Ανασκαφή στην Αρχαία Αμφίπολη

Χρόνο με τον χρόνο, η Ακρόπολη της αρχαίας Αμφίπολης αποκαλύπτει τα «μυστικά» της, δίνοντας την ευκαιρία σε αρχαιολόγους και ιστορικούς να λάβουν σημαντικές πληροφορίες και γνώσεις γι' αυτή τη φημισμένη αρχαία πόλη, που όπως δείχνουν τα γεγονότα (ανακάλυψη του ταφικού μνημείου στον τύμβο Καστά) έχει πολλά ακόμη να μας αποκαλύψει.

Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο ότι στη διάρκεια της περσινής ανασκαφικής περιόδου, που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2021, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως ένα νέο γλυπτό θωρακοφόρου κορμού, που αποδίδεται σε Ρωμαίο αξιωματικό ή και αυτοκράτορα. Το εντυπωσιακό γλυπτό είχε βρεθεί εντοιχισμένο σε τοίχο βυζαντινής εποχής, σε μια περιοχή που ήταν καλυμμένη από τα μπάζα παλαιότερων ανασκαφών. Ο θώρακας φέρει ανάγλυφη διακόσμηση, όπου στο κέντρο του μοτίβου υπάρχει ένα τρόπαιο νίκης, δεξιά και πάνω μια φτερωτή νίκη, ένας πισθάγκωνα δεμένος αιχμάλωτος και άλλες μορφές, μεταξύ των οποίων και μια μορφή του μυθικού Ηρακλή.

Η φετινή, τέταρτη ανασκαφική περίοδος, που ολοκληρώθηκε στα τέλη Αυγούστου του 2022 έφερε τους αρχαιολόγους ακόμα πιο κοντά στο στόχο τους, που είναι η διερεύνηση των προχριστιανικών οικοδομικών φάσεων στην ακρόπολη της Αμφίπολης, από την ίδρυση της πόλης το 437 π.Χ. και εξής, για τις οποίες οι αρχαιολογικές γνώσεις είναι λιγοστές.

Τι έφερε στο φως η φετινή ανασκαφή

Τα όσα έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη κατά τη φετινή ανασκαφική περίοδο παρουσιάστηκαν στη διάρκεια εκδήλωσης, που διοργανώθηκε στην έδρα του δήμου Παγγαίου, την Ελευθερούπολη. Η κ. Μαλαμίδου παρουσίασε τα κυριότερα στοιχεία της τοπογραφίας της Αμφίπολης, καθώς και τα σημεία στα οποία διεξάγεται η ανασκαφή, ενώ ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Δημήτρης Δαμάσκος, με καταγωγή από την Ελευθερούπολη, παρουσίασε αναλυτικά τα ευρήματα της ανασκαφής.

Όπως τόνισαν οι δυο επιστήμονες, στη διάρκεια της εκδήλωσης, η φετινή ανασκαφή επικεντρώθηκε στην αποκάλυψη του ρωμαϊκού κτιρίου με τοίχους από αδρούς λίθους, οπτόπλινθους και ισχυρό ασβεστοκονίαμα, το οποίο βρίσκεται δυτικά του νάρθηκα της παρακείμενης πρωτοβυζαντινής Βασιλικής Γ΄.

Έως τώρα διαμορφώνεται η εικόνα ενός επιμήκους κτίσματος πλάτους 4,50 μ. και μήκους τουλάχιστον 8,5 μ., χωρίς να έχει ακόμα αποκαλυφθεί στο σύνολό του, καθώς συνεχίζεται προς βορρά, εκτός της ανασκαπτόμενης περιοχής. Στις εσωτερικές παρειές των τοίχων υπάρχουν τετράπλευρες οπές, πιθανότατα για την τοποθέτηση δοκαριών. Κάτω από το στρώμα των καταπεσμένων κεραμίδων στέγης αποκαλύφθηκαν σιδερένια εξαρτήματα που παραπέμπουν σε θύρα ή σε καταπακτή.

Το τμήμα του στρώματος καταστροφής, όπου έγινε φέτος ανασκαφή, περιείχε πλήθος ακέραιων αγγείων, τα οποία χρονολογούνται στον 2ο και 3ο αι. μ.Χ. Πρόκειται για αγγεία αποθήκευσης και μεγάλους αμφορείς, αλλά και μικρότερα επιτραπέζια αγγεία καθημερινής χρήσης, χύτρες, πινάκια και πρόχους (αγγεία - κανάτα με μεγάλοι κοιλιά), όλα τοποθετημένα προσεκτικά κατά μήκος του νότιου τοίχου. Είναι χαρακτηριστικό ότι μερικές τριφυλλόστομες πρόχοι διασώθηκαν άθικτες.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το κτίριο σταμάτησε να χρησιμοποιείται πιθανότατα στα πρωτοβυζαντινά χρόνια, όταν αγωγός για την απορροή των υδάτων από τον νάρθηκα της παρακείμενης Βασιλικής κατέστρεψε τμήμα του. Η ανασκαφή του κτιρίου, ο χαρακτήρας του οποίου -δημόσιος ή ιδιωτικός- δεν έχει ακόμη διευκρινισθεί, θα συνεχιστεί και την επόμενη ανασκαφική περίοδο.

Πότε πέρασε από την Αμφίπολη ο Οκταβιανός Αύγουστος

Ο Καθηγητής Δημήτρης Δαμάσκος, στη διάρκεια της εκδήλωσης, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο περσινό εντυπωσιακό εύρημα του περίτεχνου γλυπτού θωρακοφόρου κορμού, που πλέον βρίσκεται σε διαδικασία συντήρησης στο εργαστήριο του μουσείου της Αμφίπολης, προκειμένου κάποια στιγμή να εκτεθεί. Ο κορμός αυτός είναι σχεδόν πανομοιότυπος με έναν άλλον, που βρέθηκε σε παλαιότερη ανασκαφή, εντοιχισμένος στον βυζαντινό πύργο του Μαρμαρίου στην Αμφίπολη, με κοινή ανάγλυφη διακόσμηση, η οποία ταυτίζει τη μορφή με τον αυτοκράτορα Αύγουστο.

Ο κ. Δαμάσκος υπογράμμισε πως οι παραστάσεις που φέρει ο θώρακας του γλυπτού που βρέθηκε πέρυσι χρονολογούνται στο τέλος του 1ου αιώνα π.Χ., δηλαδή την εποχή του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, ο οποίος πριν ανέβει στο θρόνο, πέρασε από την περιοχή της Αμφίπολης, ηγούμενος των ρωμαϊκών στρατευμάτων στη μάχη των Φιλίππων (42 π.Χ), ενάντια στους δολοφόνους του Ιούλιου Καίσαρα, τον Βρούτο και τον Κάσιο. Τόνισε ακόμα ότι ο Οκταβιανός Αύγουστος, τιμήθηκε από τους Αμφιπολίτες στο τέλος του 1ου αιώνα π.Χ., για λόγους που ακόμα δεν έχουν ερευνηθεί.

Κλείνοντας, σημείωσε με έμφαση ότι θα ήθελε πολύ ο θωρακοφόρος κορμός από το γλυπτό να ανήκει στον Οκταβιανό Αύγουστο, όπως είναι και το πιθανότερο, εντούτοις μέχρι στιγμής αυτό δεν τεκμηριώνεται απόλυτα.

Υπόθεση αρχαιοκαπηλίας φαίνεται ότι ξεσκέπασαν οι αρχές, καθώς συνέλαβαν 72χρονο, σε περιοχή του δήμου Αμφίπολης στις Σέρρες, με την κατηγορία της παράνομης κατοχής δύο μαρμάρινων τμημάτων κιόνων.  

Όπως ανακοίνωσε η αστυνομία, τα παραπάνω αντικείμενα, διαστάσεων 73 και 76 εκατοστών αντίστοιχα, βρέθηκαν στο σπίτι του, ενώ σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων ανήκουν στη Βυζαντινή - Μεταβυζαντινή περίοδο και εμπίπτουν στις διατάξεις του Νόμου για την Προστασία των Αρχαιοτήτων.

Στο ίδιο σπίτι βρέθηκε κι ένας ανιχνευτής μετάλλων.

Υπενθυμίζεται ότι η Αμφίπολη έχει χαρακτηριστεί ως χώρος με πολύ σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, ενώ εργασίες δομικής αποκατάστασης πραγματοποιούνται στον μοναδικό μνημείο του Τύμβου Καστά.

Σημειώνεται ότι το σημείο των ευρημάτων έχει συγκεντρώσει μεγάλο ενδιαφέρον από ειδικούς αρχαιολόγους, ωστόσο έχουν παρατηρηθεί και παράνομες ανασκαφές.

Πέρσι, στο σημείο όπου βρίσκονται τα ευρήματα, Αστυνομικοί του Τμήματος Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Αρχαιοτήτων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο διερεύνησης πληροφοριών για παράνομες ανασκαφές σε κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο περιοχής των Σερρών, εντόπισαν και συνέλαβαν επ’ αυτοφώρω έναν 68χρονο σε βάρος του οποίου σχηματίσθηκε δικογραφία για παράβαση του Νόμου «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

Μ.Β.

Τα έργα της δομικής αποκατάστασης του ταφικού μνημείου και της κατασκευής στεγάστρου στον Τύμβο Καστά προχωρούν, μετά την ομοφώνως θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σχετικά με τη στατική μελέτη εφαρμογής και την ηλεκτρομηχανολογική μελέτη του κελύφους προστασίας.

Σε συνέχεια της έγκρισης της αρχιτεκτονικής προμελέτης, ολοκληρώνεται η μελέτη εφαρμογής κατασκευής εξωτερικού κελύφους, ώστε άμεσα να προχωρήσει η δημοπράτηση του, στο πλαίσιο του ενταγμένου -στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό́ Πρόγραμμα Κεντρικής Μακεδονίας-ΕΣΠΑ 2014-2020- έργου «Στερέωση, Συντήρηση, Αποκατάσταση και Ανάδειξη Μνημείου Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη Σερρών».

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού συνεχίζει το αρχαιολογικό έργο στον τύμβο Καστά. Στόχος μας είναι το μνημείο να καταστεί επισκέψιμο σε ειδικές ομάδες κοινού, εντός του τρέχοντος έτους. Προτεραιότητά μας είναι να εξασφαλίσουμε την προστασία του ίδιου του μνημείου και την ασφαλή πρόσβαση των επισκεπτών. Όσον αφορά στα προβλήματα που προέκυψαν μετά τα πρόσφατα, πρωτόγνωρα σε ένταση, καιρικά φαινόμενα -εξαιτίας των οποίων η Περιφερειακή Ενότητα Σερρών κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης- στο έργο της αποκατάστασης της γεωμετρίας του Τύμβου, αυτά ήδη αποκαθίστανται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Το ίδιο το μνημείο δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα. Το έργο της διαμόρφωσης των πρανών του Τύμβου ενισχύεται με επιπλέον μέτρα, στις υδραυλικές μελέτες, προκειμένου να μην επαναληφθούν ανάλογα προβλήματα, λόγω ακραίων φαινόμενων. Οταν το έργο σχεδιάστηκε, το 2018, δεν είχαν ληφθεί υπόψη οι ενδεχόμενες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, η οποία εκδηλώνεται παντοιοτρόπως».

Σύμφωνα με την εγκεκριμένη αρχιτεκτονική́ προμελέτη το προτεινόμενο εξωτερικό́ κέλυφος του Χώρου 1 του Ταφικού Μνημείου, έχει ως στόχο: 
• Τη μόνιμη προστασία του χώρου, στον οποίο δεν σώζεται το προστώο και η στέγη του, από την υγρασία και τις εξωτερικές καιρικές συνθήκες, δεδομένου ότι οι τοίχοι του έχουν ευαίσθητα επιχρίσματα και χρώματα, ενώ και τα ευρισκόμενα στον χώρο γλυπτά των Σφιγγών πρέπει, επίσης, να προστατευθούν για αντίστοιχους λόγους.

• Τη συμβολή στην εξασφάλιση σταθερών συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας, με την επιπρόσθετη τοποθέτηση ηλεκτρομηχανολογικής εγκατάστασης για ολόκληρο το Ταφικό Μνημείο, συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού και της δυνατότητας κλιματισμού των χώρων.

Η αρχιτεκτονική πρόταση για την κατασκευή του κελύφους, βασίζεται στη γεωμετρία και τις διαστάσεις του αρχαίου προστώου, με απολύτως αφαιρετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και στόχο την αρμονική παρουσία του στον χώρο, σε σχέση με το μνημειακό σύνολο, προκειμένου να μην αναπαράγει μορφολογικά στοιχεία του αρχαίου κελύφους και να εξυπηρετεί παράλληλα και τις λειτουργικές ανάγκες του μνημείου, όπως η προσβασιμότητα και η θέαση από τον επισκέπτη.

Για την πρόσβαση στην είσοδο του Ταφικού Μνημείου, θα κατασκευαστεί μεταλλική κλίμακα και μικρό αναβατόριο για την εξυπηρέτηση ΑμΕΑ, αλλά και για την μεταφορά ευαίσθητων μαρμάρινων αντικειμένων από και προς το εσωτερικό του Ταφικού Μνημείου.

Η ηλεκτρολογική́ εγκατάσταση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον σχεδιασμό́ του λειτουργικού́ φωτισμού́ του κελύφους προστασίας, για τον οποίο ελήφθησαν υπόψη οι απαιτήσεις της αρχιτεκτονικής μελέτης με γνώμονα τη διακίνηση εντός του χώρου και την ασφάλεια των επισκεπτών.

Σε ό,τι αφορά προβλήματα που προέκυψαν στις υπό εκτέλεση εργασίες διαμόρφωσης του χώρου των διαδρόμων και του υδραυλικού έργου, από ακραίες καιρικές συνθήκες στην περιοχή, με αποτέλεσμα η Περιφερειακή Ενότητα Σερρών να τεθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, διευκρινίζεται ότι σημειώθηκαν περιορισμένες φθορές στα υπό διαμόρφωση πρανή του Τύμβου, χωρίς να έχει προκληθεί καμία φθορά στο ταφικό μνημείο.

Από την πρώτη στιγμή πραγματοποιήθηκε αυτοψία στον χώρο από ειδική ομάδα τεχνικών υπό τον Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού Γιώργο Διδασκάλου, για την εφαρμογή άμεσων μέτρων για την αποκατάσταση και την επαναφορά του χώρου στην κατάσταση, πριν την εξέλιξη των φαινομένων.

Όπως δήλωσε ο Γιώργος Διδασκάλου, «Από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ έγιναν ταχύτατα όλες οι απαιτούμενες ενέργειες για την εκτίμηση των συνεπειών των ακραίων φαινομένων που έπληξαν την περιοχή των Σερρών, με αυτοψία που πραγματοποιήσαμε με στελέχη του Υπουργείου και ειδικούς τεχνικούς. Πρέπει να σημειωθεί ότι παρά τα έντονα φαινόμενα, το ταφικό μνημείο δεν διέτρεξε κανέναν κίνδυνο. Σημειώθηκαν περιορισμένες φθορές στο έργο διαμόρφωσης των πρανών του τύμβου, οι οποίες ήδη αποκαθίστανται από το εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό. Με την ολοκλήρωση του έργου, ο τύμβος θα είναι απολύτως προστατευμένος στο μέλλον από αντίστοιχα φαινόμενα».

Την επόμενη εβδομάδα, κλιμάκιο με ειδικούς επιστήμονες και συνεργάτες του ΥΠΠΟΑ θα βρίσκεται στην Αμφίπολη, για να προσδιοριστούν επιτόπου εξειδικευμένα μέτρα προστασίας.

[email protected]

Αυτοψία στα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου της Αμφίπολης, στα οποία εκτελούνται ή προγραμματίζονται έργα προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, πραγματοποίησε η Λίνα Μενδώνη, επικεφαλής υπηρεσιακού κλιμακίου.

Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη μετά την ολοκλήρωση της αυτοψίας, «Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, μαζί με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών, προκειμένου να δούμε την εξέλιξη των έργων στον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης. Στον Τύμβο Καστά, τα έργα προχωρούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Εχει γίνει πολλή και υψηλής ποιότητας δουλειά, η οποία είναι αφανής. Εντός του 2022, με πιλοτική εφαρμογή, το ταφικό μνημείο θα υποδεχθεί συγκεκριμένες ομάδες κοινού, προκειμένου να εξεταστούν οι ιδιαιτερότητες του χώρου και να βρεθούν οι βέλτιστες λύσεις για τη λειτουργία του. Στη μελέτη προβλεπόταν και έπρεπε να γίνει η ελάφρυνση και  αποφόρτιση του Τύμβου, για να εξασφαλιστεί το ίδιο το μνημείο αλλά και η ασφαλής πρόσβαση των επισκεπτών. Αυτό έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Στους 2-3 επόμενους μήνες ολοκληρώνεται η αποκατάσταση της γεωμετρίας του Τύμβου. Εχουν εγκατασταθεί τα συρματοκιβώτια με την κίσσηρη και έχουν σκεπαστεί με χώμα, όπως προβλέπεται στις μελέτες. Τα έργα που εκτελούνται σήμερα στον Καστά –μέσω του τρέχοντος ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας- ολοκληρώνονται στο τέλος του 2023. Θα ακολουθήσει μία δεύτερη φάση, στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2021-2027.

Παράλληλα, επενδύοντας στον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης αποφασίσαμε να χρηματοδοτήσουμε την αντικατάσταση του στεγάστρου, καθώς και τη συντήρηση και αποκατάσταση της Ξύλινης Γέφυρας από το Ταμείο Ανάκαμψης με 1.200.000 ευρώ. Πρόκειται για ένα μοναδικό μνημείο, που χρονολογείται ασφαλώς στον 5ο αι. π.Χ., ίσως και πρωϊμότερα, το οποίο χρήζει ειδικής προστασίας, προκειμένου να προστατευθεί, αλλά και να καταστεί επισκέψιμο.

Η Αμφίπολη είναι ένας μείζων αρχαιολογικός χώρος με πολύ βαριά ιστορία. Μία πολύ σημαντική περιοχή με πάρα πολύ σημαντικά μνημεία. Αυτόν τον μείζονα αρχαιολογικό χώρο, το ΥΠΠΟΑ αναδεικνύει συστηματικά, προκειμένου να τον αποδώσει στον κόσμο. Προτεραιότητά μας είναι η προστασία, αποκατάσταση, ανάδειξη και αξιοποίηση των μνημείων, του αρχαιολογικού χώρου, που εκτός από μοναδικά πολιτιστικά αγαθά συνιστούν αναπτυξιακούς πόρους για την τοπική κοινωνία και για την εθνική οικονομία ευρύτερα».

Καθώς έχουν ολοκληρωθεί όλες οι μελέτες, αρχίζουν, τον Απρίλιο, οι εργασίες συντήρησης εντός του ταφικού μνημείου. Παράλληλα, εξελίσσονται και οι εργασίες συντήρησης και συγκόλλησης των τμημάτων και των θραυσμάτων της μνημειώδους μακεδονικής θύρας, που σφράγιζε τον τέταρτο χώρο του μνημείου, καθώς και οι αντίστοιχες εργασίες συντήρησης των φτερών των Σφιγγών της εισόδου. Ακολουθούν η κατασκευή του μονίμου στεγάστρου στην είσοδο του μνημείου και η διδακτική αναστήλωση τμήματος του μαρμάρινου περιβόλου.

Η  αρχαιολογική έρευνα έχει αποκαλύψει στην Αμφίπολη, πριν από μισό περίπου αιώνα, ένα μοναδικό μνημείο: Την ξύλινη γέφυρα στον Στρυμόνα, την οποία αναφέρει και ο Θουκυδίδης. Η Γέφυρα που συνέδεε τον ποταμό Στρυμόνα με την πόλη, συμπεριλαμβανόταν στα οχυρωματικά έργα της Αμφίπολης, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην οικονομική και εμπορική ανάπτυξη της. Τα μέτρα συντήρησης και προστασίας που εφαρμόστηκαν τότε, διέσωσαν μεν το μνημείο, έχουν όμως εξαντλήσει την διάρκεια ζωής τους. Το στέγαστρο, το οποίο προστατεύει το μνημείο από την δεκαετία του 1970, παρουσιάζει σημαντικές φθορές και πρέπει να αντικατασταθεί πάραυτα, ενώ το ίδιο το μνημείο έχει απόλυτη ανάγκη συντήρησης και σύγχρονους τρόπους ανάδειξης. 

Με δεδομένο ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών –στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020- εκτελεί έργο ευπρεπισμού και ανάδειξης του χώρου, δημιουργίας διαδρομών, στάσεων και σημάνσεων προκειμένου να καταστεί επισκέψιμος, το ΥΠΠΟΑ αποφάσισε την ένταξη του έργου της προστασίας και της συντήρησης της γέφυρας στο Ταμείο Ανάκαμψης. Ηδη, βρίσκονται σε εξέλιξη οι αναγκαίες μελέτες, προκειμένου να εξεταστούν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, για να ξεκινήσει η υλοποίηση του έργου.

Στην ακρόπολη της Αμφίπολης, με τις παλαιοχριστιανικές βασιλικές, μέσω του προγράμματος INTERREG Ελλάδας- Βουλγαρίας, έχει ήδη ολοκληρωθεί το έργο ανάδειξης. Σήμερα, είναι σε εξέλιξη από την ΕΦΑ Σερρών, το έργων της κατασκευής υποδομών για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ προγραμματίζονται παρεμβάσεις που θα επιτρέψουν την κίνηση στο χώρο  των ΑμεΑ και άλλων ευπαθών ομάδων, μέσω του προγράμματος της «ασημένιας οικονομίας», που το ΥΠΠΟΑ έχει εντάξει στο το Ταμείο Ανάκαμψης.

Τα θέματα των έργων και της συνολικής ανάδειξης της Αμφίπολης συζητήθηκαν διεξοδικά σε σύσκεψη υπό την Λίνα Μενδώνη, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης.

Στην αυτοψία, την Υπουργό Πολιτισμού συνόδευσαν οι βουλευτές Σερρών Φωτεινή Αραμπατζή και Θεόφιλος Λεονταρίδης.

Στο κλιμάκιο του ΥΠΠΟΑ μετείχαν ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου, η Εφορος Αρχαιοτήτων Σερρών Δημητρία Μαλαμίδου, η Διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ελενα Κουντούρη, ο Διευθυντής Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων Θέμης Βλαχούλης, ο αρχιτέκτων και μελετητής του ταφικού μνημείου στον Καστά Μιχάλης Λεφαντζής και άλλα υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ.

[email protected]

Ομόφωνα γνωμοδότησε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), για την έγκριση της αρχιτεκτονικής προμελέτης κατασκευής εξωτερικού κελύφους του χώρου 1 –μεταξύ του περιβόλου και του πρώτου διαφραγματικού τοίχου που κοσμείται με τα γλυπτά των Σφιγγών- στο ταφικό μνημείο στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, καθώς και της προμελέτης ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου, καθώς και των διαδρομών επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο. Οι μελέτες αποτελούν εξειδίκευση της εγκεκριμένης από τον Δεκέμβριο του 2019 αρχιτεκτονικής μελέτης του Τύμβου Καστά.

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «οι εργασίες στο μνημείο στον τύμβο Καστά προχωρούν με τρόπο συστηματικό και μεθοδικό. Στην τελευταία μας αυτοψία στο μνημείο, τον περασμένο Ιούνιο, είχαμε ανακοινώσει ότι οι ανωτέρω αρχιτεκτονικές μελέτες επρόκειτο να εισαχθούν για γνωμοδότηση στο ΚΑΣ μέχρι το τέλος Αυγούστου. Με εντατικό τρόπο απορροφούμε καθυστερήσεις που προκλήθηκαν στην πορεία του έργου εξαιτίας της πανδημίας, ώστε το μνημείο να καταστεί επισκέψιμο σε ειδικές ομάδες κοινού από το 2022».

Η κατασκευή του εξωτερικού κελύφους στο μνημείο έχει ως στόχο:

- Τη μόνιμη προστασία  του χώρου αυτού, στον οποίο  δεν σώζεται το προστώο και η στέγη, από την  υγρασία και τις εξωτερικές  καιρικές συνθήκες, καθώς οι τοίχοι του έχουν ευαίσθητα επιχρίσματα και χρώματα. Για αντίστοιχους λόγους πρέπει να προστατευθούν και τα γλυπτά των Σφιγγών.

- Τη συμβολή στην εξασφάλιση σταθερών συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας, με την επιπρόσθετη τοποθέτηση ηλεκτρομηχανολογικής εγκατάστασης για ολόκληρο το  ταφικό μνημείο, συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού και της δυνατότητας  κλιματισμού των χώρων.

Το κέλυφος σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να αναφέρεται στην γεωμετρία και τις διαστάσεις του αρχαίου προστώου, χωρίς να το αντιγράφει, με απολύτως αφαιρετικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Στόχος είναι η αρμονική παρουσία του στον χώρο σε σχέση με το μνημειακό σύνολο, εξυπηρετώντας παράλληλα λειτουργικές ανάγκες, όπως η προσβασιμότητα και η θέαση από τον επισκέπτη.

Διασφαλίζεται επίσης η προσβασιμότητα του έργου σε ΑμεΑ, με διαμόρφωση διαδρομής από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου έως την είσοδο του ταφικού μνημείου. Εκεί θα υπάρχει ειδικός μηχανισμός μικρού αναβατορίου, σε επαφή με την εξωτερική μεταλλική κλίμακα.

Στο εσωτερικό του μνημείου, διαμορφώνονται υπερυψωμένα δάπεδα πρόσβασης με βαθμίδες, τα οποία οδηγούν στο γυάλινο δάπεδο, που θα καλύπτει το βοτσαλωτό του Χώρου 1, ενώ στον Χώρο 2, θα κατασκευαστεί περιμετρικός διάδρομος με γυάλινο δάπεδο για την θέαση των Καρυάτιδων και του τρίτου χώρου, όπου βρίσκεται το ψηφιδωτό της «Αρπαγής της Περσεφόνης».

Η κύρια διαδρομή επίσκεψης θα εκκινήσει από την υφιστάμενη είσοδο, θα διατρέξει την δυτική πλευρά του Τύμβου και ακολουθώντας την κυρτή χάραξη του περιβόλου θα κατευθυνθεί προς την είσοδο του μνημείου, συναντώντας το τμήμα της διδακτικής αποκατάστασης του περιβόλου, όπου θα διαμορφωθεί επίπεδος χώρος θέασης. Θα συνεχίσει στην νοτιοανατολική πλευρά του Τύμβου, όπου σε τμήμα της περιμέτρου ο περίβολος σώζεται πλήρης.

Η δευτερεύουσα διαδρομή είναι προς την κορυφή του τύμβου, όπου βρίσκονται οι πρωιμότερες του τύμβου ταφές της εποχής του Σιδήρου και τμήμα του θεμελίου του ταφικού σήματος της κορυφής. Στο άκρο της διαδρομής, θα είναι ορατή από ψηλά η χάραξη του κυκλικού μαρμάρινου περιβόλου, όπως και ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή, το Παγγαίο, ο Στρυμών, τα όρια της αποξηραμένης λίμνης Κερκινίτιδος και η Αμφίπολη. Και οι δύο διαδρομές θα κατασκευαστούν με «πατημένο χώμα» και θα σημανθούν με απλή περισχοίνιση σε συγκεκριμένα τμήματά τους.

Οι μελέτες εκπονήθηκαν από τον Μιχάλη Λεφαντζή, Δρ. Αρχιτέκτονα Μηχανικό του ΥΠΠΟΑ, Προϊστάμενο Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών στην ΕΦΑ Πόλης Αθηνών και μελετητή / επιβλέποντα των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου και μέλος της ανασκαφικής ομάδας του τύμβου.

[email protected]

Αυτοψία στις εργασίες που πραγματοποιούνται στον Τύμβο Καστά, στην Αμφίπολη, πραγματοποίησε σήμερα το πρωί η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.

Η Υπουργός ενημερώθηκε για τις εν εξελίξει χωματουργικές εργασίες για την αποκατάσταση της μορφής και του σχήματος του Τύμβου –ενός εξαιρετικά σημαντικού τεχνικού έργου της αρχαιότητας- οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Σεπτέμβριο. Αμέσως θα ξεκινήσουν οι γεωτεχνικές εργασίες, που προβλέπουν την κατασκευή μεταλλικών κιβωτίων με ελαφροβαρή υλικά, προκειμένου να δημιουργηθούν τοίχοι αντιστήριξης.

Το έργο εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο, ώστε να αρχίσει η στερέωση και αποκατάσταση του ταφικού μνημείου. Η Λίνα Μενδώνη ζήτησε αναλυτικό χρονοδιάγραμμα από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ για το πρόγραμμα εργασιών μέχρι το καλοκαίρι του 2022, οπότε το μνημείο θα μπορεί να είναι επισκέψιμο για ειδικές ομάδες κοινού. Στο χρονοδιάγραμμα ζητήθηκε να περιλαμβάνεται και η αρχαιολογική έρευνα του τετράπλευρου οικοδομήματος στην κορυφή του Τύμβου, που πλέον είναι τεκμηριωμένο ότι αποτελεί την βάση ενός μεγάλων διαστάσεων και βάρους σήματος.

Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας των απαλλοτριώσεων ξεκινά και η διδακτική αναστήλωση του περιβόλου. Παράλληλα, η Υπουργός ζήτησε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών αναλυτικό προγραμματισμό των αρχαιολογικών ερευνών στον παρακείμενο Λόφο 133, καθώς και της έρευνας για τον εντοπισμό των καταλοίπων της αρχαίας Εγνατίας Οδού, η οποία τοπογραφικά τοποθετείται μεταξύ του Τύμβου Καστά και του Λόφου 133.

Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, «Προφανώς παρουσιάστηκαν καθυστερήσεις στην εκτέλεση του έργου, κυρίως λόγω της πανδημίας. Όμως, σήμερα, το έργο έχει μπει στην σωστή τροχιά. Σημασία έχει ότι από την αυτοψία που πραγματοποιήσαμε με τον Αντιπεριφερειάρχη Παναγιώτη Σπυρόπουλο, τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου και τους υπηρεσιακούς παράγοντες, προέκυψε ότι το έργο στον Τύμβο προχωρεί με επικαιροποιημένο χρονοδιάγραμμα, που μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε ότι μπορούμε να απορροφήσουμε τις καθυστερήσεις. Αυτή την στιγμή υλοποιούνται οι χωματουργικές εργασίες, ακολουθούν οι γεωτεχνικές και αμέσως μετά η στερέωση και η αποκατάσταση αυτού τούτου του ταφικού μνημείου.

Κατά την διάρκεια της πανδημίας, για να μην θεωρηθεί ότι ο χρόνος αυτός ήταν χαμένος –καθώς έγιναν μη εμφανείς εργασίες- εκπονήθηκε σειρά μελετών που θα έπρεπε να έχουν εκπονηθεί την περίοδο 2015-2019. Μία σειρά αρχιτεκτονικών μελετών προβλέπεται να εισαχθούν για γνωμοδότηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μέχρι τον Αύγουστο. Η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού εκπόνησε και υλοποίησε ένα πρωτοποριακό ερευνητικό πρόγραμμα με αγορά πολύ συγκεκριμένων μηχανημάτων, προκειμένου να αντιμετωπισθούν όλα τα θέματα που σχετίζονται με τα χρώματα και τις γραπτές (τις ζωγραφικές) παραστάσεις που έχουν εντοπιστεί σε μαρμάρινα μέλη που σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο, αλλά και στο ίδιο το μνημείο.

Είχαμε πει ότι στο τέλος του 2021 ή στις αρχές του 2022, θα μπορούν να επισκέπτονται το μνημείο ειδικές ομάδες κοινού. Αυτό μετατίθεται για ένα περίπου εξάμηνο. Χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να αποδοθεί το μνημείο αυτό στο ευρύ κοινό. Θυμίζω πάντοτε τον χρόνο που μεσολάβησε από την ανακάλυψη των τάφων στην Βεργίνα και την απόδοση του Τύμβου στους επισκέπτες.

Οι δεσμεύσεις, τις οποίες έχουν αναλάβει οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού απέναντι στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, που στήριζε από την αρχή –και για μία περίοδο η μόνη- το συγκεκριμένο έργο, και κυρίως απέναντι στους πολίτες  που ενδιαφέρονται για το μνημείο, θα τηρηθούν, έτσι όπως προβλεπόταν στο αρχικό χρονοδιάγραμμα, δηλαδή μέχρι το τέλος της συγκεκριμένης χρηματοδοτικής περιόδου, δηλαδή μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2023».

Την Υπουργό Πολιτισμού συνόδευαν στην αυτοψία ο Αντιπεριφερειάρχης Σερρών Παναγιώτης Σπυρόπουλος, η αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού Κατερίνα Περιστέρη, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου, η Διευθύντρια Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ελενα Κουντούρη, ο Διευθυντής Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων Δημοσθένης Σβολόπουλος, ο Τμηματάρχης Εργων της ΕΦΑΠΑ Μιχάλης Λεφαντζής, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών Δημητρία Μαλαμίδου και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ.

[email protected]

Το έργο των πολιτιστικών διαδρομών που συμπεριλαμβάνεται στις προτάσεις του ΥΠΠΟΑ προς το Ταμείο Ανάκαμψης, παρουσίασε σήμερα σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη.

Πρόκειται για πέντε εμβληματικές πολιτιστικές διαδρομές, με θεματικές αφηγήσεις που καλύπτουν όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας και με γεωγραφική εξάπλωση που καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.

Οι διαδρομές αυτές είναι:

«Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου»

«Η πολιτιστική Εγνατία Οδός»

«Ο δρόμος προς τη Δύση. Από τον Όμηρο στον Θερβάντες».

«Μνημειακά έργα Κυκλώπων και ανθρώπων κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή (2η χιλιετία π.Χ.)»

«Δίκτυο κάστρων: Από το Βυζάντιο στην Οθωμανοκρατία»

Η κ. Μενδώνη διευκρίνισε ότι τα συγκεκριμένα έργα που προτείνει το ΥΠΠΟΑ συμπληρώνουν υποδομές και παρεμβάσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία τα οποία έχουν ήδη γίνει στο παρελθόν ή εκτελούνται σήμερα ή έχουν προγραμματιστεί να γίνουν. «Ο βασικός στόχος του έργου είναι να αναπτυχθεί ο πολιτιστικός τουρισμός με ισόρροπο τρόπο σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας. Για τον λόγο αυτό έχει εν πολλοίς εξαιρεθεί η Αττική, η οποία συγκεντρώνει το 44,7% των επισκεπτών αρχαιολογικών χώρων και το 46,5% των επισκεπτών μουσείων», εξήγησε.

Οι πέντε διαδρομές αναπτύσσονται σε δυο γεωγραφικούς άξονες. Ο πρώτος διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα και συνδέει αρχαιολογικούς χώρους και Μουσεία στις Περιφέρειες της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και Ηπείρου. Στο κέντρο βρίσκεται η Θεσσαλονίκη, που αποτελεί πρωτεύοντα κόμβο του δικτύου με σημαίνοντα ρόλο στο όλο εγχείρημα. Ο δεύτερος ξεκινά από την Ήπειρο και κινείται προς νότο καλύπτοντας τις Περιφέρειες των Ιονίων Νήσων, Στερεάς Ελλάδας και Δυτικής Ελλάδας. Ιδιαίτερο ρόλο, ανάλογο της Θεσσαλονίκης, αλλά με πιο σύνθετο τρόπο διαδραματίζει η Περιφέρεια Πελοποννήσου, η οποία συμμετέχει στις τέσσερις από τις πέντε διαδρομές.

Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού, κάθε διαδρομή έχει ένα ποσό της τάξης των 500.000 ευρώ προκειμένου να τα χρησιμοποιήσει για να ευπρεπίσει χώρους οι οποίοι ήδη έχουν αναδειχθεί αλλά χρειάζονται κάτι περισσότερο. Ένα εκατ. ευρώ αφιερώνεται στην ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών «γιατί η κάθε διαδρομή πρέπει να έχει ένα δικό της δίκτυο ψηφιακής επικοινωνίας», ενώ το μεγαλύτερο ποσό της τάξης των 27 εκ. ευρώ αφιερώνεται στη συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Ο συνολικός προϋπολογισμός της πρότασης είναι 32 εκ. ευρώ, εκτός του ΦΠΑ, δηλαδή ένα 24% που θα καλυφθεί από την ελληνική πλευρά.

Όπως εξήγησε η κ. Μενδώνη, στην επιλογή των μνημείων που εντάχθηκαν σε κάθε διαδρομή καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ωριμότητα και η ετοιμότητα τόσο των συγκεκριμένων έργων όσο και των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ να ανταποκριθούν στα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και τις απαιτήσεις που θέτει το Ταμείο Ανάκαμψης. Θα πρέπει δηλαδή το 70% των έργων να έχει συμβασιοποιηθεί εντός του 2022 (δηλαδή αν πρόκειται για εργολαβίες να έχει γίνει εντός του έτους αυτού η σύμβαση με τον ανάδοχο ή αν πρόκειται για αυτεπιστασίες να έχουν εκδοθεί οι αντίστοιχες αποφάσεις αυτεπιστασίας). Το 2023 θα πρέπει να συμβασιοποιηθεί το υπόλοιπο 30%, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025.

Όπως επισήμανε η υπουργός, από τα έξι έργα που έχει καταθέσει ο Τομέας Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο Ταμείο Ανάκαμψης, υπάρχουν άλλα τόσα τα οποία έχουν κατατεθεί από τον Τομέα Σύγχρονος Πολιτισμός, όπου μετέχει και η Πολιτιστική Κληρονομιά. Το σύνολο των χρημάτων που ζητά το ΥΠΠΟΑ από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι περίπου 430 εκατ. ευρώ στα οποία, όμως, δεν συμπεριλαμβάνεται το ΦΠΑ. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με την κ. Μενδώνη, ότι μαζί με το ΦΠΑ είναι ένα πρόγραμμα που ξεπερνά τα 600-650 εκ. ευρώ. «Είναι από τα μεγαλύτερα προγράμματα τα οποία έχουν εξασφαλιστεί ως σήμερα για τον Πολιτισμό. Το μόνο που θα μπορούσε να συγκριθεί με το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι το επιχειρησιακό πρόγραμμα Πολιτισμού στο Γ’ ΚΠΣ», πρόσθεσε.

Από τη μεριά του ο ΓΓ Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, μίλησε για τη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου προγράμματος, τονίζοντας ότι το ΥΠΠΟΑ, μέσα από το έργο αυτό των Πολιτιστικών Διαδρομών, βρίσκεται σε μια διαδικασία να εκτελέσει περισσότερα από 33 έργα σε 18 νομούς σε όλη τη χώρα.

Έργα επί μνημείων και Πολιτιστικές Διαδρομές

Σε κάθε πολιτιστική διαδρομή θα πραγματοποιηθούν μια σειρά από έργα συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης στα εξής μνημεία:

1. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Στα Βήματα του Αποστόλου Παύλου»

Αμφίπολη: Συντήρηση Ξύλινης Γέφυρας

Θεσσαλονίκη: Αγία Σοφία (ενεργειακή αναβάθμιση και ανάδειξη περιβάλλοντος χώρου)

Θεσσαλονίκη: Παναγία Χαλκέων (αποκατάσταση Ι.Ν. και περιβάλλοντος χώρου, συντήρηση ζωγραφικού και γλυπτού διακόσμου)

Θεσσαλονίκη: Αχειροποίητος (αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης και των μέτρων ασφάλειας, βελτίωση της πρόσβασης και διαμόρφωση – ανάδειξη του άμεσου περιβάλλοντος χώρου)

Βέροια: Στερέωση, αποκατάσταση, ανάδειξη Ι.Ν. Αγίας Άννας, Ι.Ν. Χριστού Παντοκράτορα, Μπέη Χαμάμ

Νικόπολη: Συντήρηση Ψηφιδωτών της Βασιλικής Α ́ Δουμετίου, και της Βασιλικής

Νικόπολη: Αποκατάσταση Πύλης Βασιλικής Β ́ Αλκίσωνος

2. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Πολιτιστική Εγνατία Οδός»

Ροδόπη: Συντήρηση και αποκατάσταση περίκεντρου ναού Μαξιμιανούπολης

Θεσσαλονίκη: Αποκατάσταση του λουτρού Μπέη Χαμάμ («Λουτρά Παράδεισος»)

Θεσσαλονίκη: Συντήρηση Παλαιολόγειων τοιχογραφιών μνημείων UNESCO (Αγία Αικατερίνη, Άγιος Νικόλαος Ορφανός, Προφήτης Ηλίας)

Θεσσαλονίκη: Εργασίες ανάδειξης περιβάλλοντος χώρου στη Ροτόντα (Μνημείο UNESCO)

Καστοριά: Αποκατάσταση Ι. Ν. Ταξιαρχών Μητροπόλεως και συντήρηση των τοιχογραφιών του

Καστοριά: Συντήρηση τοιχογραφιών Ιεράς Μονής Παναγίας Μαυριώτισσας

Καστοριά: Στερέωση, αποκατάσταση και συντήρηση Κουρσούμ τζαμί

Αλμωπία Πέλλας: Συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη του βυζαντινού κάστρου των Μογλενών (Χρυσής)

Ιωάννινα: Στερέωση, αποκατάσταση και συντήρηση Τζαμιού Καλούτσιανης

3. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Ο δρόμος προς τη Δύση. Από τον Όμηρο στον Θερβάντες»

Ολυμπία: Αποκατάσταση – στερέωση Θερμών Λεωνιδαίου

Ολυμπία: Αποκατάσταση και Συντήρηση συγκροτήματος Νότιων Θερμών

Ολυμπία: Αποκατάσταση και συντήρησης παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (εργαστήριο Φειδία)

Νικόπολη: Εργασίες αποκατάστασης Παλατίου (οίκου Γεωργίου Εκδίκου) και άμεσου περιβάλλοντος χώρου του

Ναύπακτος: Στερέωση και αποκατάσταση κεντρικού τμήματος του Ενετικού Λιμένα

Κέρκυρα: Στερέωση και αποκατάσταση του Προμαχώνα Martinengo στο Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

4. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Μνημειακά έργα Κυκλώπων και ανθρώπων κατά τη Μυκηναϊκή εποχή (2η χιλιετία π.Χ.)»

Βοιωτία: Αποκατάσταση νότιας πύλης και τμήματος τείχους εκατέρωθεν αυτής στη μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλα

Αργολίδα: Εργασίες ανάδειξης θολωτού τάφου Ατρέως στις Μυκήνες

Αργολίδα: Μυκηναϊκό οδικό δίκτυο – μυκηναϊκές γέφυρες στο Ν. Αργολίδας (Καζάρμα, Αρκαδικό, Γαλούσι, Μυκήνες)

Μεσσηνία - Ηλεία: Θολωτοί τάφοι στο βασίλειο του Νέστορος

Μεσσηνία: Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Περιστεριάς

5. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Δίκτυο κάστρων: Από το Βυζάντιο στην Οθωμανοκρατία»

Μεσσηνία: Στερέωση βραχωδών πρανών και αποκατάσταση προμαχώνα στο Κάστρο Κορώνης

Μεσσηνία: Στερέωση και αποκατάσταση του Κάστρου Μεθώνης

Άστρος Κυνουρίας: Στερέωση και αποκατάσταση Κάστρου Παράλιου Άστρους

Πάτρα: Στερέωση και Αποκατάσταση του ΝΔ ενετικού κυκλικού προμαχώνα του κάστρου Πάτρας

Ζάκυνθος: Αποκατάσταση και ανάδειξη κτηρίων στο εσωτερικό του κάστρου της Ζακύνθου

Άμεσες σωστικές επεμβάσεις και στερεωτικές εργασίες για την αποκατάσταση των βλαβών στο κάστρο της Κιάφας

Διευκρινίσεις για άνοιγμα Μουσείων και Ακρόπολη

Τέλος, μετά από ερωτήσεις δημοσιογράφων, η κ. Μενδώνη διευκρίνισε ότι στις 14 Μαΐου ανοίγουν όλα τα μουσεία της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Πινακοθήκης (ανοίγουν και οι τρεις όροφοι με το πλήρες εκθεσιακό πρόγραμμά τους), ενώ εντός του Μαΐου θα ανοίξουν δυο ακόμα νέα μουσεία: η έκθεση της συλλογής Λοβέρδου στο Μέγαρο Λοβέρδου- Τσίλλερ στο κέντρο της Αθήνας και το Μουσείο Αρέθουσας στη Χαλκίδα.

Τέλος, όσον αφορά το θέμα του κομπρεσέρ σε γλυπτό της Ακρόπολης που δημοσιεύτηκε στον Τύπο, η κ. Μενδώνη δήλωσε ότι «επί της ουσίας έχουμε ένα ακόμα fake news. Δυστυχώς κάποιοι επιχειρούν να διασύρουν την Ακρόπολη στοχοποιώντας την και μαζί με αυτήν και τη χώρα. Τα έργα δεν εκτελούνται ούτε από την υπουργό ούτε από τον ΓΓ Πολιτισμού. Τα έργα στην Ακρόπολη εκτελούνται από τις υπηρεσίες και από στελέχη του ΥΠΠΟ, την ΥΣΜΑ και τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, βάσει συγκεκριμένου θεσμικού πλαισίου το οποίο τηρείται απαρέγκλιτα», διευκρίνισε η υπουργός. Επίσης, πληροφόρησε για έγγραφο της προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, Ελένης Μπάνου, που κάνει λόγο για «ψεύδη αισχίστου είδους» όσον αφορά όσα διαδίδονται περί καταστροφής γλυπτού. Σύμφωνα με την υπουργό, αλλά και την έφορο αρχαιοτήτων, «το κομπρεσέρ σπάει παλιά τσιμέντα που είχαν κατασκευαστεί στο παρελθόν και επιτέλους απομακρύνονται μαζί με τους παλιούς εργοστασιακούς οικίσκους». Στη συνέντευξη παρουσιάστηκε και σχετικό φωτογραφικό υλικό.

«Οι εργασίες στην Ακρόπολη γίνονται σύμφωνα με τις εγκεκριμένες μελέτες από την ΕΣΜΑ, το ΚΑΣ, τις αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων και Διευθύνσεις του ΥΠΠΟΑ, και ακολουθούν το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει», συμπλήρωσε ο ΓΓ Πολιτισμού.

[email protected]

Την Παρασκευή 9 Οκτωβρίου, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη υποδέχθηκε στον Τύμβο Καστά τον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.) Μαργαρίτη Σχοινά, ο οποίος επισκέφθηκε την ανασκαφή και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης, συνοδευόμενος από τη βουλευτή Σερρών και υφυπουργό Αγροτικής Πολιτικής Φωτεινή Αραμπατζή και τον αντιπεριφερειάρχη Σερρών Παναγιώτη Σπυρόπουλο.

Η κα Μενδώνη ξενάγησε τον  Μαργαρίτη Σχοινά, συνεπικουρούμενη από τον Μιχάλη Λεφαντζή -αρχιτέκτονα μηχανικό της διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων και τον Γιάννη Ματαράγκα -συντηρητή της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ. Μετά την ξενάγηση, ο  Αντιπρόεδρος της Ε.Ε. δήλωσε: «Και εγώ μαζί με εκατομμύρια Έλληνες, από εκείνο το καλοκαίρι του 2014, δε μπορώ να βγάλω από τη μνήμη μου την εντύπωση και τη συγκίνηση που  μου δημιούργησε η ανασκαφή εδώ, στην Αμφίπολη. Είμαι συγκινημένος και ως Έλληνας και ως Μακεδόνας. Πιστεύω ότι στις νέες χρηματοδοτικές προοπτικές, στο νέο ΕΣΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίζει να στηρίζει την πολύ καλή δουλειά που γίνεται εδώ από τις υπηρεσίες αλλά και την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου».

Η Υπουργός δήλωσε: «από τη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά του, ο κ. Σχοινάς είναι αρωγός στο υπουργείο Πολιτισμού. Είμαστε πραγματικά ευτυχείς που είναι σήμερα εδώ, διότι είναι ο καλύτερος πρέσβης που έχουμε στην Ε.Ε., όχι μόνο για τις χρηματοδοτήσεις, αλλά για όλα γενικότερα θέματα και ιδιαίτερα για τα ευρωπαϊκά προγράμματα».

Και συνέχισε,  υπογραμμίζοντας: «είμαστε πλέον στο τέλος της ολοκλήρωσης των αναγκαίων μελετών για το ταφικό συγκρότημα. Το πρόγραμμα πηγαίνει πολύ καλά. Υπάρχει μία μικρή απόκλιση στο χρονοδιάγραμμα, που δικαιολογείται από τις δυσκολίες που δημιούργησε ο COVID-19, αλλά θα την απορροφήσουμε. Οι υπηρεσίες είναι εδώ, παρούσες. Οι κεντρικές υπηρεσίες και η Εφορεία Αρχαιοτήτων δουλεύουν συστηματικά, ώστε, το 2022 το μνημείο να είναι επισκέψιμο σε ειδικά κοινά».

naftemporiki.gr

Σε αρθρογραφία σχετικά με το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, απαντά με ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ

Δεδομένου ότι σήμερα η επί ΣΥΡΙΖΑ πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ επιχειρεί να ανατρέψει, με διάφορες «ανακοινώσεις» της, την πανθομολογούμενη από τους εμπλεκόμενους φορείς ιδεοληπτική αβελτηρία της για το ταφικό συγκρότημα στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης, σημειώνονται τα εξής:

1.  Το καλοκαίρι 2017, όταν το ΥΠΠΟΑ έκανε την  πρώτη αίτηση για την ένταξη του έργου στερέωσης, συντήρησης και αποκατάστασης του μνημείου του τύμβου Καστά στο ΕΣΠΑ 2014-2020 (ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας), ο φάκελος απορρίφθηκε από την αρμόδια Διαχειριστική Αρχή «λόγω  σοβαρών ελλείψεων».

2.  Το έργο τελικά εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ το Νοέμβριο 2017, με προϋπολογισμό 1.500.000 ευρώ.

3. Ένα εξάμηνο αργότερα, Μάιο 2018, με επιστολή του ο περιφερειάρχης Απόστολος Τζιτζικώστας προς την τ. Υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου ενημέρωνε ότι δεν είχαν ακόμη αρχίσει οι εργασίες στον τύμβο και η αδικαιολόγητη καθυστέρηση έθετε σε κίνδυνο το μνημείο.

4. Μετά από ένα ακόμη εξάμηνο, στις 19/10/18, ο περιφερειάρχης ανακοίνωσε ότι έθεσε στο ΥΠΠΟΑ, με έγγραφό του, αυστηρό όριο ως τις 10 Νοεμβρίου 2018  «να προχωρήσει τις εργασίες στο μνημείο, ως το μόνο αρμόδιο, διότι δεν υπάρχει καμία δικαιολογία από την πλευρά της κυβέρνησης και του υπουργείου Πολιτισμού. Μέχρι σήμερα έβαζαν μπροστά γραφειοκρατικούς λόγους», σημειώνει. «Από δω και στο εξής αρχίζω να πιστεύω ότι κάτι άλλο τρέχει. Και δεν μπορώ να το αφήσω αυτό, διότι το μνημείο της Αμφίπολης είναι ένα μακεδονικό μνημείο που μας χρειάζεται ειδικά σε αυτή τη συγκυρία».

5. Την 1/11/18 ο περιφερειάρχης Απ. Τζιτζικώστας με νέα επιστολή του προς την τ. υπουργό Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά ενημερώνει ότι «υπάρχει σημαντική και αδικαιολόγητη καθυστέρηση του έργου, η οποία επιβαρύνει το μνημείο», αναφερόμενος αναλυτικά ανά υποέργο. «Eνώ προβλεπόταν στο τέλος Ιουνίου 2018 να έχει παραδοθεί  η μελέτη της δομικής παθολογίας του μνημείου, αυτή δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί», σημείωνε ο περιφερειάρχης.

6. Στις 26/11/18  με δελτίο τύπου η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας χρεώνει  δημόσια στο ΥΠΠΟΑ τις καθυστερήσεις: «Είναι ορατός πλέον ο κίνδυνος η Ευρωπαϊκή Ενωση να απεντάξει το έργο  και να χαθεί η χρηματοδότησή του».

7. Στις 27/11/18  το Περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας ομόφωνα κατήγγειλε το ΥΠΠΟΑ  «για την αδικαιολόγητη καθυστέρηση των εργασιών στο τύμβο Καστά» και απαιτεί «την άμεση έναρξη των εγκεκριμένων εργασιών, επειδή το ανωτέρω αρχαιολογικό εύρημα αποτελεί μνημείο υψίστης  αρχαιολογικής, πολιτικής και εθνικής σημασίας για τη χώρα».

8. Το ΥΠΠΟΑ, σε σχετικό ρεπορτάζ  -της εφημερίδας το ΒΗΜΑ- για τις σοβαρότατες καταγγελίες της Περιφέρειας  απάντησε ότι   «υπάρχει σαφής και συνεχής ενημέρωση προς τις υπηρεσίες της Περιφέρειας». Ανάλογες ερωτήσεις  προς την τότε πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ είχαν καταθέσει οι βουλευτές της ΝΔ Κώστας Αχ. Καραμανλής και  Φωτεινή Αραμπατζή. 

9. Ο περιφερειάρχης, στις 29 /11/ 2018, απάντησε στο ΥΠΠΟΑ, επίσης, στο ρεπορτάζ της εφημερίδας το ΒΗΜΑ: «Περιμένουμε ακόμη  να μας απαντήσει το υπουργείο Πολιτισμού στα αναλυτικά ερωτήματα που θέσαμε για τους λόγους για τους οποίους ΔΕΝ έχουν ακόμη ξεκινήσει οι εργασίες. Εμμένω, λοιπόν,  στην προειδοποίησή μου  ότι αν δεν μας  απαντήσουν σύντομα ή αν δεν ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες, δεν έχω άλλη επιλογή από το να προσφύγω στη Δικαιοσύνη. Δεν κινδυνεύουν να χαθούν μόνο τα ευρωπαϊκά κονδύλια που έχει εξασφαλίσει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας  για τη συντήρηση και ανάδειξη αυτού του μοναδικού μακεδονικού  μνημείου.  Κινδυνεύει με κατάρρευση το ίδιο το μνημείο αν δεν ξεκινήσουν  άμεσα οι εργασίες αναστύλωσης».

10. Ο περιφερειάρχης, στις 2/12/2018, καταγγέλλει «ηθελημένες καθυστερήσεις στα έργα που γίνονται στον τύμβο Καστά».

11. Στις 17/2/19 ο περιφερειάρχης με νέο έγγραφό του προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ δήλωσε ότι «προσφεύγει στη Δικαιοσύνη για την αβελτηρία του Υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με τον τύμβο Καστά».

Προς επίρρωση των ανωτέρω και δεδομένου ότι οι αριθμοί είναι αψευδείς, επισημαίνεται ότι το ταφικό συγκρότημα του τύμβου Καστά εντάχθηκε από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας στο ΕΣΠΑ 2014-2020, στις 16 Νοεμβρίου 2017, με προϋπολογισμό 1.500.000 ευρώ και φορέα υλοποίησης τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Από την ένταξη του  στις 16 Νοεμβρίου 2017 ως τις 7 Ιουλίου 2019, ημέρα των εκλογών,  -ήτοι  32 μήνες μετά- από το 1.500.000 ευρώ  του ΕΣΠΑ, είχε απορροφηθεί το ποσόν των 17.698 ευρώ!

Χρειάζεται άλλη απόδειξη ανικανότητας και ιδεοληπτικής αβελτηρίας της πολιτικής ηγεσίας ΣΥΡΙΖΑ στο ΥΠΠΟΑ για το μνημείο του τύμβου Καστά;

naftemporiki.gr

Σε συνέχεια της έγκρισης από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, τον Δεκέμβριο του 2019, της Αρχιτεκτονικής Μελέτης και της Μελέτης Δομικής Παθολογίας του Μνημειακού συνόλου του Τύμβου Καστά στην Αμφίπολη, στη συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου 2020 συζητήθηκαν και εγκρίθηκαν  η Γεωτεχνική και Στατική μελέτη για την  προστασία του Ταφικού Μνημείου και του περιβάλλοντος χώρου του, σύμφωνα με τον προγραμματισμό της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ.

Οι μελέτες αυτές αποτελούν και το προοίμιο του κύριου κορμού του έργου για την  αποκατάσταση του σπουδαίου αυτού μνημειακού συνόλου.

Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κα Λίνα Μενδώνη, στις 28.06.2020, είχε δηλώσει από την Αμφίπολη ότι στόχος του ΥΠΠΟΑ είναι να αρχίσει αμέσως η διαδικασία δημοπράτησης των συνεπαγόμενων των μελετών έργων, προκειμένου εντός του β΄ 15ημέρου του Σεπτεμβρίου 2020 να ξεκινήσει η πρώτη φάση εργασιών στερέωσης και αποκατάστασής του μνημειακού συνόλου.

Με την Γεωτεχνική μελέτη αποκαθίσταται χωματουργικά η περιοχή γύρω από το Ταφικό Μνημείο. Με τον σχεδιασμό αυτό επιτυγχάνεται η ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση του μνημείου από ωθήσεις γαιών ακόμα και σε περίπτωση ακραίου σεισμού. Μετά από εκτενή ανάλυση των δεδομένων προκρίθηκε μια απολύτως αναστρέψιμη τεχνική λύση, η οποία περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο επίχωση, με υλικό του ίδιου του Τύμβου, που προέρχεται από παλαιότερες ανασκαφικές δραστηριότητες, καθώς και με ελαφροβαρή υλικά για την αποκατάσταση της αρχικής γεωμετρίας των πρανών, επάνω από την καμάρα του Ταφικού Μνημείου. Με το συγκεκριμένο γεωτεχνικό σχεδιασμό εξασφαλίζεται επιπλέον η στεγάνωση του Ταφικού Μνημείου και η προστασία του  από τις επιπτώσεις των ομβρίων υδάτων. 

Η στατική μελέτη έχει ως στόχο την περιγραφή των αναστηλωτικών επεμβάσεων και των μέτρων προστασίας, τα οποία σε αλληλεπίδραση με τα μέτρα της γεωτεχνικής μελέτης, θα φέρουν το μνημείο σε κατάσταση ασφαλείας με τη διατήρηση ελάχιστων εσωτερικών στερεωτικών διατάξεων.

Στη φάση αυτή, χάρη σ αυτή την επέμβαση το μνημείο καθίσταται ασφαλές για να το επισκεφθούν επιστήμονες που έχουν ειδικό ενδιαφέρον, λόγω του γνωστικού τους αντικειμένου.

[email protected]