμέρους κίνητρα καταγράφονται η αναζήτηση στρατηγικών πόρων αλλά και ο συνδυασμός των δυο κινήτρων μαζί. Αυτό το συμπέρασμα ενισχύεται και από το αποτέλεσμα ότι οι θυγατρικές καλούνται να καλύψουν τις ανάγκες όχι μόνο της χώρας υποδοχής (με το στενό γεωγραφικό περιορισμό) αλλά να αναπτύξουν και άλλες αλλοδαπές αγορές (όχι όμως την ελληνική αγορά). Όσον αφορά τα κίνητρα διεθνοποίησης ανά γεωγραφική περιοχή παρατηρείται ότι στα Βαλκάνια η ύπαρξη θυγατρικών φαίνεται να σχετίζεται άμεσα με την ανταγωνιστική θέση της επιχείρησης στην Ελλάδα αλλά και την εκμετάλλευση του χαμηλότερου παραγωγικού κόστους στις χώρες αυτές.
Η συντριπτική πλειοψηφία των θυγατρικών, ανεξαρτήτως κλάδου δραστηριοποίησης και περιοχής υποδοχής, εξειδικεύεται στην παραγωγή τελικών προϊόντων με στόχο τον τελικό καταναλωτή. Αναλύοντας περισσότερο τον τύπο του παραγόμενου προϊόντος διαπιστώθηκε ότι τα προϊόντα που παράγονται από τις θυγατρικές είναι μεν παρόμοια με αυτά που παράγονται για την ελληνική αγορά αλλά προσαρμόζονται στις ανάγκες των αγορών υποδοχής αποτυπώνοντας με σαφήνεια την πίεση του διεθνούς ανταγωνισμού που απαιτεί από τις επιχειρήσεις περισσότερη ανταποκρισιμότητα στις ιδιαίτερες καταναλωτικές συνθήκες των χωρών υποδοχής.
Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει επίσης ότι στρατηγικού τύπου αποφάσεις, όπως αυτές που σχετίζονται με την επιχειρησιακή στρατηγική, καθορίζονται αποκλειστικά σε επίπεδο μητρικής, ενώ λειτουργικού τύπου αποφάσεις (για παράδειγμα σχέσεις με πελάτες) καθορίζονται σε επίπεδο θυγατρικής. ¶ρα, η διαδικασία λήψης αποφάσεων αντικατοπτρίζει τυποποιημένες θυγατρικές που καλούνται να εφαρμόσουν μια κεντρική σχεδιασμένη στρατηγική διεθνοποίησης.
Αξιολογώντας τη διεθνή οικονομική κρίση η μελέτη εστιάζεται τόσο στις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις όσο και στις μακροπρόθεσμες προοπτικές των παραγωγικών δραστηριοτήτων των θυγατρικών των Ελληνικών Πολυεθνικών. Όπως επισημαίνεται, βραχυπρόθεσμα η καταγεγραμμένη εύρωστη οικονομική θέση των Ελληνικών Πολυεθνικών θα λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας στην απειλή της οικονομικής κρίσης, δεδομένης της δυναμικής επενδυτικής επέκτασης στο εξωτερικό του πρόσφατου παρελθόντος. Ωστόσο, ο χαρακτήρας της στρατηγικής διεθνοποίησης, τύπου αναζήτησης νέων αγορών αποτελεί ευάλωτη στρατηγική επιλογή δεδομένου ότι εξαρτάται από τη ρευστότητα των καταναλωτών των χωρών υποδοχής. Συνεπώς αν η οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις στις χώρες υποδοχής θα επηρεαστεί άμεσα και η παραγωγική δραστηριότητα των θυγατρικών σε αυτές τις χώρες. Περαιτέρω, ο ώριμος χαρακτήρας των προϊόντων που παράγονται από τις θυγατρικές, προσδιορίζει ότι ο βασικός μηχανισμός ανταγωνισμού είναι οι τιμές. ¶ρα το κόστος παραγωγής θα καθορίσει επίσης και την αντοχή που θα δείξουν οι επιχειρήσεις κάτω από πιέσεις στενότητας.
Η στρατηγική επέκτασης πολυτοπικού (multidomestic) χαρακτήρα, μέσω τυποποιημένων θυγατρικών, έχει ως φυσική εξέλιξη την γεωγραφική αναδιοργάνωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων προς μια πιο εκλογικευμένη και αποδοτική παραγωγική δομή. ¶ρα η οικονομική κρίση μπορεί να λειτουργήσει επιταχυντικά προς την αναδιοργάνωση παραγωγικών δραστηριοτήτων στο εξωτερικό όπου αυτό κρίνεται χρήσιμο. Συνεπώς, βραχυπρόθεσμα οι Ελληνικές πολυεθνικές ενδέχεται να αναδιοργανώσουν τις δραστηριότητες τους με πιο αποδοτικό τρόπο και να αντιμετωπίσουν συγκρατημένα τις προοπτικές περαιτέρω επέκτασης τους.
Η αξιολόγηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της σημερινής κρίσης σχετίζεται με τον στρατηγικό σχεδιασμό των Ελληνικών Πολυεθνικών. Μια πιθανή στρατηγική εγκατάλειψης των θυγατρικών, ως μέσου περιορισμού του κόστους, ενδέχεται να έχει αρνητικές συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών πολυεθνικών αλλά και στην παραγωγική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Η εσωστρέφεια θα αποτελούσε πληγή για την μελλοντική ανάπτυξη των ελληνικών πολυεθνικών.
Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, σε κάθε κρίση υπάρχουν και ευκαιρίες. Για τις ελληνικές πολυεθνικές μια διαφαινόμενη ευκαιρία αφορά την πιο δημιουργική αντιμετώπιση του δικτύου των θυγατρικών τους. Συγκεκριμένα θα πρέπει να αξιολογήσουν την εμπειρία που έχουν αποκομίσει τα στελέχη τους στο εξωτερικό προκειμένου να αναδιοργανώσουν ποιοτικά το πλέγμα παραγωγής τους με περισσότερο εξειδικευμένες υπηρεσίες και προϊόντα. Σε συνδυασμό με την έντονη παρουσία τους σε χώρες υποδοχής, όπως τα Βαλκάνια, η ποιοτική και ποσοτική αναδιάρθρωση του δικτύου παραγωγής θα τις βοηθήσει να διατηρήσουν και να επεκτείνουν την ηγεμονική τους θέση στις εν λόγω περιοχές. Προηγούμενες εμπειρίες, όπως καταγράφονται διεθνώς, δείχνουν ότι στρατηγικές επέκτασης μέσω της παραγωγής τυποποιημένων προϊόντων έχουν σχετικά σύντομη ημερομηνίας λήξης.
Η οικονομική ευρωστία των Ελληνικών Πολυεθνικών αποτυπώνει τις σωστές στρατηγικές επιλογές του παρελθόντος. Μια καλή συνέχεια, θα προέτρεπε αυτές επιχειρήσεις να ακολουθήσουν μια αντικυκλική στρατηγική στις χώρες που δραστηριοποιούνται και όχι μόνο, που θα ενισχύσει τον εξωστρεφή χαρακτήρα τους εκμεταλλευόμενες συμφέρουσες επενδυτικές ευκαιρίες του σήμερα, τις οποίες αναπτύξουν οργανικά με τις δικές τους δυνάμεις, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη της επιχείρησης μακροπρόθεσμα.
Συμπερασματικά, η δυνατότητα των ελληνικών πολυεθνικών επιχειρήσεων να προχωρήσουν σε αναδιαρθρώσεις μέσω των θυγατρικών τους, τους δίνει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για την αντιμετώπιση της κρίσης.
