Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με τη στάση των Ευρωπαίων ως προς τον καπνό και το κάπνισμα, υπάρχει πτωτική τάση του καπνίσματος σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η έρευνα «Στάσεις των Ευρωπαίων απέναντι στο κάπνισμα» διενεργήθηκε από την TNS Opinion & social network και στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ μεταξύ της 29ης Νοεμβρίου και της 8ης Δεκεμβρίου 2014. Περιλάμβανε συνεντεύξεις με σχεδόν 28.000 ερωτηθέντες από διαφορετικές κοινωνικές και δημογραφικές ομάδες.
Όπως έδειξαν τα αποτελέσματα, η συνολική μείωση σε σύγκριση με το 2012 είναι κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες (26 % έναντι 28 %). Η ηλικιακή κατηγορία που σημείωσε τη μεγαλύτερη πτώση (4 εκατοστιαίες μονάδες) ήταν οι νέοι ηλικίας 15 έως 24 ετών (25 % έναντι 29 %).
Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διακυμάνσεις στην κατανάλωση καπνού με τα χαμηλότερα ποσοστά να παρατηρούνται στη Σουηδία (11 %) και στη Φινλανδία (19 %), ενώ τα υψηλότερα στην Ελλάδα (38 %) και τη Βουλγαρία (35 %).
Όσον αφορά τις απόπειρες διακοπής του καπνίσματος, η πλειονότητα των καπνιστών δοκίμασαν να το κόψουν (59 %), ενώ το 19 % το επιχείρησαν κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Όσον αφορά τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα έχουν δοκιμάσει το 12 % των Ευρωπαίων, σε σύγκριση με το 7 % το 2012. Το 67 % είπαν ότι προσπάθησαν να μειώσουν ή να σταματήσουν το κάπνισμα. Ωστόσο, μόλις το 14 % των χρηστών ηλεκτρονικών τσιγάρων ήταν σε θέση να σταματήσουν το κάπνισμα, αναφέροντας ότι δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά ως μέσο για να κόψουν το κάπνισμα.
Ένα στοιχείο που επεσήμανε ο κ. Vytenis Andriukaitis, Επίτροπος αρμόδιος για θέματα υγείας και ασφάλειας των τροφίμων, είναι ότι ο μέσος όρος ηλικίας των Ευρωπαίων που αρχίζουν το κάπνισμα παραμένει αμετάβλητος στα 17,6 έτη. Ο Επίτροπος κ. Andriukaitis δήλωσε: «Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μάχη κατά του καπνίσματος δεν έχει κερδηθεί, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων. Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να προσελκύονται από το κάπνισμα όταν είναι στην εφηβεία. Κεντρικός στόχος της οδηγίας για τα προϊόντα καπνού είναι να εξασφαλιστεί ότι αυτά τα επικίνδυνα προϊόντα δεν είναι υπερβολικά ελκυστικά για τους νέους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απαγορεύει αυστηρά τις αρωματικές ουσίες που συγκαλύπτουν τη γεύση του καπνού, καθώς και τις λεπτές (slim) συσκευασίες και τις συσκευασίες με λιγότερα από 20 τσιγάρα, και καθιστά υποχρεωτικό οι προειδοποιήσεις για την υγεία με εικόνα και κείμενο να καλύπτουν το 65 % της συσκευασίας».
Ηλεκτρονικά τσιγάρα
Το Ευρωβαρόμετρο αποκαλύπτει ορισμένα ενδιαφέροντα αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ένα σχετικά νέο προϊόν. Ενώ το 12 % των Ευρωπαίων έχουν δοκιμάσει τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, επί του παρόντος τα χρησιμοποιεί το 2 %. Οι αριθμοί αυτοί αυξήθηκαν σημαντικά από το 2012 (κατά 7 % και 1 %, αντίστοιχα). Οι νεότεροι Ευρωπαίοι είναι πιθανότερο να τα έχουν δοκιμάσει (το 13 % των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών έναντι του 3 % των ατόμων ηλικίας 55 ετών και άνω). Παρ’ όλο που οι Ευρωπαίοι είναι πιθανότερο να αρχίσουν να χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα προκειμένου να μειώσουν ή να σταματήσουν το κάπνισμα (67 %), μόνο το 21 % των καπνιστών κατάφεραν να το μειώσουν με τα προϊόντα αυτά και μόνο το 14 % κατάφεραν να το σταματήσουν.
Έκθεση στον καπνό τσιγάρου
Η έκθεση στον καπνό τσιγάρου στα μπαρ και εστιατόρια εξακολουθεί να μειώνεται. Μόνο το 12 % των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έχει εκτεθεί στον καπνό σε χώρους κατανάλωσης φαγητού κατά το παρελθόν έτος (από 14 % το 2012) και το 25 % σε χώρους κατανάλωσης ποτού (από 28 % το 2012). Επιπλέον, το 73 % των εργαζομένων στην Ευρώπη εκτίθενται σπάνια ή ποτέ σε καπνό σε κλειστό χώρο στον χώρο εργασίας τους.
Η αντίληψη του κοινού
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι τάσσονται υπέρ αυστηρών μέτρων πολιτικής σχετικά με τα προϊόντα καπνού και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Για παράδειγμα, το 70 % είναι υπέρ της βελτίωσης της ιχνηλασιμότητας των προϊόντων καπνού, προκειμένου να μειωθεί το παράνομο εμπόριο (το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας κατά του καπνίσματος), ακόμη και αν αυτό θα καταστήσει τα προϊόντα ακριβότερα. Σχετικά με τον εικαζόμενο κίνδυνο, τα επίπεδα πίσσας ή νικοτίνης θεωρούνται η μέγιστη ένδειξη για το πόσο επιζήμιος είναι ο καπνός (32 %) και ακολουθούν τα πρόσθετα (12 %). Όσον αφορά τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, το ποσοστό των ερωτηθέντων που θεωρούν ότι είναι επιβλαβή έχει αυξηθεί από 27 % σε 52 % μέσα σε δύο μόνο έτη.
Διαφήμιση
Τέσσερις στους 10 ερωτηθέντες έχουν δει διαφημίσεις ή προωθητικές ενέργειες προϊόντων καπνού τους τελευταίους 12 μήνες, ιδιαίτερα σε σημεία πώλησης (39 %) και διαφημιστικές πινακίδες ή αφίσες σε δημόσιους χώρους (30 %).
Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί ότι στις 3 Απριλίου 2014, η ΕΕ εξέδωσε την οδηγία για τα προϊόντα καπνού (2014/40/ΕΕ) με τους κανόνες σχετικά με την παρασκευή, την παρουσίαση και την πώληση των προϊόντων καπνού και συναφών προϊόντων, οι οποίοι θα εφαρμόζονται στα κράτη μέλη από τον Μάιο του 2016. Τα προϊόντα που καλύπτει η εν λόγω οδηγία είναι, μεταξύ άλλων, τσιγάρα, καπνός για στριφτά τσιγάρα, καπνός πίπας, πούρα, πουράκια, μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού, ηλεκτρονικά τσιγάρα και φυτικά προϊόντα για κάπνισμα.
Ορισμένα χαρακτηριστικά της οδηγίας είναι η απαγόρευση των χαρακτηριστικών αρωμάτων/γεύσεων, η εισαγωγή συνδυασμένων (εικόνα και κείμενο) προειδοποιήσεων για την υγεία που καλύπτουν το 65 % της μπροστινής και πίσω όψης των πακέτων τσιγάρων και καπνού για στριφτά τσιγάρα, η απαγόρευση όλων των διαφημιστικών και παραπλανητικών στοιχείων στα προϊόντα καπνού και ένα πανευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης και εντοπισμού για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού.
