Του Γιάννη Κανουπάκη
[email protected]
Πόσο σύγχρονος είναι ο στόλος των μεγάλων επαγγελματικών οχημάτων με τα οποία γίνονται οι μεταφορές των ελληνικών προϊόντων σε ξένες αγορές; Ποια είναι τα ποιοτικά στοιχεία του κλάδου, ποιες οι προοπτικές και οι οικονομικές αντοχές των εμπλεκομένων σε αυτόν; Η αγορά των οδικών μεταφορών στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ιδιαιτερότητες και διαφοροποιήσεις συγκρινόμενη με την κατάσταση που επικρατεί σε άλλες χώρες της Ε.Ε., όπου διαμορφώθηκε σταδιακά η ελεύθερη πρόσβαση στο επάγγελμα, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που έθετε η οδηγία της Ε.Ε. Για μια εικοσαετία οι ρυθμοί ανάπτυξης της αγοράς, καθώς και οι μεταβολές που σημειώθηκαν στα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης συνέβαλαν στη σημαντική αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες μεταφορών και κυρίως για τις ενδοκοινοτικές (2,3% ετησίως στις εμπορευματικές μεταφορές και 3,1% στις επιβατικές). Παρά τη ζωτική σημασία του κλάδου, συνιστούν ταυτοχρόνως έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο τομέα, καθώς η αύξηση του όγκου των οδικών μεταφορών συνεπάγεται σοβαρές επιπτώσεις σε αγαθά ιδιαίτερης σημασίας, όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η οδική ασφάλεια. Το τελευταίο πλαίσιο ελεύθερης πρόσβασης στο επάγγελμα του οδικού μεταφορέα στις χώρες της Ε.Ε. χαρακτηρίζεται από την τήρηση των βασικών αξόνων της Οδηγίας και πιο συγκεκριμένα των τεσσάρων βασικών προϋποθέσεων, δηλαδή της αξιοπιστίας, της οικονομικής επιφάνειας, της επαγγελματικής επάρκειας και της καλής φήμης. Κάθε χώρα έχει διαμορφώσει ένα νομοθετικό πλαίσιο, με βάση το οποίο εξετάζει την ύπαρξη αυτών των βασικών χαρακτηριστικών, δημιουργώντας έτσι ένα αυστηρά περιγεγραμμένο σύστημα ποσοτικών και ποιοτικών προϋποθέσεων, οι οποίες εφόσον ικανοποιούνται, δίδεται η σχετική άδεια του οδικού μεταφορέα.
Η πικρή αλήθεια
Εκτιμάται, πάντως, πως στο εγγύς μέλλον κανένα ελληνικό φορτηγό δεν θα δραστηριοποιείται στο εξωτερικό, λόγω αδυναμίας ανταγωνιστικότητας. Μέχρι και τη δεκαετία του ‘90, τα ελληνικά φορτηγά κυριαρχούσαν στα Βαλκάνια, Ασία, κ.λπ. Σήμερα, είμαστε πολύ πίσω από κάθε χώρα. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα δικαιούται 90 άδειες ΕΔΥΜ, από τις οποίες παραχωρούνται μόνο 75 άδειες για εκατοντάδες οχήματα Εuro3 και μόλις 15 για οχήματα Ευro 4-5, όταν η πΓΔΜ (Σκόπια) έχει δηλωμένα για άδειες ΕΔΥΜ 1.534 φορτηγά Euro 5 και 6, η Βουλγαρία 1.526 φορτηγά Euro 5 και 6 και η Αλβανία 1182 φορτηγά Euro 5 και 6”. Τόσο ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων (ΣΕΑΑ) όσο και οι ίδιοι οι μεταφορείς τονίζουν την ανάγκη ανανέωσης του στόλου οχημάτων, με τη στήριξη της Πολιτείας, αλλά και την υιοθέτηση σύγχρονων εργαλείων, όπως το e-CMR. Η υιοθέτηση του ηλεκτρονικού CMR (e-CMR) θα έχει πολλαπλά οφέλη για τον κλάδο των οδικών μεταφορών, καθώς πρόκειται για μια καινοτομία που θα συμβάλει τα μέγιστα, τόσο στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των οδικών μεταφορών, όσο και στη διαδραστικότητα και την ανταλλαγή ηλεκτρονικών πληροφοριών που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της παράνομης μεταφοράς, στην ανάπτυξη άλλων καινοτόμων προγραμμάτων καθώς και στη συλλογή στατιστικών στοιχείων. Κάμψη στον κλάδο
Γεγονός είναι ότι η αγορά των εμπορευματικών μεταφορών αντιμετωπίζει σημαντική κάμψη τα τελευταία χρόνια. Κάτω από 20.000 Φορτηγά Δημοσίας Χρήσης είναι ενεργά επί συνόλου 33.000, αφού οι περισσότεροι αυτοκινητιστές, είτε έχουν καταθέσει πινακίδες και μετεγκαταστάθηκαν στη Βουλγαρία, είτε έχουν στραφεί σε άλλα επαγγέλματα. «Πληγή» του κλάδου, σύμφωνα με τους αυτοκινητιστές συνιστούν τα ελληνόκτητα φορτηγά, δηλαδή τα φορτηγά Ελλήνων οι οποίοι έχουν μεταφέρει την έδρα τους στο εξωτερικό. Τα αλλοδαπά φορτηγά, ελληνόκτητα και μη, έχουν πάρει το μεγαλύτερο μερίδιο της ελληνικής αγοράς -άνω του 60%- με τον τρόπο που όλοι ξέρουμε (εικονικά τιμολόγια). Βουλγαρικά, πΓΔΜ, τουρκικά, αλβανικά, σερβικά φορτηγά να κάνουν ανεξέλεγκτα εσωτερικές μεταφορές. Αντίστοιχα, τα ελληνόκτητα βουλγαρικά ξεπερνούν τις 10.000, ενώ της πΓΔΜ και τα σέρβικα, μαζί με τα βουλγαρικά, έχουν μονοπωλήσει τις μεταφορές από και προς τα λιμάνια της χώρας, όπως της Θεσσαλονίκης, των Μουδανιών, της Ασπροβάλτας, του Αστακού κ.λπ. Δυστυχώς, τα αλλοδαπά οχήματα δραστηριοποιούνται ανενόχλητα στην Ελλάδα, διεξάγοντας ως επί το πλείστον εθνικές και διεθνείς μεταφορές (παράνομες μεταφορές), διότι έχουν παραποιημένα έγγραφα, όπως CMR, διπλά τιμολόγια, άδειες ΕΔΥΜ χωρίς να τηρούν τους όρους χρήσης τους, διμερείς και τριγωνικές άδειες ακόμη και πλαστογραφημένες. Πάνω από 20 χρόνια…
Ακριβή και πλήρως επικαιροποιημένα στοιχεία για τον στόλο κυκλοφορούντων φορτηγών στην Ελλάδα δεν δίδονται επισήμως από την ΕΛΣΤΑΤ. Ενδιαφέρον, ωστόσο, έχουν οι εκτιμήσεις του ΣΕΑΑ και οι συνοπτικοί πίνακες ταξινομήσεων καινούργιων και εισαγόμενων μεταχειρισμένων φορτηγών κατά την περίοδο των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με τις καταγραφές του τέλους του 2016, επί συνόλου 227.990 Οχημάτων Εμπορευματικών Μεταφορών, η μέση ηλικία τους ξεπερνά τα 20 έτη. Από εκεί και πέρα σε συνδυασμό με το ιστορικό των ταξινομήσεων καινούργιων οι οποίες είναι δραματικά χαμηλότερες σε σχέση με εκείνες που αφορούν εισαγόμενα μεταχειρισμένα, μπορεί κάποιος να εξάγει συμπεράσματα για τη συνολική εικόνα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του κλάδου, από κάθε άποψη… 