Για πρώτη φορά στην ιστορία του θεάτρου, η «Απολογία Σωκράτη» θα παρασταθεί, από σκηνής, στην αρχαία ελληνική γλώσσα, έτσι όπως την κατέγραψε και τη διαμόρφωσε ο Πλάτωνας.
Με την υποστήριξη του Σωματείου «Διάζωμα», το έργο παρουσιάζεται από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ) στα αρχαία ελληνικά (με υπέρτιτλους στα νέα ελληνικά και στα αγγλικά), σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, στο Θέατρο Κήπου, στη Θεσσαλονίκη, το Σάββατο 11, την Τρίτη 14 και την Τετάρτη 15 Ιουλίου, στις 9.15 το βράδυ, και στο Φουαγιέ του Βασιλικού Θεάτρου, στη Θεσσαλονίκη, στις 22, 23, 24, 29, 30 και 31 Ιουλίου.
Η «Απολογία Σωκράτους», που έγινε στις 21 Μαΐου του 399 π.Χ. και καταγράφηκε, πιθανόν, το 397 π.Χ., είναι το μοναδικό μη διαλογικό έργο του Πλάτωνα, αλλά και το μόνο, στο οποίο αναφέρει τον εαυτό του παρόντα και ενεργό, κατά τη διαδικασία του Δικαστηρίου της Ηλιαίας.
G.CHRYSOCHOIDIS
Μια αυθεντική τελετουργική αναπαράσταση της δίκης
Ο σκηνοθέτης της παράστασης σημειώνει: «Με την “Απολογία”, φθάνει στην πιο κορυφαία του έκφραση ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, γιατί σωματοποιείται, αποκτώντας πραγματική και αναμφισβήτητη υπόσταση με τον Σωκράτη, ο οποίος επιλέγει συνειδητά τον θάνατο, αντί να στερηθεί της ελευθερίας να ζει και να δρα, αναζητώντας τον πραγματικό σκοπό της ύπαρξής μας, έχοντας καταγράψει, με την απολογία του, τις συμπεριφορές των ανθρώπων και όλη την εικόνα ενός πολιτισμού, που πελαγοδρομεί και που μοιάζει πολύ με το σήμερα του δυτικού πολιτισμού.
Ταυτόχρονα, αρχίζει και η δύση του ελληνικού κόσμου, εφ’ όσον το πνεύμα αυτού του πολιτισμού δεν μπόρεσε να ενσωματωθεί μέσα στην πραγματική ζωή, της λειτουργίας της δημοκρατίας και των θεσμών, παραμένοντας σαν μια ουτοπική και άπιαστη ιδέα για ποιητές.
Είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να καταλάβουμε σήμερα τον πραγματικό χαρακτήρα αυτού του εξόχως οριακού κειμένου μέσα από τη μετάφρασή του, επειδή η μετάβασή του σε μιαν άλλη γλωσσική δομή και μιαν άλλη φωνή, είτε ελληνική είτε διεθνή, αλλάζει αναγκαστικά και καθοριστικά το ύφος και το ήθος του, άρα και το ήθος του Σωκράτη και του Πλάτωνα.
Κάθε μεταφραστική απόπειρα, όσο πιστή κι αν θέλει να είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον πρωτότυπο λόγο του κειμένου, αφού, εκ των πραγμάτων, παράγει μιαν εντελώς νέα δομή, που ενέχει έναν διαφορετικό ήχο και μουσικότητα.
Όμως, ο ήχος και οι μουσικές παράμετροι είναι που ρυθμίζουν το νόημα της κάθε φράσης και όχι η τυπική ή τυποποιημένη εκφορά μιας σειράς λέξεων. Ο τρόπος, που θα ειπωθούν οι λέξεις, καθορίζει την ευκρίνεια του νοήματος. Οι λέξεις, για να αποκαλύψουν τη σημασία τους, πρέπει να μην ακούγονται σαν λέξεις, αλλά σαν οχήματα σημασιών που διαρθρώνουν το νόημα. Στο άκουσμά τους, όχι απλώς να καταλαβαίνουμε, αλλά, κυρίως, να νιώθουμε.
G.CHRYSOCHOIDIS
Σκοπός, λοιπόν, της εκφοράς του ίδιου του αρχαίου πλατωνικού κειμένου, κατά την παράσταση, δεν είναι κάποιος λόγος πρωτοτυπίας ή μιας στενά φιλολογικής ή ιστορικής αναζήτησης, αλλά η ανάγκη, από το άκουσμα της φωνής του αυθεντικού έργου, να αφουγκρασθούμε και να νιώσουμε βιωματικά τα αισθήματα και το ήθος του Σωκράτη.
Οι πρόβες ξεκίνησαν τον Μάιο του 2012, με τη συγκεκριμένη μέθοδο που χρησιμοποιώ για την ερμηνεία ενός κειμένου, παρακάμπτοντας την Εράσμια και την Προσωδιακή εκφορά, καθώς και τη χρήση των πλάγιων ήχων της βυζαντινής μουσικής, με αποτέλεσμα ο αρχαίος λόγος να ακούγεται φυσικός και οικείος, έχοντας παρόμοιους ήχους και ρυθμούς με τις μεταγενέστερες έως τις σύγχρονες διατυπώσεις τής ελληνικής γλώσσας. Οι υπέρτιτλοι της μετάφρασης θα είναι ένας μόνο οδηγός για την κατανόηση, η οποία θα γίνεται βαθιά και αποκαλυπτική, κυρίως μέσα από το άκουσμα του αρχαίου λόγου.
Ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης.
Το μέλημά μας είναι μια αυθεντική τελετουργική αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη, με ένα πατάρι και μια κλεψύδρα, χωρίς άλλα στοιχεία νατουραλισμού, αλλά μόνο με την ατμόσφαιρα που δημιουργεί η ενσάρκωση, από τους δυο ηθοποιούς, της αρχαίας πλατωνικής γλώσσας, η οποία αποκαθιστά το “χαμένο” νόημα, στο έργο που θεμελιώθηκε η προοπτική ενός οικουμενικού πολιτισμού.
Ο τελετουργικός χαρακτήρας αυτής της αναπαράστασης και η απόδοση τιμής στο εξαιρετικό και δραματικό αυτό ιστορικό γεγονός μάς επιβάλει να μην πραγματοποιηθεί, στο τέλος του έργου, η επιστροφή των ηθοποιών για χαιρετισμό».
Ταυτότητα παράστασης
Διδασκαλία αρχαίου κειμένου - μετάφραση - σκηνικός χώρος - σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης, εικαστική παρέμβαση: Αριστείδης Πατσόγλου, σκηνογραφικός σχεδιασμός κλεψύδρας: Κώστας Κοτσανάς, βoηθός σκηνοθέτη: Ειρήνη Ζάρρα, οργάνωση παραγωγής: Αθηνά Σαμαρτζίδου. Διανομή (με σειρά εμφάνισης): Βασίλης Καραμπούλας (Σωκράτης), Θανάσης Δισλής (Μέλητος). Πληροφορίες
Θέατρο Κήπου: Γερμανού Νικολάου (έναντι ΧΑΝΘ) - Θεσσαλονίκη, τηλ.: 2310 256775. Βασιλικό Θέατρο: Εθνικής Αμύνης 2 - Θεσσαλονίκη, τηλ.: 231 0223804. Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος: 10 ευρώ. Σημεία προπώλησης: Εκδοτήριο Βασιλικού Θεάτρου στη Θεσσαλονίκη, καταστήματα: Γερμανός, ote SHOPS, Public, Ιανός, Seven Spots, Παπασωτηρίου, Τράπεζα Πειραιώς (από τα μηχανήματα aps), τηλεφωνικά: 2315 200200, 11876, ηλεκτρονικά: viva.gr.
naftemporiki.gr
