Ουδέποτε έλειψαν τα οράματα ιστορικών διαστάσεων από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οταν οι 15 ηγέτες συναντώνται, υπάρχει πάντοτε ένα αίσθημα υπερβολής. Οπως στη σύνοδο κορυφής του Μαρτίου του 2000 στη Λισσαβόνα.
Οι 15 είχαν ανακοινώσει τότε έναν «στρατηγικό στόχο για την ερχόμενη δεκαετία» : Το να κάνουν την Ε.Ε. τον πιο ανταγωνιστικό και δυναμικό, βασισμένο στην «οικονομία της γνώσης», οικονομικό χώρο του κόσμου.
Τώρα, καθώς απομένουν μήνες πριν την διεύρυνση της κοινότητας, που θα εντάξει στους κόλπους της 10 νέα κράτη μέλη -τα περισσότερα από την ανατολική Ευρώπη- αυτή η φιλοδοξία σκιάζεται από την ασθενική οικονομική ανάπτυξη, τα παραφουσκωμένα ελλείμματα και τους δισταγμούς όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις, στον πυρήνα των χωρών της Ε.Ε., ειδικά στη Γαλλία και τη Γερμανία.
Οι «χρυσές ημέρες» της Λισσαβόνας, όταν η Ε.Ε. μιλούσε με εμπιστοσύνη στις δυνατότητές της για πλήρη απασχόληση, ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης τρία τοις εκατό και υγιείς δημοσιονομικές πολιτικές, μοιάζουν να έχουν παρέλθει.
Η ιδέα τότε ήταν ότι μια εσωτερική αγορά σε αρμονική λειτουργία που θα παρήγαγε και θα διένειμε αγαθά και υπηρεσίες με αποτελεσματικότητα θα διευκόλυνε την δημιουργία μιας ζώνης στην οποία η γνώση, η έρευνα και το εργατικό δυναμικό θα ξεπερνούσαν τα εθνικά σύνορα. Το αποτέλεσμα θα ήταν οικονομική άνθηση και ευημερία για όλους.
Πλέον, γίνονται πιο νηφάλιες εκτιμήσεις. Η ευρωπαϊκή ανάπτυξη βυθίστηκε από το 1,5% του 2001 σε ένα πιθανολογούμενο 0,5%, και ακόμη και η ανοδική πορεία που αναμένεται για το 2005 πολύ απέχει από το 3% που προβλεπόταν στη Λισσαβόνα.
Η Γαλλία και η Γερμανία θα μπορούσαν σταδιακά να πετύχουν πιο ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης, βοηθώντας να ενδυναμωθεί η οικονομία της Ε.Ε. συνολικά. Αλλά η αγορά εργασίας μοιάζει να βρίσκεται στην ίδια άσχημη κατάσταση, με 14 εκατομμύρια πολίτες της Ε.Ε. άνεργους.
Πάντως, τα 75 εκατομμύρια πολίτες των υπό ένταξη χωρών-μελών της Ε.Ε. ψήφισαν ενθουσιωδώς υπέρ της ένταξης, σε ορισμένες περιπτώσεις με ευρείες πλειοψηφίες.
Στους οικονομικούς όρους που κάποια παλιά κράτη-μέλη της Ε.Ε. θεωρούν απαράδεκτους, ή και εμπόδια στα δικά τους συστήματα, βασίζουν τις ελπίδες τους οι Λιθουανοί, οι Λετονοί, οι Εσθονοί, οι Σλοβάκοι, οι Τσέχοι, οι Ούγγροι, οι Πολωνοί, οι Σλοβένοι, οι Κύπριοι και οι Μαλτέζοι, για οικονομική ευημερία.
Παρά τις τεράστιες αλλαγές που ζητούνται από αυτές τις χώρες, που περιέχονται σε κάπου 80.000 σελίδες νομικών, πολιτικών και οικονομικών οδηγιών και κανόνων, οι νέες χώρες θεωρούν ελπιδοφόρα την ένταξή τους.
Εντάσσονται στην μεγαλύτερη αγορά του κόσμου, με ισχυρό, σταθερό νόμισμα και χαμηλό πληθωρισμό. Προσβλέπουν σε επενδυτικά προγράμματα βελτίωσης των υποδομών τους, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ, που θεωρούν ότι θα αυξήσουν σημαντικά το εμπόριο και τις επενδύσεις.
Η θέση της Ε.Ε. έναντι των βασικών της ανταγωνιστών -Ιαπωνίας και ΗΠΑ-δεν θα βελτιωθεί σημαντικά από τη διεύρυνση. Οι νέες χώρες είναι σχετικά αδύναμες οικονομικά. Παρά το ότι η Ε.Ε. θα έχει 20% περισσότερους κατοίκους, η αύξηση του οικονομικού προϊόντος της δε θα ξεπεράσει το 5%. Θα υπάρξουν συνέπειες για την Ε.Ε., που θα κληθεί να προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις.
Ηδη εξελίσσονται σκληρές διαπραγματεύσεις για το νέο σύνταγμα, την διανομή της πολιτικής ισχύος ανάμεσα στις μεγαλύτερες και τις μικρότερες χώρες και, το κρισιμότερο για τα νέα μέλη, το πώς θα διανεμηθούν τα νέα κεφάλαια της Ε.Ε.
Θα υπάρξουν σοβαρές συγκρούσεις για τα κεφάλαια που θα διατεθούν για την περιφερειακή ανάπτυξη της περιόδου 2007-2013. Οι χώρες που θεωρούνταν ως οι «φτωχές» της ΕΕ -η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα και η Ιρλανδία- θα υποσκελιστούν, όσον αφορά την παροχή οικονομικής στήριξης, από τις χώρες της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης.
Οι «χρηματοδότες» της Ε.Ε. -με κορυφαία τη Γερμανία- θα αντιταχθούν σθεναρά σε οποιεσδήποτε δαπάνες κρίνουν υπερβολικές, λόγω των ήδη σφιχτών προϋπολογισμών και του υψηλού εθνικού χρέους που αντιμετωπίζουν.
